De levenssaga is een raamvertelling: een reeks korte verhalen die op zichzelf staan, maar samen een groter verhaal vertellen. Misschien wel het allergrootste verhaal.
Het vertelt namelijk over de geschiedenis van het leven op aarde en de geschiedenis van de menselijke beschavingen.
In een ander artikel legde ik al uit hoe accuraat de levenssaga precies wil zijn. Wat precies de relatie is met de geschiedenis en hoeveel waargebeurd is.
In dit artikel leg ik uit welke (algemene) keuzes ik heb gemaakt en waarom. Hoe ik mijn tijdlijn heb opgebouwd die ik gebruik als gids tijdens het schrijven van elk volgende verhaal. Deze tijdlijn bestaat uit “blokken” voor elk tijdperk: de stukken informatie die ik wil bijhouden en veranderen.
Hopelijk is het interessant om te lezen. Of helpt het jou bij het uitbouwen van je eigen wereld/tijdlijn voor een grote fantasyreeks.
Ik probeer zo min mogelijk spoilers te geven over de levenssaga, maar hier en daar zal ik toch iets kleins moeten weggeven. Jammer genoeg kan ik de tijdlijn niet delen, want 99% ervan zijn spoilers, of kan nog compleet worden veranderd en ik wil niet vastzitten aan iets dat ik heb gepubliceerd.
De 10 tijdperken
Deze tijdperken bedacht ik helemaal aan het begin, toen ik nog een vijftienjarig jochie was die z’n eerste korte verhaal schreef.
Maar toen ik later terugkwam, wilde ik eigenlijk niks meer veranderen. De tijdperken zijn namelijk ingedeeld op een logische manier die ook nog eens het verhaal ten goede komt.
Elk tijdperk had namelijk een grote gebeurtenis die het eindigde (en dus de volgende inluidde). De tijdperken hadden een mooie afwisseling tussen “opbouw/vrede” en “uitsterven/oorlog”.
Dus deze tijdperken bleven … ook al kwamen ze niet altijd netjes overeen met de échte geschiedenis.
Dus dat was blok één: hoe begint en eindigt dit tijdperk? Wat betekent het?
“De Vondst van Floria” begint bijvoorbeeld met het gebied Floria dat uit de zee rijst. (Dit is waargebeurd: Egypte is pas later verschenen vanwege een ophoping van kalksteen.) Het eindigt zodra een groep zeevaarders van ver weg verschijnt en problemen veroorzaakt. (Dit is vaag gestoeld op de periode van de ontdekkingsreizigers en kolonisten.)
Het volgende tijdperk is, niet verrassend, “Het Zeevaarderschap”.
Dus met die simpele structuur beginnen we.
Ontdekking
Blok twéé is: ****welk deel van de wereld is tot nog toe bekend of ontdekt?
Net zoals in het echt, begint het verhaal ergens (de plek waar de goden landen en leven stichten), en worden alle andere continenten/eilanden pas over tijd ontdekt.
Het makkelijkste is natuurlijk: één of twee nieuwe plekken per tijdperk. Het vinden van die plekken is een van de redenen dat het tijdperk verandert, zoals die Zeevaarders die van ver komen en zeggen “hé de wereld is veel groter dan jullie denken, er zijn daar allemaal eilanden”.
Maar er is één belangrijk verschil tussen of een plek al is ontdekt en of een plek al bekend is.
Kijk wederom naar de zeevaarders. Zij leven al superlang op die andere plek. Maar de rest van de wereld? Die kent hun bestaan niet. Dus het is ontdekt, maar nog niet bekend.
Dit is essentiële informatie natuurlijk. Het bepaalt op welke plekken mijn verhalen kunnen afspelen én naar welke plekken karakters kunnen verwijzen. Anders maak ik straks de fout dat iemand begint over een plek die ze helemaal niet horen te kennen, bijvoorbeeld.
Dynastieën
Eén van de manieren waarop je de geschiedenis simpel kunt indelen, is aan de hand van “dynastieën” of “beschavingen” of “rijken”.
Dus dit is blok drie: welke (grote) beschavingen leven er in dit tijdperk? (Wie is de baas daar? Is er iets anders met hen aan de hand?)
