Laatst had ik een gesprek met iemand over ratings. Je weet wel, de cijfers die mensen online invullen om te laten weten hoe goed ze een film, serie, product, spel, of wat dan ook vonden.
En toen realiseerde ik iets raars.
Bijna iedereen die ik ken checkt eerst de rating voordat ze een film of serie een kans geven. Als je een filmtitel noemt, pakt sowieso iemand z’n mobiel om even te kijken hoeveel het scoort op IMDB.
Men doet hetzelfde met computerspellen. Zelfs als ze fan zijn van een reeks of genre, zelfs als ze eigenlijk al hadden besloten om iets te kopen, gaan ze toch nog even de ratings bekijken. En als die niet zo geweldig zijn als ze dachten … gaat het vaak niet door.
Maar bordspellen? Niets van dat alles.
Ik zou niet eens wéten wat de rating is van alle bordspellen bij ons thuis in de kast. De keuze om een nieuw spel te kopen is nooit daarop gebaseerd, maar op dingen zoals:
- Het thema spreekt aan
- Het heeft een mooie voorkant en onderdelen
- Hé, die ontwerper maakt altijd wel goede spellen
- Het heeft Speelgoed van het Jaar gewonnen
- Ik ben op zoek naar een partyspel voor 5+ mensen. Dit is een partyspel voor 5+ mensen.
- …
Hoe komt dit? Ik zie drie redenen.
- Bordspellen zijn minder populair. Bijna iedereen kent IMDB of Rotten Tomatoes … maar niet iedereen kent zoiets als BoardGameGeek.
- Ze zijn meer een investering. (Grote doos, relatief hoge eenmalige kosten, het idee is altijd dat je het bordspel veel vaker dan één keer gaat spelen.)
- Bordspellen speel je vrijwel altijd samen.
De eerste reden is vrij logisch. Als mensen niet eens weten dat er grote websites bestaan met ratings voor spellen, gaan ze ook niet ernaar zoeken. Ook wordt het onderwerp “goh weet je welk bordspel ik laatst heb gespeeld” veel minder vaak aangesneden dan “goh weet je welke serie ik laatst keek?” :p
De tweede is een klassiek voorbeeld van onze psychologie, maar ook weer tegenstrijdig. Omdat we echt voor een spel hebben gekozen, zullen we het meer kans geven en onszelf willen overtuigen dat het de juiste keuze was. Omdat we zo’n spel vaker spelen, vinden we meer bekendheid en diepgang, wat altijd zorgt dat we iets positiever beoordelen.
Tegelijkertijd zou je denken, met zo’n investering, dat mensen juist meer naar ratings zoeken vooraf.
Daarom is de derde reden het meest interessant. Een film of computerspel beleef je toch vaak in je eentje. Als er al andere mensen zijn, dan is dat niet perse essentieel voor de ervaring. (Misschien praat je wel helemaal niet met die anderen tijdens de film.)
Maar een spel is een sociale gebeurtenis. De groep waarmee je bent, en je interactie met hen, is minstens 50% van wat het leuk maakt.
Dus zelfs als het spel enorm matig was … heb je misschien toch een leuke avond gehad.
Zelfs als één iemand het spel stom vond, kan de rest die mening misschien veranderen (of verzachten) omdat zij het wél leuk vonden.
Zelfs als het spel bij de ene groep totaal door de mand valt, is het misschien een hit bij een andere groep.
Op de een of andere manier begrijpen we bij bordspellen dat smaken verschillen en dat een product altijd in context staat, maar niet bij alle andere media.
Een paar van mijn favoriete bordspellen, die ik met veel groepen met veel plezier heb gespeeld, heeft een “rating” die misschien maar krap een voldoende is. Ik zou het zonde hebben gevonden als ik die ervaringen had gemist, omdat ik voor het kopen eerst de ratings had opgezocht en daarmee mijn beslissing had gemaakt. Ik zou het verschrikkelijk vinden als spelontwerpers hun creatie met helemaal niemand konden delen omdat ze toevallig een paar slechte recensies kregen vlak na lancering.
Maar dat is dus wel wat nu overal gebeurt.
Op veel websites heb je geen kans meer om te worden gezien of gekocht als je minder dan 4,5 ster hebt qua rating. (En er zijn genoeg mensen die 1 ster ratings gaan spammen als ze ook maar denken dat je hen op een of andere manier hebt benadeeld.)
