Al jarenlang komt in het nieuws voorbij dat de Efteling wil uitbreiden. Het is al veruit het grootste en meest bekende park van Nederland, dus nu wil het de grootste van de Benelux worden, en daarna waarschijnlijk Europa. Het praat de hele tijd over hoe ze het “Disneyland Parijs” van Nederland willen worden. Onlangs openden ze een gigantisch luxe hotel voor al die gasten die ze verwachten die meerdere dagen nodig hebben om alles in het park te bezoeken.
En elke keer geeft de Efteling ook een verhaal over waarom hun ideeën en uitbreidingen niet mogen. Stikstofnormen, uitstootnormen, overlast van de omgeving, te weinig grond, te weinig banen op de snelweg die naar de Efteling leidt.
Ik lees elke dag meerdere kranten, net als sommige mensen om me heen, dus ik heb geen enkel Eftelingnieuws hierover gemist. En, om eerlijk te zijn, soms ben ik het best met hen eens. Nederland heeft soms bizarre bureaucratische regels die nergens op slaan en alles platleggen. De Efteling is echt een belangrijk deel van Nederland, van onze cultuur, van wat de buitenwereld van ons weet, en ze mogen dus best wat eisen.
Vrijwel iedereen in Nederland heeft herinneringen aan speciale dagjes Efteling als kind, en dat komt deels door hun grote (en dure) focus op themagebieden en alles helemaal bijzonder aankleden. Wij zijn een beetje verwend met de Efteling, dat zal ik toegoeven. Dat zal je ook meteen merken als je bijvoorbeeld naar een pretpark in Amerika gaat, waar alles extreem… “functioneel” is aangekleed en een paar kale achtbanen in een dor gebied staan.
Maar de Efteling krijgt die voorrangspositie niet, dus moet ik steeds hun negatieve verhaal lezen. Hoe ze te veel uitstoten. Hoe ze een boete moeten betalen over elke persoon te veel in het park, vanwege de uitstoot die deze bezoeker zou hebben gemaakt.
Als je mij enigszins kent of volgt, dan weet je dat ik een gigantische voorstander ben van goed zorgen voor de natuur en het klimaat. Dus het zal je misschien verbazen dat ik ook hierin het met de Efteling eens ben: dit is bizarre onzin. Hypothetische uitstoot goedmaken van bezoekers? Met een laag geldbedrag als boete?
En ondertussen doet de Efteling z’n best om zichzelf als klimaatpositief neer te zetten. Nee nee, in deze Winterefteling gaan mensen géén haardvuren meer tegenkomen. Verbranding stoot CO2 uit! Het vreet houtblokken op! Nee, die warme vuren in een koude Winterefteling komen er niet meer.
Wat zeg je? O, ja, natuurlijk hebben we elektrische verwarmingen her en der neergezet om te compenseren. Wat? O, ja, vanzelfsprekend laten we de hele dag felle lichten aanstaan over het hele park. Die achtbaan minder laten rijden? Nee die gaat gewoon net zo vaak als normaal, hoezo? Ik vind dat je veel vragen stelt, ga maar terug naar je luxe kamer in het gigantische Eftelinghotel.
Mijn punt is niet dat er geen klimaatprobleem is of dat uitstoot en vervuiling niet serieus moet worden genomen. Mijn punt is zeker niet dat de Efteling gewoon roekeloos mag uitbreiden en uitbreiden tot ze heel Kaatsheuvel dan maar hernoemen tot Eftelingheuvel.
Mijn punt is dat het allemaal hele strakke ingewikkelde regeltjes zijn voor minimale, minuscule, verwaarloosbare impact.
Laat die paar haardvuren lekker branden. Als je het park 30 minuten eerder dichtdoet bereik je véél meer winst qua uitstoot.
Laat die bezoekers en hun hypothetische uitstoot lekker. Zet als park gewoon een maximum aantal kaartjes per dag in—zoals andere pretparken met groot succes doen—zodat je sowieso nooit daar overheen gaat. Dan bereik je veel meer, en is het ook nooit belachelijk druk in de wachtrijen. Maak het makkelijker en aantrekkelijker om met de fiets of OV te komen. Veel simpelere maatregelen, minder regeltjes en boetjes, met véél meer nut.
Laat de Efteling lekker uitbreiden … maar dwing ze om alle energie voor dat volgende gebied op te wekken op duurzame manier. Het is mogelijk. Het zal zorgen dat de Efteling heel zorgvuldig is met wat ze wel of niet bouwen en hoe groot ze het maken. Het zal véél meer bereiken dan welke andere maatregel ook.
Het probleem is dat bedrijven (en ook wel de overheid) erin zijn geslaagd om het idee op te wekken dat individuele mensen verantwoordelijk zijn voor het klimaatprobleem. Termen zijn in het leven geroepen zoals “carbon footprint”. Welke voetafdruk laat jij achter op de wereld? Scheidt jij je afval wel? Neem je wel vaak genoeg de fiets in plaats van de auto? Lees je wel de achterkant van alle verpakkingen in de supermarkt?
