Eventjes geleden las ik in de krant dat Buienradar (en soortgelijke weerapps) een zaak had aangespannen tegen het KNMI. Waarom? Nou, kort door de bocht, omdat het KNMI een betere app maakte dan zijzelf, en dat vonden ze oneerlijke concurrentie.
Ik vind dit altijd heel erg grappig.
In Nederland praten we heel graag over vrije marktwerking. Over hoe competitie prijzen omlaag zou drijven en alles goed zou maken. Kijk eens hoe vrij we zijn en hoe competitief.
Maar de mensen die hierover praten zijn altijd de mensen aan de goede kant van kapitalisme. Buienradar—elke keer als ik dit zeg, ga ervan uit dat ik ook soortgelijke weerapps bedoel—heeft jaaaarenlang extreem veel succes beleefd. Met een simpele service die vrijwel heel Nederland kent, zo niet gebruikt, verdienen ze al bakken met geld sinds ik nog een klein jochie was.
Hoe doen ze dat? Hebben ze hun eigen weerstations? Hun eigen weerexperts die dit met pijn en moeite voor elkaar boksen?
Nee, natuurlijk niet. Dat doen ze met de gratis beschikbare data van de KNMI.
Ze zijn succesvol geworden door gratis data van de overheid te pakken en daar een paar extra plaatjes en getalletjes bij te plakken. Die, laten we eerlijk zijn, er behoorlijk vaak gewoon flink naast zitten.
Maar na al die jaren wilde de KNMI zelf een fatsoenlijke app hebben die hun eigen data direct weergeeft, wel zo simpel, veel efficiënter, en dan komt Buienradar verhaal halen. Want concurrentie is natuurlijk alleen leuk als zij winnen.
Volgens het krantenartikel leek de rechter van plan om dit als een frivoleuze zaak af te wijzen. Ik hoop het. Dat moet keer op keer gebeuren.
We hebben in Nederland, net als alle andere landen, nooit echt kapitalisme gehad. We verkopen vaak de droom dat iedereen rijk en succesvol kan worden, onbegrensd, maar dat is per definitie alleen weggelegd voor de paar winnaars. Als de concurrentie te groot wordt, zijn er een hele hoop regels waarmee je anderen weg kan krijgen. Als de concurrentie te laag is, dus je bent té succesvol, wordt je monopolist genoemd en zijn er weer een hoop regels die je klein krijgen.
Ik ben grote voorstander van zoveel mogelijk vrijheid, in de volledige wetenschap dat dit dus ook veel risico’s en nadelen voor mijzelf meebrengt. De voordelen wegen met gemak op tegen de nadelen, laat ik het zo zeggen.
Dus mijn hart breekt altijd een beetje als ik dit lees. Buienradar spant dit aan omdat er een (ietwat informele) afspraak van jaren geleden was dat het KNMI nooit zou concurreren met hen. En daarom bestaat er een kans dat ze nog winnen ook.
Hoe praat je dit goed? Dat vooruitgang wordt tegengehouden, dat vrijheid wordt tegengehouden, dat uitvindingen worden tegengehouden puur omdat iemand bang is er een beetje geld aan te verliezen? Waarom steekt de mensheid heel veel moeite in diens eigen vooruitgang, gezondheid en kennis tegenhouden?
Zelfde krant, artikel over Plasterk die een universiteit onderzoek had laten doen naar nieuwe cruciale medicijnen, en ze toen domweg had gepatenteerd op zijn eigen naam. Dan ben je toch ook gewoon moreel ergens door drijfzand gezakt of niet? Waarom is dit überhaupt mogelijk?
Als het aan mij ligt wordt dat allemaal afgeschaft of opengebroken. De overheid moet niet zwichten voor bedrijven die vragen of ze alsjeblieft niet hun volledige kennis of mogelijkheden willen benutten. En zo wel, of ze dat dan alsjeblieft incompetent en lelijk kunnen doen, zodat hun eigen app—die hun gratis data gebruikt—wel door kan gaan met de meest winstgevende zijn. Alle uitvindingen, alle kennis, zou openbaar moeten zijn.
Het is de natuurlijke gang van zaken dat je iets bedenkt, en even later neemt iemand jouw idee en verbetert het, en even later neemt iemand dat idee en verbetert het weer, en zo gaat het door. Een oneindige cyclus naar geweldige uitvindingen en welvaart. In plaats daarvan houden we zelf alles tegen, want zodra we eenmaal een bedrijf zijn begonnen met iets, of een beetje moeite hebben gedaan voor een nieuwe uitvinding, willen we de rest van ons leven achterover leunen en krediet krijgen hiervoor.
Buienradar had nooit die afspraak moeten maken. Ze hadden, bij het uitkomen van dit nieuws, meteen moeten denken “oké, wat kunnen we nog meer aanbieden? Kunnen we nóg betere services of nieuwe ideeën leveren?” (Eventueel voorafgegaan door de vraag “Willen we wel hiermee doorgaan? Of is het project nu gewoon afgerond?”)
Dát is vrije marktwerking. Als iemand het beter doet dan jij, dan zijn ze gewoon beter en moet jij weer aan de bak. Als jij iets hebt uitgevonden, heb je kort het voordeel van de eerste zijn, maar daarna neemt de rest het over en moet je weer aan de bak. Onze huidige rare mengeling van vrijheid en inperking is een soort lose-lose situatie: het ontneemt mensen vrijheid en zet kennis achter een glazen muur, terwijl alleen een paar mensen aan de goede kant van dit kapitalisme dus almaar rijker en rijker worden.
Goed. Misschien een wat serieus stukje over zoiets kleins als Weerapps versus KNMI. Maar ik zie dit dus bijna elke dag in de krant, en het irriteert me. Stop met patenten. Stop met copyright. Vind een beter systeem waarbij mensen leefbaar inkomen krijgen (of anderzijds beloond worden voor werk), maar alle kennis en vooruitgang is openbaar, en iedereen heeft volledige vrijheid in het inrichten van eigen producten, services of bedrijven.
Zelfs ik, iemand die extreem bang is om plagiaat te plegen en daarom vrijwel alles compleet zelf en met de hand doet (“from scratch”), heb al een paar keer te maken gehad met claims van copyright. Poef. Al je werk weg, ik moet weer vechten tegen een of andere robot die iets foutief heeft aangemerkt, of ik moet met doodsangst “reverse image search” gebruiken om te zien of mijn eigen icoontje niet TOEVALLIG lijkt op een van de andere ontelbare simpele logo’s die al bestaan.
Zoals het bekende dilemma: als twee mensen onafhankelijk van elkaar hetzelfde uitvinden, wie is dan de uitvinder? Als de ene het toevallig eerder registreert, noemen we die persoon geniaal en de ander een dief. Als de ene toevallig kan aantonen wanneer ze het uitvonden, en de ander niet, zelfde verhaal. En zelfs als we achterhalen wie technisch eerder was, wat maakt het uit? Die ander heeft toch compleet op eigen kracht iets nieuws bedacht? Waarom kan die daar dan niet van profiteren?
Ik zou dus zeggen: ze zijn allebei uitvinder, en nu mag iedereen vrijuit genieten van die uitvinding.
De gefrustreerde kunstenaar, die overigens dus nooit een weerapp gebruikt want ik ben toch niet van suiker, heeft gesproken,
Tiamo