Films floppen of niet op basis van de scores die ze hebben na de eerste paar dagen.
Ik heb eindeloos veel stukken gelezen (of filmpjes gezien) van game developers die hun computerspel uitbrachten, een paar zinloze negatieve recensies kregen van kleine kinderen, en vervolgens helemaal niks meer konden doen of verkopen. Het is hartverscheurend. Het is misschien wel de reden dat ik nog steeds zelf geen “groot spel” heb uitgegeven met serieuze verwachtingen, want ik weet dat het minste of geringste je onderuit schoffelt.
De laatste jaren is de kloof alleen maar groter geworden. Steeds meer films komen uit waarbij de critics (een hele kleine groep recensenten) het misschien afkraken en 20% geven, terwijl de audience (de miljoenen andere mensen) het een 90% geeft. Steeds vaker proberen websites recensies te verbergen of verbannen. (Zoals Amazon die miljoenen negatieve recensies zogenaamd “achterhield uit voorzorg” toen Rings of Power uitkwam.)
Een slecht idee, natuurlijk. Maar ik snap het helemaal.
Ik denk dus dat we moeten leren van de bordspellenwereld. (Dat denk ik wel vaker. Om bovengenoemde redenen zijn veel problemen gewoon nooit doorgedrongen tot deze wereld. En moge dat zo blijven!)
Je ziet een product. Misschien kan je een stukje proberen, zoals een proefpotje spelen van een spel, of de eerste twintig pagina’s van een boek inkijken. Op basis daarvan besluit je of je meer wilt.
En achteraf laat je misschien een eerlijke recensie achter, waarin je vertelt wie je bent en hoe je het product zag, en waarom je het een bepaalde score geeft. En die recensies worden nooit achtergehouden of verboden.
Want nu denk je waarschijnlijk: “ja maar ratings zijn vaak wel een goede algemene indicatie van de kwaliteit van iets” Nee! Nee, dat zijn ze niet!
Ten eerste is er geen duidelijk objectief concept van kwaliteit voor creatief werk. Wat is een “goede” film? Tien verschillende mensen zullen tien verschillende antwoorden geven.
Ten tweede moet je bedenken dat …
- Slechts een kleine, specifieke groep mensen recensies achterlaat. Meestal hoor je niks van de andere 99% (Hetzelfde met van die berichten als “iedereen is boos over schandaal X!” Nee, een piepklein groepje mensen dat niks beters te doen heeft dan de hele dag op Twitter schreeuwen is misschien boos.)
- Die recensies vaak niets meer zijn dan een score zonder uitleg, waar je niks aan hebt
- Of een uitleg zonder te vertellen wie de persoon is die het schrijft en in welke situatie ze zitten. Waar je weinig aan hebt.
Hecht geen waarde aan de algemene score. Hecht waarde aan individuele recensies, waarbij je uitleg en context kan lezen, zodat je weet of de recensent in hetzelfde schuitje zit als jij. En zelfs dan moet je altijd nieuwe dingen een kans geven en blijven experimenteren.
Mensen klagen vaak over dat Hollywood tien dezelfde films per jaar produceert. Maar dit is de reden waarom: omdat kijkers geen enkel risico meer nemen en eerst kijken of de film wel acceptabel scoort, gaan ze daarop inspelen.
Als je naar de ratings van een bordspel gaat, zie je dat ze sterk uiteenlopen. Zelfs op wereldberoemde, zeer succesvolle spellen. Eerst krijgt het een 10, dan een 4, dan een 7, dan een 2, en zo gaat het door. Dat is hoe een recensieoverzicht eruit moet zien, zelfs voor algemeen geliefde of gehate media. Want niemand maakt een film, boek of spel dat iedereen precies even geweldig vindt of precies evenveel haat. (Inmiddels word ik zwaar achterdochtig als ik zie dat iets een rating heeft van (bijna) 5 sterren.)
En als ik al ernaar kijk, dan zoek ik die paar recensies waarbij mensen een tekstje hebben geschreven. Dingen zoals “Gespeeld met 6 personen. Was te veel, duurde te lang, verder prima spel.” Want daar heb ik iets aan.
Tot zover dit relaas over ratings.
Hopelijk gebeurt het niet over een jaar, voor de eerste keer ooit, dat ik een bordspel noem en iemand de onbedwingbare behoefte voelt om z’n mobiel te pakken en te kijken wat de rating is :p