Het is afleiding. Het is een marketingtruc. Iedereen is nu druk bezig met zichzelf en of zij wel zo duurzaam mogelijk zijn, terwijl wij niet het probleem zijn. Die ene bezoeker die met de auto naar de Efteling komt heeft een impact op het klimaat die verwaarloosbaarder dan verwaarloosbaar is. Die paar haardvuren die ze aansteken in de Winterefteling zijn hetzelfde verhaal.
Het probleem zijn grote bedrijven, markten en instituten. Het probleem zijn, onder andere, grote pretparken!
De Efteling is vervuilend voor het klimaat puur door te bestaan. Al zouden er nul bezoekers komen, al zouden ze het hele park in duister dompelen door gewoon nul lichten meer aan te zetten, ze zullen nog steeds veel vervuilender zijn dan wat individuele mensen ooit kunnen doen.
Als de Efteling écht geeft om hun impact op het klimaat, dan hadden ze niet een groot luxe hotel moeten bouwen. Als ze écht geven om het klimaat, dan zouden ze niet meegaan in dit soort onbenulligheden, maar gewoon klein blijven.
Is dat ooit in ze opgekomen? Gewoon klein blijven. Tevreden met wat je hebt. Dat ene gebied wat je hebt, met die paar attracties, zo goed en leuk mogelijk maken. En dan onderhouden.
Phantasialand (in Duitsland) heeft een minuscuul gebied en kan niet groter worden. Ze worden jaar in jaar uit gezien als misschien wel het beste park van Europa. Als een attractie verouderd is, of ze willen vernieuwing, dan breken ze het af en bouwen op diezelfde plek iets nieuws wat perfect in de kleine ruimte past.
Ze blijven klein. Ze zijn er ongelofelijk succesvol mee. Ze maken achtbanen die je nergens anders vindt, omdat ze creatief moeten zijn met de ruimte en achtbanen door en langs andere dingen moeten laten gaan.
Waarom altijd groter worden? De Efteling is volgens mij geen beursgenoteerd bedrijf. Ze hebben geen verplichting naar investeerders om altijd te blijven groeien. Om elk kwartaal X procent meer bezoekers te krijgen.
Het beste voor het klimaat zal altijd zijn om dingen gewoon NIET te doen en NIET onnodig te groeien.
Het beste voor het klimaat is niet een “ecologisch winkeltje” oprichten, het is géén onnodige shit verkopen. Het beste voor het klimaat is niet een “iets zuiniger gigantisch pretpark”, het is géén gigantisch pretpark.
Ik zou willen dat meer mensen dit inzien. Dat hele idee van jouw “carbon footprint”, van je bewust maken over jouw uitstoot en alles, is een grote grap om je af te leiden van wat er wel toe doet.
De vervuiling komt van gigantische bedrijven. Het komt van grote pretparken die zonder enige reden nog groter willen worden. (En vervolgens hebben ze allemaal kosten gemaakt voor die uitbreiding. Dus gebruiken ze dat om goed te praten dat prijzen omhoog gaan en dat ze even niet op het klimaat kunnen letten, want dan zouden ze failliet gaan!) Het komt van Amazon en die miljoenen mensen die miljoenen pakketjes blijven bestellen. Het komt van de rijke mensen die zeventig paar schoenen kopen. Het komt van Google die een bos verbrand elke keer als iemand intelligente zoekopdrachten doet als “how do i visit google”.
De gemiddelde mens, zelfs al ben je zo vervuilend en achteloos mogelijk, staat ver onderaan de lijst van vervuiling. En ik ben groot voorstander van bovenaan beginnen, bij dingen met de hoogste prioriteit.
Ja, minder uitstoten is altijd goed. Je afval scheiden? Top. Maar de energie die je daaraan besteedt, kan je niet meer besteden aan dingen die dus méér impact zouden hebben. Zoals de grootste vervuilers aanpakken. Zoals vocaal achter wetgeving gaan staan die wél een groot effect zal hebben. Zoals je bedrijf radicaal duurzamer maken, als je het geluk hebt een groot succesvol bedrijf te runnen.
Zeker omdat de menselijke psychologie grappig is en mensen dus gaan “compenseren”. Bedrijven kunnen “groene credits” kopen zodat ze lekker door mogen gaan met vervuilen, want ergens in een ander land hebben ze iemand gevraagd om wat bomen te planten. Op dezelfde manier denken mensen dat, omdat ze toch hun afval scheiden, ze allerlei wegwerpdingen mogen kopen. Alsof die twee dingen elkaar dan balanceren. O, ja, soms ga ik met de fiets, dus dan mag ik ook wel zeventig ritjes naar de supermarkt maken met de auto, toch?
