Ik ga deze recensie kort houden. Korter dan dit onnodige lange boek, in ieder geval.
Het begon allemaal toen ik toevallig een trailer zag voorbijkomen voor de Netflix adaptatie voor dit verhaal. Ik had er nooit van gehoord, maar in de comments las ik overal reacties als “eindelijk!” en “dit wordt geweldig!” en “dit boek was mijn jeugd!”
Blijkbaar stelde dit boek heel wat voor bij de generatie net na mij. Een soort van hun “Harry Potter”. En het was populair genoeg om er in korte tijd een Netflix verfilming van te maken.
Dus ook al waren de recensies gemiddeld (van zowel het boek als de uiteindelijke film), ik vond het toch de moeite waard. Er moest iets in dit boek zijn dat het succesvol en populair maakt.
Dus ik heb dit boek gelezen.
Was dat een goede keuze? Nee, niet echt. Ik geef het 5 uit 10 sterren.
Deze recensie is kort en spoilervrij tot aan de spoilergrens. Ik geef het duidelijk aan.
Ook schrijf ik aan het einde kort iets over de film.
Wat is het idee?
Twee meisjes wonen in een dorp en zijn “vriendinnen”. De ene is de beeldschone prinses, de andere de heks in zwarte kleding die op een begraafplaats woont.
Elk jaar worden twee inwoners van hun dorpje gekidnapt naar “The School for Good & Evil”. De ene belandt natuurlijk in de eerste categorie (good), de andere in de tweede categorie (evil).
En zo gebeurt het dat deze meisjes worden ontvoerd … maar ze worden omgewisseld: de beeldschone prinses eindigt bij evil en de heks bij good!
Waarom? Kunnen ze het omdraaien? Hoe loopt dit af?
Wat ik goed vond
Dit is natuurlijk een prima opzet. Een magische school. Een mysterieuze regeling. Een “verwisseling” om het boek mee te beginnen.
En hier en daar werd dit mysterie op een goede manier uitgebreid. De mysterieuze school master, de Storian die al deze sprookjes schrijft (waarin beide kanten uiteindelijk terecht moeten komen), en meer.
Ook zijn de hoofdpersonen redelijk goed neergezet. Enkele bijfiguren zijn nog beter neergezet, met meer karakter en functie binnen het verhaal.
En als laatste is de algemene structuur van de school redelijk nieuw en zinvol. Ik zal niet te veel spoilen, maar het zorgt ervoor dat het voelt als een ander soort school, terwijl de cijfers/uitdagingen constant spanning zetten op het verhaal. De kinderen van Good heten “Evers”, de kinderen van Evil heten “Nevers”. Er zijn veel verwijzingen naar bekende sprookjes, soms best slim en subtiel.
Daar houdt het jammer genoeg op.
Wat ik minder goed vond
De “plot twists” van het verhaal zijn compleet voorspelbaar. Waarschijnlijk had je ze al voorspeld toen ik de samenvatting gaf hierboven.
De schrijfstijl is enorm van de hak op de tak. Binnen één hoofdstuk—nee, binnen één pagina—kan je meerdere keren wisselen van scene of perspectief. Het is alsof de schrijver allemaal losse fragmenten in z’n hoofd had, en die maar zonder pardon achter elkaar heeft geplaatst in het document.
Meermaals, zeker richting het einde, had ik géén idee vanuit wie iets werd verteld. Of waar we waren. Of wat precies de situatie en het probleem was. Maar dit probleem kan je ook niet oplossen met context, want twee paragrafen verder spring je ineens weer naar iets anders …
Mede dankzij deze “schrijfstijl”, had je dus vaak geen idee waar het verhaal nou eigenlijk over ging. Je wist niks van je omgeving, of van welke andere personen er waren. Je wist niet waarom iets spannend zou moeten zijn. Soms wist ik niet eens wat er nou eigenlijk gebeurde!
Ik lees veel (dikke) boeken. Ik schrijf veel boeken. Ik denk dat het wel iets zegt als ik een verhaal onnavolgbaar en chaotisch vind.
