Sinds ik begon met eigen boeken uitgeven, heb ik constant problemen gehad met het genre waarin ik mijn boeken moest plaatsen.
Enerzijds omdat ik niet wist welk genre het precies was. Ik doe nou juist graag projecten die iets compleet nieuws proberen.
Anderzijds omdat blijkbaar het hele idee van genres compleet wordt vergeten als het gaat om jeugdboeken.
Internationaal gebruikt men meestal NUR codes om het genre (of de algemene categorie) van een boek aan te geven. De meeste boekenwinkels gebruiken dit systeem, of iets dat er sterk op lijkt, voor hun eigen indeling.
Maar als je deze codes bekijkt (voor fictie), zie je dat genres niet bestaan voor de jeugd. De indeling gebeurt op basis van leeftijd, of de tekst rijmt en of het “moeilijk lezen” is.
Als ik genres wil aangeven bij een self-publishing systeem, heb ik dezelfde gelimiteerde opties. Boeken voor jongeren krijgen arbitraire indelingen zoals “meisjesboek”, “spannend” en “school” (en niks anders).
Als je populaire jongerenboeken bekijkt—zoals die van Carry Slee, Mel Wallis de Vries, Mirjam Mous—is hun code vaak 284,285. Oftewel: 13-15, 15+ algemene fictie. Het zegt letterlijk niks over het boek, alleen dat de auteur denkt dat tieners het kunnen lezen. (Internationaal bekende auteurs van jongerenboeken krijgen de code 302: vertaalde algemene literatuur. Ook behoorlijk nietszeggend.)
En ik begrijp waarom dit is. Kinderen van zes jaar hebben een hele andere leesvaardigheid dan kinderen van twaalf. Ouders zijn bang hun kind iets te geven dat te kinderachtig is, of juist te volwassen, dus leeftijdscategorieën (evenals het label “Young Adult”) zijn vooral hele effectieve manieren om boeken te marketen.
Maar het is verder compleet onbehulpzaam. Kinderboeken hebben net zo goed verschillende genres, verschillende verhaalsoorten. Jongeren hebben net zo goed een voorkeur voor een type verhaal: de een houdt van detectives, de ander van romantiek, de ander van actie en avontuur.
Wil je alleen de lijst waarop ik uitkwam? Ga dan naar het kopje “de uiteindelijke lijst”. De rest van het artikel legt uit hoe en waarom ik daarop uitkwam, voornamelijk vanuit het perspectief van de grote reeks kinderverhalen die ik schreef genaamd “De Levenssaga”.
Op zoek naar een oplossing
Dus, na een lange periode van frustratie, wilde ik hiervoor een oplossing bedenken.
Ik was bezig met mijn Levenssaga: een collectie korte verhalen voor alle leeftijden (dus ook kinderen) die samen een groter verhaal vertellen, ook beschikbaar als website. En ik wilde elk verhaal passende genres geven, zodat bezoekers makkelijk de verhalen konden kiezen die zij waarschijnlijk het leukst vonden.
Zo begon een lange zoektocht naar een lijst van genres:
- Ik keek naar wat de NUR codes te bieden hadden: “volwassen literatuur” krijgt wél genres.
- Ik zocht (in zowel Nederlands als Engels) naar lijsten van genres op grote boekenwebsites.
- Ik keek naar mijn eigen verhalen en probeerde algemene woorden te vinden die deze het beste omschreven.
Het liefst kwam ik uit op iets van 15 simpele termen. Niet té algemeen, maar ook niet té specifiek.
(Ook voor mij, als schrijver, is dit handig. Zo merk ik het meteen als ik bijvoorbeeld té veel verhalen schrijf die op elkaar lijken: ze hebben allemaal hetzelfde genre.)
De lijst van genres
Hieronder is de (lange) lijst van alle algemeen bekende genres die ik kon vinden.
Merk dus op dat ik hierbij een zo breed mogelijk onderzoek doe en allerlei verschillende lijsten bij elkaar pak. Elke lijst op zichzelf, zowel formeel als informeel, bevat meestal maar 5-10 van deze genres.