Het belangrijkste hier is dat ik dus nooit vergeet of een bepaalde groep in mijn wereld al/nog bestaat of niet. Anders ga ik dadelijk de Leeuwen betrekken in een verhaal, terwijl hun laatste koning misschien al in het vorige tijdperk stierf.
Maar daarnaast geeft het dus ook een simpele indeling qua “wie heeft er de macht” en “wie was er het belangrijkste”.
Waar mogelijk refereer ik naar een echte beschaving. Zo representeren de originele goden het Griekenland van de oudheid. Hun ligging, hun normen en waarden, hoe hun verhaallijn loopt, het past allemaal goed op die beschaving.
Evolutie
Evolutie is verre weg de belangrijkste en meest interessante factor van onze geschiedenis. Het is (daardoor) ook één van die dingen die ik constant wil laten zien en uitleggen met de levenssaga.
Dus ik wilde niet één verhaaltje doen over evolutie. Ik wilde het laten zien op meerdere manieren.
Dus dit is blok vier: welke evolutionaire stappen worden hier gemaakt?
Dit is zoveel mogelijk gebaseerd op de werkelijkheid, hoewel precieze details en jaartallen zijn aangepast. Natuurlijk kan ik niet de hele stamboom van het leven weergeven.
Diersoorten
Dus ik ging op zoek naar bekende diersoorten met een simpele afstamming. Dit maakt het herkenbaar voor lezers én houdt mijn verzonnen wereld simpel.
Dit waren mijn beste kandidaten:
- Primaten => Apen, Spookdiertjes en Halfapen => Mensen en chimpansees. (Natuurlijk de belangrijkste. Hier draait alles om.)
- Het splitsen van schildpadden in landschildpadden en zeeschildpadden. (Puur omdat ik hier al een verhaal over had geschreven vroeger :p)
- Dinosaurussen => Oervogel => vogels => loopvogels en vliegvogels. (Want iedereen kent dinosaurussen, die moesten sowieso een plek krijgen, en hun weg naar vogels is vrij simpel en duidelijk. Vogels zijn sowieso héél belangrijk in mijn levenssaga.)
- Equid => Paarden, Zebra’s, Herten, … (Wederom, iedereen kent paarden en herten, maar ze waren ook instrumentaal in de ontwikkeling van de mensheid. Want ineens kon je duizend keer sneller rondreizen, zwaardere lasten tillen, etcetera.)
- Camelids => Kamelen, Alpaca’s, LLamas (Omdat ik het grappige beesten vind, ze zijn bekend, en ze hebben een grapje uitgehaald. Ze zijn allemaal op een andere plek ontstaan en leven nu op elkaars originele locaties.)
Zo krijgen we iets mee van alle kanten van de wereld. Maar de evolutionaire stappen blijven vrij simpel.
(Het gaat nog wat stappen verder dan dit. Waar ik een mogelijkheid zie voor een verhaal, ga ik meer in detail. Zo vond ik het opvallend dat er veel bewijs is dat er al dinosaurussen bestonden met veren; lijkt mij een geweldig gezicht. Maar dat zijn allemaal spoilers.)
Hiervoor moesten veel oude verhalen en delen van de wereld aangepast. Zo bestond het Apenrijk al vanaf het begin, inclusief gereedschappen, dorpen, etcetera. Maar in de eerste tijdperken horen apen er dus helemaal niet te zijn! Er zijn slechts spookdiertjes, lemurs, dat soort beesten die later apen worden, die later mensen worden.
Dat lijkt me interessant om te laten zien, ook al betekent het grote veranderingen.
Plantensoorten
Dit is wat meer abstract en minder handig om spannende verhalen over te schrijven. Dus de evolutie van planten is iets minder belangrijk en is vooral een bijproduct in andere verhalen.
Desondanks zijn ze natuurlijk instrumentaal geweest voor al het leven op aarde. Dit zijn de grote stappen die ik wilde uitlichten:
- Bacteriën dringen cellen binnen om zo mitochondriën te maken.
- Nog zo’n samenwerking leidt tot chloroplasten, ook wel bekend bij alle scholieren als bladgroenkorrels
- Eén van de dominante plantensoorten (die we vandaag nog steeds kennen) is de varen. Maar zij kunnen alleen voortplanten door hun zaadjes door water te laten drijven. (Net zoals algen, zeewier, etcetera. Allemaal vastgebonden aan het water.)