En het gevolg is dat je er dus niks meer om geeft. Want de beslissingen die men neemt zijn onlogisch. Of misschien zijn ze technisch gezien logisch, maar niet voor jou, want jij hebt in de chaos net dat ene belangrijke detail gemist. Ik snap de motivaties van de school master nog steeds niet echt, en ik heb die scene drie keer gelezen. De karakters van personages flipfloppen zo vaak dat ik niet echt van personages durf te spreken.
Op dezelfde manier moeten we het hele boek geloven dat Agatha en Sophie vriendinnen zijn en een bepaald karakter hebben. Maar al vanaf pagina één is er geen enkele reden om te denken dat ze vriendinnen zouden zijn—en de meerdere twists of realisaties gedurende het boek zijn dus slechts iets om over te gapen. (Ik denk dat Agatha’s rol in het boek 50% van de tijd bestaat uit niets anders dan roepen “Maar ze is mijn vriendin!” Als je het maar vaak genoeg zegt, zo denkt de schrijver, wordt het waar.)
Bijna alle plekken die je bezoekt op de school, of het gebied eromheen, bezoek je één keer en heeft verder nauwelijks functie of karakter. De plekken die je wel veel vaker ziet, zijn dan weer niet zo interessant of vernieuwend.
En dit boek is lang. Dat is dus niet per se slecht. Sterker nog, 90% van de boeken die ik lees zijn behoorlijk lang. Maar voor een boek waarin dus geen duidelijke rode draad zit, geen spanning, weinig dat je bezig houdt, voelt deze lengte compleet overbodig.
Conclusie
Dit alles komt samen in een boek dat simpelweg een ziel mist. Het is een samenraapsel van actiescenes, gestolen ideeën van eerdere verhalen, en twists of emotionele scenes die de schrijver al vanaf het begin er perse in wilde hebben.
De goede opzet, de paar mysteries over de school en de school master, zijn het enige dat je aantrekt en bezighoudt. De rest is, tja, een onnavolgbare brei van losse ideetjes. Elke paar paragrafen een nieuw idee.
Vandaar 5 uit 10 sterren, wat misschien nog een hoog uitgevallen score is. Maar dat krijg je met boeken die een hart en ziel missen. Zo’n gevoel van “ik haat het niet actief, maar ik kan ook weinig goeds vinden”. Dus je haalt je schouders op, denkt “meh”, en dan komt er dus een gemiddelde score uit.
Misschien is het cijfer omhooggegaan dankzij de mooie stijlvolle voorkanten van de boeken :p
En de film dan?
Uiteindelijk had ik hier toch meer over te zeggen dan ik dacht. Dus ik heb hier een apart artikel van gemaakt: Filmrecensie: The School for Good & Evil
Spoilergrens
Ta da, volle spoilers vanaf nu!
Dit is waarom het verhaal zo voorspelbaar is: het begint met de verwisseling. (Agatha de heks onverwacht bij good, en Sophie de prinses onverwacht bij evil.)
Dus waar kan het verhaal hierna nog heen? Het hele verhaal moet nog komen, dus er zijn maar twee plekken waarheen het kan:
- Ze realiseren dat ze stiekem al op de goede plek zitten
- Ze wisselen weer terug
Vanaf het eerste hoofdstuk is duidelijk dat punt één het geval is. Sophie is egoïstisch en ijdel, Agatha lief en meedenkend.
Het is een prima idee in theorie. Maar in de praktijk? Het betekent een verhaal zonder echte actie of spanning, want het gaat om een realisatie, wat nogal een abstract ding is dat in je hoofd gebeurt.
Het tweede punt zou ook geen geweldig boek zijn: 300 pagina’s om de interessante gebeurtenis waarmee je begon ongedaan te maken en terug te zijn bij af :p
Dus je weet al hoe het boek eindigt. Je bent alleen maar aan het “wachten” tot de personages hier zelf komen. En deze opzet leidt tegelijkertijd niet automatisch tot een goedlopend verhaal.
Het boek doet een vage poging om de boodschap “niemand is puur goed of slecht” te geven. Maar het is nogal zwakjes. Uiteindelijk doet Agatha het hele boek werkelijk niks gemeens, terwijl Sophie consistent een klootzak is. En wat doet het boek? Aan het einde komen ze weer samen alsof ze beste vriendinnen zijn en alles vergeven!