Dus de volgende keer dat de overheid of een bedrijf begint over jouw impact op het milieu, hoop ik dat je dit onthoudt. Het is een truc. Zij gaan elke milliseconde meer uitstoten dan jij in je hele leven gaat doen. We moeten het hebben over hun klimaatimpact en hoe ze dat radicaal gaan verbeteren, en anders mogen ze het voor gezien houden.
Het beste voor het klimaat is om gewoon niet extra dingen te kopen, niet almaar groter te willen groeien, niet een nieuw bedrijfje op te zetten dat belooft dingen net wat duurzamer te doen.
De meest ecologische winkel is degene die niet bestaat, niet degene die al je nutteloze frutselcadeautjes inpakt met papier gemaakt van uiterst vriendelijk geteelde bamboe of weet ik veel wat.
Het meest duurzame pretpark is degene die verstandig is en stopt met groeien, niet degene die een paar haardvuurtjes in de ban doet in de winter.
De meeste vooruitgang gaan we boeken bij de grootste bedrijven, zelfs al zou heel Nederland extreem bewust gaan leven en hun “carbon footprint” omlaag brengen.
Ik heb begin dit jaar gekeken naar het beginnen van een kleine webshop en het verkopen van merchandise voor al mijn projecten. Ik moet toch ergens geld verdienen en weet dat veel mensen graag een shirt/mok kopen met hun favoriete design/karakter/boekenreeks erop. Ik ging natuurlijk zoeken naar iets duurzaams en lokaals. En och, wat willen al die websites laten weten hoe duurzaam ze zijn, en hoe “20% van onze producten deels wordt gemaakt van gerecycled materiaal”.
Maar aan het eind van de dag? Die winkel hoeft niet te bestaan—merchandise is geen essentiële basisbehoefte. Elke provider zou meer kapot maken dan zoiets waard is: een 50% gerecycled shirt betekent nog steeds 50% dingen kapot gemaakt zonder noodzaak. Dus ik heb het idee weer terzijde geschoven en ben verder gegaan.
En misschien ben je nu teleurgesteld. Misschien denk je dat ik mensen aanspoor om al die goede voornemens op te geven en maar super vervuilend te gaan leven, want het is toch verwaarloosbaar. Nee! Dat zeg ik dus niet! Ik zeg dat je er niet moet intrappen dat jij het (grootste) probleem bent en dat jij het klimaatprobleem moet oplossen, maar vooral die bedrijven met rust laten natuurlijk. Dat je het merendeel van die energie mag stoppen in de grootste problemen aanpakken, niet jouw eigen verwaarloosbare leefstijlimpact. En ja, je mag soms best wat aardiger zijn tegen jezelf, want ik ken ook genoeg mensen die zichzelf doodgooien met schuld over elk plasticje dat ze vasthebben.
Maar bovenal hoop ik dat mensen realiseren dat “duurzaam leven” niet automatisch iets kost. Dat het niet een soort straf is die altijd stom is, maar je “moet door de zure appel heen bijten”, zoals huiswerk of belasting. Je kunt, net als ik, weten dat jouw impact compleet verwaarloosbaar is en toch je impact zo laag mogelijk houden.
Duurzaam leven is onze standaard. Daarin zijn mensen ontstaan en geëvolueerd, in een tijd van schaarste en een gebied waar we zelf voor moesten zorgen. Duurzaam leven gebeurt automatisch als bedrijven je niet heel hard zouden overtuigen om het te verpesten. Bedrijven willen dat je shit koopt. Ze willen zoveel mogelijk winst, en handel, en macht. Velen groeien op met het idee dat spullen je gelukkig gaan maken, dat bedrijven je vriend zijn, dat je pas wat voorstelt als je drie auto’s voor de deur hebt staan. Allemaal aangeleerde (vervuilende) aannames.
Wees waakzaam voor aangeleerde slechte gewoontes die je vervuilender maken dan nodig. Maar wees daarnaast lief voor jezelf en accepteer dat leven nou eenmaal een beetje rotzooi gaat maken en uitstoot gaat genereren. En gebruik de energie die je dan overhoudt om de spiegel om te draaien en eindelijk eens van de gigantische vervuilende bedrijven—en dus ook pretparken—te eisen dat ze daarmee stoppen.
Dus bij deze, beste Efteling (en overheidsregeltjes), stop moet je gezeur over hoe je niet nog meer mag uitbreiden. Ik wil nooit meer de krant openslaan en het opnieuw lezen! Stop met strakke regels die doen alsof individuele mensen, die alledaagse dingen doen, het grote probleem zijn. Stop met symbolische boetes om te compenseren voor gigantische uitstoot—zo werkt het niet. Als we de aarde over vijftig jaar hebben verbrand, gaat het niet zeggen “o, maar jullie hebben ook veel ijsblokjes in de vriezer gedaan? Dan neem ik alles terug! De planeet is weer leefbaar!”
Efteling, wees blij met wat je hebt, blijf klein, bouw niet nóg meer onnodige hotels, en laat die haardvuren gewoon branden in de Winterefteling.
Dat waren mijn gedachten voor vandaag,
Tiamo