- Even later ontstaat mos. (Ik heb al een verhaal die daarover gaat en diens belang in het veroorzaken van een IJstijd.)
- Na verloop van tijd ontstaan bloemen, die hun zaadjes in de wind (of door andere dieren) verspreiden, en daardoor eindelijk op het land kunnen.
- En daaruit komen uiteindelijk bomen.
- Na verloop van tijd ontstaat gras en het neemt de wereld over. (Ja, gras bestond héél lang niet!)
- Dit is belangrijk, want het verandert de klimaten en plaatst bomen verder uit elkaar, en dat is de reden dat apen op twee benen moesten gaan lopen en we uiteindelijk mensen hebben.
Maar het is lastig om dingen over bacteriën enzo in korte verhalen te vangen.
Origineel skipte het eerste verhaal hier overheen. De goden maakten de planten en dergelijke. Maar dat wil ik dus veranderen zodat we tijd hebben voor verhalen die dit soort dingen uitleggen.
Dit is een ingrijpende verandering. Want ik heb alleen de eerste paar tijdperken om dit allemaal te laten gebeuren, en de verhalen die daar nu inzitten zijn al véél verder op de evolutionaire tijdlijn (met complexe planten, dieren, etcetera).
Algemeen
Dit is het meest abstracte deel. Algemene evolutionaire ontwikkelingen zoals “we krijgen een ruggengraat” of “dieren produceren nu melk voor hun jongen”.
Dit is ook het moeilijkste deel om simpele dingen uit te pakken. Elke algemene stap was belangrijk! Elke stap was cruciaal om te komen waar we nu zijn!
Dus uiteindelijk baseerde ik mij op enkele bronnen die een zwaar versimpeld overzicht van “milestones” weergaven.
- Symmetrie: dieren worden steeds meer symmetrisch. (Het maakt je sneller, maakt lopen mogelijk.)
- Metamorfose: dieren leren dat het handiger is om een metamorfose te ondergaan. (Terwijl je in je shell zit ben je veilig, je kan grotere sprongen vooruit maken, ouders en kinderen van dezelfde soort hebben geen competitie met elkaar qua grondstoffen en dergelijke.)
- Ruggengraat: de zenuwen door de rug worden omringd door botten, bescherming en kraakbeen. Daardoor is het veiliger, maar ook flexibeler, en kan men uit het water.
- Kaken: eventueel ontstaan puur om makkelijker te ademen, maar het gevolg dat je makkelijker prooi kon doden en opeten maakte het evolutionair handig.
- Harde eieren: eieren van zeedieren zijn zachte jelly. Maar nu ontstonden eieren met een harde rand die het water binnenhielden, waardoor ze op het land konden leven.
- Vleugels => al behandeld met de evolutie naar vogels. (Hoewel dat incompleet is. Vleermuizen vliegen bijvoorbeeld op een hele andere manier en komen van een andere tijdlijn.)
- Melk: dieren produceren melk voor hun jongen. Dit maakt ze niet alleen sterker en langer beschermd, ze bouwen ook meer een band op met hun moeder/familie, wat het begin is van dieren met sociale intelligentie en voorkeuren.
- Duimen: primaten ontwikkelen (tegenovergestelde) duimen, wat de kracht en functionaliteit van handen flink verhoogd => dit leidt natuurlijk tot mensen die uiteindelijk gereedschappen kunnen vasthouden en dergelijke
Gebeurtenissen
Het zwaargewicht van de tijdlijn. (Nou, ja, het is een gelijkspel met het evolutie deel.)
Dit is blok vijf: welke grote gebeurtenissen vinden plaats in dit tijdperk?
Het doel was om dit te limiteren tot maximaal 5-10 gebeurtenissen met een impact. Dit houdt de tijdlijn simpel en goed te volgen. En de gebeurtenissen zelf zijn ook echt belangrijk.
Hier heb ik grotendeels vrije keuze. Evolutionaire gebeurtenissen zijn al in het vorige blok opgeschreven. Gebeurtenissen qua beschaving zijn al deels gedekt door ontdekking/dynastie.
Dus dit is de plek waar je de meeste creatieve vrijheid ziet. Ik bedenk dingen die niks te maken hebben met onze eigen geschiedenis, maar die de levenssaga zelf spannender en interessanter maken. Zo is er een kleurenoorlog, zo wordt één van de koninklijke families ontvoerd, etcetera.