- Literair => een vage term waarmee men meestal doelt op boeken die vooral bestaan uit een diepe laag en de bedoeling diepe gedachtes over te brengen, wat de meeste mensen ook wel kennen als “die saaie boeken waarin niks gebeurt” :p
- Thriller / Spanning
- Klassiek / Oudheid
- Detective / Mysterie
- Science-Fiction
- Fantasy
- Horror / Griezel- en spookverhalen
- Avontuur
- Oorlog / Verzet
- Spionage
- True Crime
- Spiritueel / Esoterisch
- Historisch
- Romantiek
- Streek / Familie / Gezin
- Volkssprookjes, sagen en legenden
- Biografie
- Doktersverhaal
- Erotiek
- Humor / Komedie
- Psychologisch
- Sociaal / Politiek
- Waargebeurd / Realistisch
- Western
- Zeeverhaal
- Misdaad
- Documentaire
- Drama
- Sport
- Muzikaal
- Dieren / Natuur
- Religie / Godsdienst
- Jongensboek
- Meisjesboek
- LGBTQ+
- Leerboek / Educatief
- Poëzie
- Taalboek / ABC-boek
- Reizen
- School
- Sinterklaas- en Kerstverhaal
- Sprookje
- Stripverhaal
- Tijdschrift
- Bildungsroman / Opgroeien / Coming of Age
- Speculatief / Bovennatuurlijk / Dystopisch
- Parodie / Satire
Hier zit echt wel iets zinnigs tussen. Maar niet alles is even nuttig en niet alles is nodig.
Dus ik probeerde deze lijst te versimpelen én verbeteren.
Stap 1: een doelgroep is geen genre. Ik heb hier al vaker over geschreven, ik vind het een rare manier van boeken in de markt zetten en hele bevolkingsgroepen uitsluiten. (Zal wel geweldig zijn voor de marketing.) Dus “meisjesboek” en dergelijke gaan weg.
Stap 2: sommige genres kunnen samen. Een “Educatief” verhaal vind ik specifiek genoeg. Wát je precies leert hoeft er niet bij, mede omdat je dan wel honderden subgenres kan verzinnen. (Ik heb de genres eigenlijk al deels gegroepeerd in de lijst, misschien had ik dat niet moeten doen.)
Stap 3: sommige genres zijn té specifiek. Van “Sinterklaasverhaal” zou ik een algemeen genre “Feestdag” maken. Want anders, net zoals bij stap twee, kan je wel honderd subgenres bedenken voor enigszins populaire feestdagen, wat het hele idee teniet doet.
Stap 4: sommige genres zijn overbodig voor mijn specifieke project en ik denk ook dat ze overbodig zijn voor de meeste boeken die mensen zouden schrijven. “Dieren / Natuur” is onzinnig want de hele levenssaga gaat over dieren en natuur. “Erotiek” gaat nooit gebeuren in deze kindvriendelijke sprookjes. Alle verhalen zijn “Fantasy”.
Niet één genre, maar meerdere tags
En toen realiseerde ik: eigenlijk wil je helemaal niet één genre, je wilt tags of categorieën.
Een “thriller” kan nog steeds alle kanten op. Een thriller kan plaatsvinden op een mysterieus magisch eiland, maar ook in de realistische setting van een grote bestaande stad. Het kan vol zitten met spanning omdat goed tegen kwaad vecht, het kan ook spannend zijn omdat de hoofdpersoon een spion is die nooit mag worden gesnapt.
Dat ene label van “thriller” is dermate vaag dat ik er überhaupt niet naar kijk als ik nieuwe boeken zoek om te lezen. (Ik lees de beschrijving. Ik check de auteur en hun andere werk. Ik analyseer onbewust de voorkant van het boek, ook véél belangrijker als indicator van de inhoud dan mensen denken.)
Dus hoewel één goed gevonden genre een begin is, lost dit het probleem niet op. Je wilt 1-3 termen die het algemene idee van het boek redelijk vastleggen.
Om bij hetzelfde voorbeeld te blijven: spannend, spionage, realistisch. Je wéét nu dat het niet op een magisch eiland plaatsvindt, je weet nu iets beter waarom het een spannend boek zou moeten zijn.
Dus terwijl ik de vele verhalen invoerde voor de Levenssaga, probeerde ik op deze manier de verhalen te beschrijven.
Een kortere lijst van tags
Dit is een ingekorte lijst op basis van de lijst hierboven en de stappen die ik wilde zetten. Ik heb vooral dingen samengenomen, weggehaald wat niet van toepassing is, en eventueel iets anders verwoord.
Er zijn nog wat slagen te slaan, maar het is een begin.
