In het spelregelboekje van Exploding Kittens staat heel groot op de voorkant: “Spelregels zijn de slechtste manier om een spel te leren. Bekijk in plaats daarvan een filmpje hier.”
De eerste keer dat ik dit las, moest ik glimlachen. Ze hebben gelijk. Geschreven spelregels zijn ook een stoffige manier om regels te leren, waarmee maar één iemand bezig kan zijn. Zij waren een van de eersten die vooral focusten op uitleg via een filmpje.
Inmiddels zijn we tien jaar verder en is het vrij normaal dat spellen zo’n filmpje toevoegen. Maar spelregelboekjes zijn niet verdwenen. Sterker nog, iedereen die ik ken (inclusief mijzelf), heeft Exploding Kittens niet geleerd via dat filmpje.
Dus hadden ze wel gelijk?
Nee. Het antwoord is nee. Maar het ligt, zoals verwacht, iets genuanceerder.
Het lijkt op het idee van “individuele leerstijlen”. Veel mensen zeggen van zichzelf dat ze een “visual learner” zijn, of dat ze juist beter leren van audio. Maar er is géén bewijs dat individuele leerstijlen bestaan. Dit praten mensen zichzelf aan. Je bent niet van nature iemand die alleen leert van plaatjes, of woorden, of voorbeelden, of wat dan ook.
Wat wél is bewezen, is dat mensen optimaal leren als je zoveel mogelijk stijlen tegelijkertijd gebruikt. Dat per voorwerp wel een stijl is aan te wijzen die beter of slechter werkt.
Dus inderdaad, veel spellen leer je beter met een filmpje. Sommige totaal niet. Maar het zal altijd lonen om het spel op alle manieren uit te leggen: dus ook met een regelboekje en plaatjes, ook door slim te zijn met symbolen of intuïtief ontwerp.
En daarom geef ik jullie nu mijn ranking van de slechtste tot de beste manier om een spel te leren.
Iemand vertelt het
Jup. De manier waarop de meesten een spel leren, is tegelijkertijd vaak de slechtste. Het is namelijk passief: jij zit en luistert, terwijl iemand regels of informatie opdreunt. Zij kennen het spel en doen iets actiefs, jij niet.
Iemand legt het uit
Dit kan je dus verhelpen door meer dingen erbij te betrekken. De uitlegger kan alvast spullen klaarleggen en voordoen hoe je iets doet. Hij kan iets uitleggen en dan mensen vragen: “dus, wat doe je als je de actie X doet?” De anderen kunnen vragen stellen of zelf een voorbeeldsituatie bedenken.
Vroeger hekelde ik dat mensen aan spullen gingen zitten—friemelen en bekijken—terwijl ik uitlegde. Nu moedig ik het juist aan. Het is namelijk een extra leerstijl: fysieke aanraking en (inter)actie.
De laatste jaren heb ik wel eens een “beslisboom” gemaakt voor een spel. Dat was een blaadje dat schetste hoe je beurt eruit zag. Stel je wilt X, wat doe je dan om dat te krijgen? Door deze op tafel te gooien, leren spelers het spel ook op een andere manier. Tevens is het een herinnering voor tijdens het spel. (Hier kom ik later op terug.)
Je leest de regels
Dit is al actief. Je leest zelf de regels. Daardoor krijg je vaak ook plaatjes, voorbeelden, werkelijk alle regels of uitzonderingen.
Maar het is niet ideaal. Want een spel dient te worden gespeeld. En het is heel lastig om je echt voor te stellen hoe iets werkt totdat je het doet.
En zelfs als dat lukt, ga je het niet onthouden totdat je het een paar keer hebt gedaan.
Wat niet meehelpt, is dat schrijvers vaak een halve roman beginnen in de regels. Zelfs populaire, simpele, geliefde spellen … hebben regels van tien pagina’s die in twee hadden gekund. (Mensen zeggen dan tegen mij “oh dat is zo’n simpel spel, dat kunnen we wel spelen”. Die mensen hebben nooit het spelregelboekje gezien …)
Je bekijkt een filmpje
Dit is nog beter. Want je leert op drie manieren: video, audio en je ziet het spel in actie. (Als het filmpje een beetje goed is en voorbeeld animaties heeft, natuurlijk.)
Het is nog steeds wel passief, want je doet zelf niks. Maar de kans is veel groter dat iets binnenkomt, dat je het onthoudt, en dat je het ook begrijpt.
Want je ziet de acties en hun gevolgen, terwijl ze uitspelen in het filmpje.