Veranderingen
Meestal leidt een gebeurtenis tot een permanente verandering. Vanaf nu … hebben de wezens vuur ontdekt. Vanaf nu … kennen ze het concept democratie.
Dus dit is blok zes: welke grote dingen zijn vanaf nu permanent veranderd?
Dit is dus vooral een afgeleide van alles wat hierboven staat, een korte samenvatting van dingen die ik snel kan checken voor de zekerheid.
Waargebeurd
En als laatste staat hier een tijdlijn met de waargebeurde geschiedenis van de beschaving.
Ik heb het in dat andere artikel uitgelegd, maar de levenssaga is dus een mix van twee dingen:
- Evolutionaire ontwikkeling: van bacterie, naar plant, naar dier, naar groter dier, etc.
- Menselijke ontwikkeling: de beschavingen die opkomen en vergaan, oorlogen, uitvindingen, etc.
Dus deze tijdlijn loopt simpelweg parallel met de evolutionaire tijdlijn.
Dit ene feit klopt van geen kant, natuurlijk. De allereerste beschaving bestond niet in een tijd waarin we nog geen levende wezens buiten water hadden :p De mensen waren er allang en grotendeels zoals de moderne mens.
Maar het was de beste methode waarop ik allebei kon behandelen. Natuurlijk heeft het nadelen, zoals dat ik het mezelf moeilijker maak en belangrijke historische gebeurtenissen moet aanpassen. Maar het voordeel is dus een efficiëntie qua verhalen vertellen én dat ik creatiever moet zijn.
Tijdens het Eerste Conflict kan ik niet gewoon iedereen speren en zwaarden geven, want ze hebben nog geen duimen om ze mee vast te houden. Dus ik moet creatiever zijn. Andere wapens bedenken. Andere manieren waarop de huidige dieren iets bereiken.
Dus deze tijdlijn loopt simpelweg vanaf de eerste bekende beschaving (de Sumeriërs volgens de meesten) tot de moderne tijd. Daartussenin heb ik alle grote mijlpalen, gehaald uit mijn eigen kennis, enkele boeken erover, en documentaires over de hele geschiedenis.
Deze mijlpalen zijn dingen zoals:
- Jagers & Verzamelaars
- Agricultuur, dorpen en steden, ontdekking van brood
- De eerste beschavingen, zoals Sumer, Babylon, Perzië, Maya’s*
- De Chinese dynastie (compleet genegeerd in onze geschiedenislessen, terwijl ze extreem groot en belangrijk waren)
- De klassieke oudheid (Grieken, Romeinen) tot het Romeinse Rijk valt
- De middeleeuwen. (Kruistochten, opkomst Islam en Kalifaat, transitie naar ridders, kastelen en koningen.)
- De verlichting, ontdekkingsreizen, industriële revolutie
- Moderne tijd (technologie- en informatietijdperk)
En waar nodig is dit verder gespecificeerd, met meer detail en precieze namen/jaartallen/gevolgen.
Niet alles hiervan neem ik over. Sommige dingen passen niet bij de rest. Sommige dingen vind ik op dit moment niet belangrijk genoeg of kan ik niks mee verzinnen.
De reden van de kruistochten, de reden van de middeleeuwen, het is allemaal erg complex en ik weet niet of dat helemaal gaat passen. Het zou veel verhalen nodig hebben om goed op te zetten en te laten zien.
Maar deze hele tijdlijn blijft er staan, want het is een geweldige leidraad. Zo raak ik nooit de weg kwijt, zo blijft de levenssaga altijd (zo goed mogelijk) de echte geschiedenis volgen.
Bijvoorbeeld, hierdoor ontdekte ik dus dat de originele goden erg goed konden functioneren als “de oude Grieken”. Door hen die plek te geven, werden allemaal andere ideeën ineens een stuk duidelijker en logischer.
Onze echte geschiedenis is eindeloos complex, uitgebreid, langdradig. Het idee is dan ook om vooral de hoogtepunten te pakken, en dingen die “niet essentieel” zijn, van die grappige anekdotes of kleine conflictjes ergens op een eiland, ergens later in de lijst te zetten.