In een boek met good & evil in de titel, verwacht je een iets betere behandeling van het thema. Vrijwel elk ander boek, zelfs als het totaal niet hierover gaat, behandelt dit beter.
Deze halfslachtige aanpak geldt dus voor het hele boek.
Tedros wordt neergezet als de beeldschone prins die iedereen wil hebben. Hij krijgt iets van vijf regels waarin hij denkt “waarom ziet niemand mij voor mijn karakter, in plaats van mijn spieren?” Alsof de editor vlak voor uitgave dacht “oh nee, we moeten nog even nuance toevoegen!” De rest van de tijd houdt hij zich aan zijn cliché en doet verder ook niks interessants.
De school master was een geweldig idee. Er waren ooit twee broers (eentje good en eentje evil), tot ruzie ontstond en er maar eentje overbleef, die nu al jarenlang de school leidt. Maar niemand weet welke het was. Als je dit combineert met de Storian (de pen die alle sprookjes schrijft) krijg je een mysterie met veel potentie.
Doet het boek er iets mee? Nee. De master krijgt twee scenes, voor z’n uiteindelijke eindscene. Daar legt hij zijn motivaties uit, die nogal uit het niets komen. Hij had werkelijk alles kunnen zeggen en het had evengoed gepast. Het feit dat hij—een oude man van wie de huid afbrokkelt—vervolgens een jong meisje probeert te zoenen en tot zijn vrouw te maken is … eh … bijzonder. Het feit dat dit ineens Sophie zou laten inzien dat ze daarvoor een moordlustige heks was, is lachwekkend.
Het gaat maar door. Uitdagingen en vakken worden geïntroduceerd, maar buiten een paar verwijzingen zie je er weinig van. Een betoverd en bijzonder bos wordt genoemd, maar alleen gebruikt voor een opdracht die nogal voorspelbaar verloopt. De mysteries die aan het begin werden opgezet, krijgen veelal geen antwoord. (Of misschien heb ik dat weer gemist, omdat het verhaal zo alle kanten op springt.)
Ik heb elke avond één hoofdstuk gelezen, zonder uitzondering, met mijn volle aandacht. En toch weet ik nog steeds niet bij wie welke naam nou hoort en ben ik 99% van de plekken en scenes vergeten.
Meerdere keren werden mensen boos op elkaar, of voelden zich verraden, of zagen de “waarheid” … zonder duidelijke reden. Iemand die twee seconden langer nadacht had dit hele probleem opgelost. Iemand die zich niet gedroeg als een kartonnen peuter had alle problemen voorkomen.
Richting het einde danst Agatha met Sophie. (Voor twee regels, of zoiets.) Jahoor, ze leert nooit, ze is opnieuw gevallen voor Sophie en doet alsof ze vriendinnen zijn. En dan komt Tedros binnen, ziet hen samen, en gelooft METEEN dat Agatha hem al die tijd voorloog en in het complot zat.
Buiten het feit dat AL HET BEWIJS in de tegenovergestelde richting wijst. Buiten het feit dat ze op een bal zijn, waar meerdere mensen dansen. Buiten het feit dat Agatha al het hele boek Tedros aanspoort om andere dingen te doen, die hij vervolgens negeert, terwijl hij overduidelijk had moeten luisteren.
Het klopt allemaal gewoon niet met elkaar.
Dus aan het einde vraag je jezelf af: wat heb ik nou eigenlijk gelezen?
En ik moet het antwoord schuldig blijven.
- De fantasy en de mysteries zijn niet uniek genoeg, of goed genoeg uitgewerkt, om het verhaal te dragen.
- De personages zijn inconsistent, of juist voorspelbaar vanaf pagina één, terwijl ze onlogisch handelen zonder een duidelijk doel.
- De actiescenes zijn daardoor nooit duidelijk of belangrijk.
- Er is niet genoeg humor, of bijzondere ideeën, of sterke taal om het verhaal op een andere manier een soort hart te geven.
- En je weet eigenlijk niet met welke afloop van het verhaal je nou blij had moeten zijn. Maar de afloop die we kregen was het in ieder geval niet.
Tot zover mijn gedachten over dit boek en de film. Nee, ik ga volgende delen geen aandacht meer geven :p