De nadelen zijn …
- Je kan niet goed zoeken in een filmpje, of versnellen / vertragen. Dus als je een regel even bent vergeten … moet je door dat hele filmpje zoeken naar het moment dat het werd uitgelegd. Gaat het te snel? Moet je het op 0.25x snelheid zetten voor die ene speler!
- Velen willen geen mobiel of computer bij een bordspel. Of ze hebben hem sowieso niet bij. Een mobiel is makkelijker te pakken en aan te zetten … maar dan is het weer moeilijk om het scherm voor iedereen goed zichtbaar te maken.
- Het kost véél tijd en geld om zo’n goed filmpje te maken.
- Om het kort en simpel te houden, worden dus regels vergeten of versimpeld. Je leert eigenlijk de blauwdruk van het spel, niet het hele spel.
Het spel zelf is intuïtief
Je kan alle problemen met regels leren omzeilen … door het aantal regels zwaar te verminderen. (Of heel vanzelfsprekend te maken.)
Dit kunnen spelers zelf natuurlijk niet doen. Dit moeten ontwerpers doen.
Maar het maakt mij altijd verdrietig als ik een prachtig spel zie waarvan ik weet dat ik het nooit ga spelen, want de spelregels zijn twintig pagina’s. De ontwerper heeft alles uitgelegd, in plaats van langer na te denken en een groot deel van die regels weg te halen.
Het spel onderwijst constant zichzelf
Dit is nóg beter! (Maar wederom uit de handen van de spelers. Tenzij je, zoals ik, beslisbomen of eigen hulpmiddelen gaat maken.)
Waarom zou je van tevoren alle regels moeten krijgen? Waarom kan het spel niet terwijl je speelt constant herinneringen bieden? Of nieuwe regels pas uitleggen wanneer ze relevant worden?
Dit is (bijna) de ideale situatie.
Met deze techniek kunnen zelfs heel complexe spellen worden teruggebracht naar een uitleg in zestig seconden. De rest van het spel staat op de kaarten, op het bord, in duidelijke icoontjes, etcetera. Moeilijke regels worden pas bekend als ze van toepassing worden.
Je speelt het spel
Ah! De overduidelijke winnaar! Het is actief. Het gebruikt alle mogelijke leerstijlen (plaatjes, tekst, icoontjes, je raakt het materiaal aan, je doet handelingen, je praat erover, …).
Speel één potje van een spel, en aan het einde begrijp je het helemaal. De regels zullen ook lang in je hoofd blijven hangen. Want je hebt die regels keer op keer toegepast (misschien wel honderden keren in één kort potje), zelf erover nagedacht, en de consequenties of uitzonderingen gezien.
Dus we kunnen nog een stap verder. We kunnen het hele idee van een “spel leren voordat je het speelt” weghalen.
Ik zeg altijd: je eerste potje is altijd een proefpotje en bedoelt om te leren hoe het spel werkt.
Sterker nog, dat is wat een spel is. Elk potje word je net iets beter en begrijp je net iets meer wat goede of slechte acties zijn. Spellen zijn leuk vanwege dit leerproces, vanwege die groei.
Dus begin dat leerproces meteen bij dat eerste potje, door zo snel mogelijk te spelen.
Met minimale aanpassingen zouden de meeste spellen kunnen beginnen binnen hoogstens vijf minuten (meestal minder). Een deel daarvan gaat op aan opzet, zoals kaarten schudden en delen of fiches klaarleggen. Een ander deel is voor het skelet van het spel dat je altijd moet uitleggen: hoe win je en hoe verlopen rondes/beurten.
Maar daarnaast? Het heeft geen zin om het van tevoren uit te leggen. Mensen vergeten het. Mensen horen de regel, maar snappen niet wat ze er in hemelsnaam mee moeten. Ga meteen spelen. Leg iets uit zodra het belangrijk wordt.
Mensen zullen zeggen: “nee nee, we willen alle regels van tevoren weten! Anders kunnen we toch geen goede acties doen?”
Nee, dat willen ze helemaal niet :p Als je echt alles van tevoren uitlegt, dwalen hun ogen na twee minuten af en het helpt niks tijdens het spel.
Het is je eerste potje. Bijna 100% van je acties zal dom of naïef zijn, want het is de eerste keer dat je het spel speelt. Geniet daarvan. Van het leerproces en de fouten.
Conclusie
Niet geheel verrassend: veruit de beste manier om een spel te leren, is om het spel te spelen.