Simpele verbeteringen
Ten eerste zijn de tijdperken én de blokken color coded. De kleuren zelf betekenen niet per se iets, maar het zorgt voor onderscheid en een mooiere tijdlijn.
Ten tweede merkte ik dat zo’n tijdlijn natuurlijk de ontwikkeling van specifieke concepten laat zien, over tijd.
Neem bijvoorbeeld “communicatie”. Het begon met simpele geluiden en tekeningen in rotswanden. Toen werd het complexer geluid en spijkerschrift. Even later kregen we papier, het alfabet, geavanceerde taal. En later kregen we de telefoon, typmachines, moderne communicatie.
Het is één concept dat meerdere stappen doorloopt. Dus wat doen we? Ik begin de stukjes tekst hierover met kopjes zoals dit “Taal (1)”, “Taal (2)”, etc.
Klinkt super logisch. Maar ik deed het eerst niet, terwijl het enorm veel duidelijkheid schept.
Ten derde blijft de tijdlijn een versimpelde weergave. Zeker niet alles staat erin. Alleen de grootste veranderingen, belangrijkste gebeurtenissen en evoluties, etcetera. De bulk van de verdere informatie staat in de verhaalideeën die ik al heb uitgeschreven en ingedeeld. Naarmate elk blok meer dan 5-6 stukken kreeg, vond ik het teveel worden. Dus die limiet dwong mij ook om de levenssaga simpel te houden.
(Bijvoorbeeld, de tijdlijn zegt alleen “alfabet splitst”. Maar ik heb al een verhaalidee opgeschreven en ingepland die uitlegt hoe en wanneer het alfabet splitst in de meerdere varianten die we nu kennen. Soort van de “concrete invulling” van deze simpele gebeurtenis.)
Conclusie
Dus dat is hoe ik mijn tijdlijn heb gekozen.
Het is een mix van twee dingen, parallel aan elkaar:
- Biologische evolutie (en planeetvorming)
- Oorsprong en ontwikkeling van de menselijke beschaving
Op beide vlakken koos ik simpele mijlpalen die herkenbaar zijn, goede mogelijkheid tot verhalen oplevert, en vooral ook het andere vlak beïnvloedt. (Zoals de evolutie van paarden die uiteindelijk instrumentaal worden in de vooruitgang van de mensheid.)
Want de levenssaga moet simpel blijven. Althans, véél simpeler dan de realiteit, en simpel genoeg dat lezers de draad nooit kwijtraken. Dus het is expres gereduceerd tot alleen de elementen die belangrijk, interessant, en makkelijk uit te leggen zijn.
En deze onderdelen zijn opgedeeld in blokken per tijdperk, zodat ik makkelijk de informatie terug kan vinden.
Spannende en leuke verhalen staan voorop. Daarom begint het met de goden: zij geven een menselijke, pratende inkijk in wat er gebeurt, zelfs al gaat het verhaal over bacteriën. Daarom probeer ik in elk verhaal wezens te laten spelen waar je als lezer om geeft, mysteries op te zetten en plot twists te gebruiken.
Je weet namelijk al de afloop van een bepaalde gebeurtenis. Als het verhaal afspeelt naast een vulkaan, en de naam van de stad lijkt verdacht veel op Pompeï, weet je ook wel waar het heen gaat. Maar je weet niet hoe of waarom het precies gebeurt. Je weet niet of dat lieve hoofdpersonage het overleeft, of dat een deel wegkomt. Het verhaal bevat referenties en uitleg naar andere verhalen die leuk zijn om te weten. Het verhaal bevat actie en spanning.
En pas dan, als het verhaal zelf goed is, probeert de levenssaga dus dingen uit te leggen, te leren, te relateren aan hoe het echt ging (of gaat).
Het gevolg was wel dat ik heel lang bezig was met deze tijdlijn plannen. En nog langer met mijn oude verhalen aanpassen zodat ze deze hele nieuwe richting volgden.
(De oudste verhalen heb ik dus meer dan tien jaar geleden geschreven. Hoewel ze vaak zijn verbeterd op taaltechnisch vlak, bleef het plot en de informatie hetzelfde. Maar ja, nu ik zeker wist hoe de tijdlijn liep, klopte dat allemaal niet meer.)
Hopelijk legt dit uit hoe ik de levenssaga vorm gaf en hoe ik keuzes maakte.