- Spanning
- Mythe / Legende / Sprookje
- Detective / Mysterie
- Wetenschap / Robots
- Griezel / Spook
- Avontuur
- Oorlog / Vechten
- Spionage
- Misdaad
- Spiritueel
- Romantiek / Liefde
- Vriendschap
- Familie / Gezin
- Humor
- Politiek
- Psychologisch / Filosofisch
- Realistisch
- Ontdekking / Zoektocht
- Educatief
- Sport
- Muziek
- Religie
- Reizen
- Ontwikkeling / Opgroeien
- Parodie
Ik wil die opties met meerdere keuzes terugbrengen tot één simpele term die ook kinderen kunnen begrijpen.
Daarnaast mis ik hier nog wat dingen. Zoiets als “actie” of “creatie” (als het gaat om hoe iets is ontstaan, de origin story als het ware).
Of de term “overleven”. (Mijn levenssaga gaat letterlijk over het leven, wat vaak betekent dat het conflict simpelweg komt doordat een wezen probeert te overleven.)
Of wat dacht je van simpelweg “magie”. (Fantasy betekent niet dat alle verhalen magie of tovenarij bevatten. Het betekent simpelweg dat het in een verzonnen wereld met verzonnen regels afspeelt. Dus dit is echt iets dat een verhaal definieert of niet.)
Naarmate ik meer verhalen schreef, kwamen er steeds meer termen bovendrijven die toch écht handig waren om bij verhalen te zetten.
De uiteindelijke lijst
Hieronder is de lijst van “tags” of “categorieën” waarop ik uiteindelijk ben uitgekomen, voor nu.
Het doel is dus om een behapbare lijst met (kind)vriendelijke termen te krijgen, waarmee je toch véél beter alle mogelijke verhalen kan omschrijven en indelen.
Toen ik de lijst had opgeschreven, was ik er best tevreden over, maar het was nog niet heel makkelijk om te gebruiken.
Dus toen heb ik de categorieën verder opgedeeld in groepjes die ongeveer hetzelfde deel van het verhaal definiëren. Dat heb ik in een plaatje gezet.
Zodoende hoef ik nu, als ik de genres van mijn verhalen zoek, alleen deze categorieën af te gaan en de beste van de groep te kiezen. (En als later blijkt dat ik iets mis, dat ik steeds geen goede optie heb in een groep, dan voeg ik dat toe.)
Dit is dat plaatje. (Als vergroten niet werkt, dan rechtermuisknop > download/open in nieuw tabblad > en je krijgt de volledige resolutie die véél groter is.)
Uiteindelijk heb ik iets vaags als “actie/spanning/thriller” geheel weggelaten. Elk verhaal heeft spanning, elk verhaal heeft dingen die gebeuren, dat maakt het nou juist een (goed) verhaal. Ik keek naar alles dat ik ooit had geschreven en kon niks vinden waarbij deze tags niet zouden passen. (Het enige verschil is dat sommige verhalen meer focussen op actie en dingen die gebeuren, en andere meer op dialoog of rustigere scenes. Dus daarvoor heb ik wel een tag.)
Daarnaast is de lijst dus heel erg gefocust op veelvoorkomende verhaalsoorten. Zoiets als “spionage” lijkt héél specifiek, tot je beseft dat een goed deel van alle verhalen voldoet aan de uitleg. Tegelijkertijd lijkt iets als “vriendschap” misschien té breed, maar als je erop let, zal je zien dat er echt meer dan genoeg verhalen zijn waarin vriendschap niet of nauwelijks van betekenis is (letterlijk of figuurlijk).
Dus daarom vind ik deze lijst een goede balans. Hiermee kan ik al mijn verhalen binnen 1-3 tags redelijk indelen.
Over tijd zal hij misschien nog langer worden of andere woorden gebruiken. Dat kan je dan automatisch zien als je de Levenssaga website bezoekt en genres bekijkt!
Conclusie
Het is niet perfect, natuurlijk niet.
Maar ik kan met deze groeperingen vrij duidelijk verhalen indelen. De gemiddelde persoon (ook kinderen) weet ongeveer wat ze moeten verwachten bij een “spionage mysterie” of een “verdrietig liefde avontuur”.
Het helpt mij om verhalen een duidelijke richting en unieke samenstelling van genres te geven. (Hé, de vorige vier verhalen waren allemaal een mysterie met een familiedrama, laat ik eens wat anders doen.)
Hopelijk kan ik over tijd deze lijst aanscherpen en nog duidelijker neerzetten. Hopelijk helpt dit anderen ook om verhalen beter in te delen.
En misschien begint hiermee de weg naar een betere indeling qua genres, want met alleen “fictie algemeen” of “spannend” voor kinderen komen we er niet, en “young adult” is natuurlijk nog steeds een leeftijd en geen genre :p