Denk terug aan mijn voorbeeld van Terra Mystica. Dat eerste potje van ons hebben we dus zeker 10% van de regels gemist of verkeerd geïnterpreteerd. Iedereen probeerde maar wat, met vaak domme zetten als gevolg. Had iemand daar last van? Nee. We hadden plezier, het is een hartstikke goed spel, alles is prima.
Maar door deze insteek konden we wel na 10-20 minuten beginnen. En een groot deel daarvan was dus opzet en dat lange filmpje (deels) bekijken.
Op dezelfde manier kent niemand hier thuis de volledige regels van Exploding Kittens. Er zijn allerlei details en uitzonderingen die ze niet kennen. Want ze zijn nog nooit voorgekomen en ze hadden plezier met het spel zoals ze het tot nog toe kenden. (Ik ken ze alleen omdat ik het spel heb gesimuleerd én daadwerkelijk die spelregelboekjes lees.)
Of neem “vrij parkeren” in Monopoly. Vrijwel iedereen speelt met de regel dat je dan de pot in het midden krijgt. Die regel bestaat niet. Vrij Parkeren betekent wat het zegt: je staat hier en hoeft niks te doen. Het is het “even pauze nemen”-vakje. Dat hele idee van de pot krijgen heeft men maar verzonnen. Waarschijnlijk vanwege miscommunicaties tijdens de uitleg en niemand die het hele spelregelboekje met aandacht las (en 100% begreep)
Of neem een situatie die laatst voorkwam toen ik Ticket to Ride speelde (de Afrika uitbreiding). Ik had binnen twee minuten de kern van het spel besproken en we begonnen. (Meeste punten wint. Krijgt punten voor routes en bestemmingskaarten. Als actie mag je dus een route leggen, treinkaarten pakken, of nieuwe bestemmingen uitzoeken. Go!)
Maar mijn zusje vroeg (weifelend): “ehm, er was toch iets speciaals met deze routes?” Ze wees naar Madagascar. Die staat twee keer op dat bord, met twee lange grijze routes ernaartoe. (Een unicum voor Ticket to Ride.)
Ik fronste. Ik las nog een keer de spelregels. Maar nee, er was niks mee. “Wat denk je dat ermee was?”
“Ja, nou, als je hier iets wilde neerleggen, moest je een willekeurige kaart van de stapel trekken. De kleur daarvan bepaalde welke kleur treinen je moest leggen. Toch? Dat deden wij altijd.”
Die regel bestaat niet :p Dit is verzonnen. Het is erg ingewikkeld zelfs. Ze vond het ook een stomme regel en hoopte dat hij niet gold dit potje. Maar zij heeft dus meerdere keren deze uitbreiding gespeeld met die compleet verzonnen regel—waaraan ze een hekel had.
Het is nog steeds haar favoriete spel.
En ik denk dat het komt omdat ze binnen een minuut kan beginnen met spelen.
Dat is toch de belangrijkste factor. Dus als je de “uitleg vooraf” kan verkorten tot het absolute minimum, zit je snor. Tijd is belangrijker dan inhoud. Niemand leert een spel door te lezen of een filmpje te kijken, hoe goed die regels of filmpjes ook zijn.
Dus begin gewoon meteen met spelen. Zelfs als mensen daarvoor de eerste paar potjes een ietwat gehandicapt spel spelen 🙂
Opmerking
Dit artikel begon eigenlijk als een simpele opmerking die ik wilde maken. (Ik weet het, ik schrijf te veel en mijn hoofd is een chaos.)
Jarenlang publiceerde ik PDFs van spelregels op mijn game studio website. Het was traditioneel. Mijn boekjes zien er inmiddels uit zoals professionele boekjes. Maar het was eigenlijk veel werk … zonder veel opbrengst.
Het was een extra stap. Je moest het printen. Het zorgde voor een extra obstakel tussen spel en potentiële speler.
Toen realiseerde ik: waarom zet ik de regels niet gewoon op de website? Ik kan een aparte pagina maken voor het regelboekje. Gewoon, een reguliere webpagina. Zo kan iedereen hem makkelijk lezen (zelfs tegelijkertijd, zonder te printen!). En als het echt moet, weet ik inmiddels hoe je een webpagina omzet in een prachtige printbare PDF.
Dus de komende tijd zullen steeds meer spellen van mij hun regels op die manier regelen. (Waar mogelijk voeg ik al jarenlang een animatie/filmpje toe. Maar zoals ik al zei: dat is veel werk en ik heb daarvoor eigenlijk niet het budget of de energie.)
Dit is een makkelijke manier die de tijd tussen spel kennen en spel spelen enorm zal verkorten. Het voelt ook als de toekomst van spelregels. (Of tenminste een moderne invulling ervan.)
