Verhalen draaien meestal om meerdere mysteries. Het grootste mysterie is natuurlijk: wat gaat er hierna gebeuren? (En hoe gaat het aflopen?)
Maar daartussen zitten allerlei kleinere mysteries. Wat zit er in die schatkist die ze vorig hoofdstuk vonden? Deze persoon is verdacht, is het stiekem de slechterik? Ze zijn op zoek naar een magisch voorwerp, maar wat is het en hoe ziet het eruit?
Een boek staat dus vol momenten dat je het antwoord op een mysterie moet onthullen. De laatste tijd heb ik vrij veel series en boeken tot me genomen, en ik merkte dat schrijvers hier toch erg vaak de mist in gaan.
Niet omdat hun verhaal geen interessante onthullingen heeft. Maar omdat ze verkeerd worden gebracht.
Wat doen veel verhalen? Ze vertellen de onthulling aan de lezer. Een personage (die de oplossing weet) zegt het letterlijk. Of ze lezen het in een of ander oud boek. Of iets anders dat het direct communiceert.
Als je dit doet, voel je meteen dat het niet genoeg is. Het moet grootser! Het moet bombastisch! Dus de schrijver maakt er een hele scene omheen. Diegene bouwt ernaartoe. De muziek zwelt aan, er wordt nogmaals verteld dat er een onthulling aan zit te komen, etcetera.
Dit maakt het ietsje beter, maar het is niet genoeg. Iets letterlijk te horen krijgen is de meest passieve en minst interessante manier om informatie te krijgen. Het is de reden dat je praktisch niks leert van in een klaslokaal / collegezaal zitten en luisteren.
Als je wilt dat een onthulling binnenkomt, moet je het interactief maken. De lezer moet het zelf onthullen. De lezer moet zelf nadenken, een stap zetten, en begrijpen welke informatie precies is onthuld.
Dus dit is de simpele tip:
Vind de belangrijkste onthullingen (van informatie) in je verhaal. Vertel ze niet direct. Vertel de puzzelstukjes die nodig zijn en eindig dan het hoofdstuk.
In de pauze tussen scenes (of hoofdstukken / afleveringen) kan de lezer even nadenken en de onthulling zelf waarmaken. Het gevaarlijke is natuurlijk dat de lezer het misschien niet zelf oplost. Dat is één van de dingen die schrijven zo lastig maakt. Je wilt een mysterie dat de lezer kan oplossen, maar dat diegene niet al op pagina één oplost.
Dit komt met ervaring. Maar zelfs dan zou ik leunen naar de kant van extra mysterie. Als je boek goed genoeg is, zullen lezers de tijd nemen om ergens langer over na te denken, of misschien wel op te zoeken / terug te lezen. Dus dan kan je een onthulling hebben die nét wat te lastig is, maar het werkt nog steeds goed.
Want het is veel erger als je grootse onthulling … niet daadwerkelijk een grootse onthulling is.
Dus probeer jezelf in te houden en geen lange “onthulscenes” te schrijven. Geen lange dialogen waarin een karakter precies vertelt wat er gebeurt (en waarom de lezer daar enorm enthousiast over moet zijn). Geen scenes die niets anders doen dan een berg informatie letterlijk vertellen.
Geef hier en daar vage clues. Geef je grootste clue aan het einde van het hoofdstuk. En vertrouw dat de lezer het eindantwoord zelf samenstelt.
Dit is niet alleen een tip die zegt wanneer je een scene moet afbreken. Het helpt ook met het structureren van je hele verhaal. Schrijven werd voor mij veel makkelijker toen ik:
- Een lijst opschreef van de belangrijkste informatie die een lezer moet hebben. Alle mysteries of stukjes van mysteries. Dé onthullingen die het verhaal maken.
- En deze lijst verspreidde over het boek. Zodat je vrijwel altijd hoofdstukken eindigt met een onthulling waarover de lezer kan nadenken.
Het is een soort houvast. Je weet zeker dat alle puzzelstukjes worden verteld. Je weet ook zeker dat je verhaal altijd vooruit gaat en interessant blijft.
Probeer deze situaties te herkennen in media die je consumeert. Als een serie een grote onthulling heeft, bijvoorbeeld, vraag jezelf: voelt dit als een grote onthulling? Is dit goed gedaan? Of hadden ze het anders kunnen doen zodat het meer interactief werd?
Want lange stukken tekst waarin je iets letterlijk zegt, zijn dus de meest saaie manier om het te doen, en maken je onthullingen juist kleiner en minder impactvol. Zelfs al schrijf je er de mooiste zinnen omheen.
Dat was de tip.