In een poging de vele concepten van dit blog op te ruimen, probeer ik deze alsnog af te schrijven en te publiceren. Dit bericht was origineel geschreven in 2018, toen ik zelf dingen ging maken die illegaal konden worden gedownload (als mensen er zoveel om zouden geven). Ik heb geen idee waarom ik het niet afmaakte.
Ik heb een haat-liefde verhouding met illegaal downloaden.
Mijn eerste contact met computers was in een tijd dat simpelweg “downloaden” door iedereen werd gezien als illegaal. Het internet was zo jong, mensen waren zo onbekend met computers, dat men niet doorhad dat downloaden ook compleet legale interpretaties had natuurlijk. (Zoals een bijlage van een mail downloaden.)
Toen ik mijn eigen computer kreeg, lang geleden, ging er een wereld voor me open. Allemaal films en spellen die ik altijd al wilde hebben kon ik nu gratis krijgen. En krijgen deed ik. Ik heb denk ik een jaar of twee constant mijn hele harde schijf vol gezet met gedownloade dingen, om ze even te proberen, dan weer weg te gooien, en er iets nieuws neer te zetten. Ik leerde alle trucs, alle manieren om dingen te krijgen, de lijn tussen wat veilig was en wat niet, het gaat maar door.
En toen werd ik ouder. Enerzijds stopte ik bijna compleet met dingen kijken of spelen. (Dingen lezen was allang niet meer aan de orde. Middelbare school had elk plezier in lezen flink effectief de kop in gedrukt.) Anderzijds had ik minder tijd, lagen mijn prioriteiten ergens anders, ontdekte ik steeds meer dat ik een producent was en geen consument.
De grote vraag
Maar de grootste vraag bleef onbeantwoord: is het niet immoreel om online piraat te zijn? Ik wil zelf kunstenaar worden, maar ik download constant kunstproducten van anderen? Ik zou het verschrikkelijk vinden om een boek te schrijven dat door duizenden wordt “gejat”, en toch zou ik het zelf meteen doen?
Misschien was het wel de onzekerheid over die vraag die mij liet ophouden. De afgelopen ~10 jaar heb ik nauwelijks meer gepiraat (is dat een woord? gepiraterd? gepirate?). In ieder geval een verwaarloosbare hoeveelheid ten opzichte van die eerste paar jaar dat ik mijn eerste computer kreeg.
Ik deed het alleen als het duidelijk een betere optie was in mijn ogen. Zoals een studieboek dat 150 euro kost maar je waarschijnlijk maar vijf minuten gebruikt in het college. Een spel of film die niet te verkrijgen was in ons land, of alleen als je door zeventien hoepels springt.
En nu ben ik zelf een kunstenaar. Ik heb boeken online staan. Laatst publiceerde ik het eerste boek met een ebook variant, een bestand dat je dus makkelijk op een website kan zetten en illegaal laten downloaden. Ik heb spellen online staan die op dezelfde manier makkelijk gratis te verspreiden zijn.
Wat vind ik nou eigenlijk van illegaal downloaden? Doe ik het nog? Is het immoreel of schadelijk? Zouden er meer strikte regels moeten zijn?
Het korte antwoord: ik download nog steeds heel soms, in de gevallen dat ik het niet immoreel of schadelijk vind, en ik denk dat de huidige regels prima zijn en ook niet veel beter kunnen.
Ik zal het uitleggen.
Wat is illegaal?
Ten eerste is de situatie als volgt: iets verspreiden (zonder toestemming) is illegaal, iets downloaden inmiddels ook, tenzij je redelijk kan aantonen dat je niet wist dat het materiaal onrechtmatig was verkregen.
Streamen valt ook onder downloaden, want het is niets anders dan iets in kleine stukjes downloaden en tegelijkertijd bekijken. Links delen naar websites met de bestanden valt ook onder verspreiden.
Zelfs het maken en verspreiden van ondertitels, al doe je het helemaal handmatig, is illegaal zonder toestemming van de maker zelf.
Dit valt onder het civiele recht. Dus een bedrijf kan jou voor de rechter slepen voor een boete, maar dat is het. (Het valt niet onder strafrecht. De politie komt je niet halen, het is geen strafblad, etcetera.)
In de praktijk worden, in Nederland tenminste, alleen grote uploaders aangepakt. Mensen die de hele dag tientallen, misschien wel honderden films uploaden (en/of downloaden).
Waarom doen mensen het alsnog?
Dit zijn de meest gehoorde argumenten:
- Ik had het toch niet gekocht. (Ik was toch niet naar de bios gegaan, ik kon het toch niet betalen.)
- Het was te moeilijk of onmogelijk om het legaal te verkrijgen.
- De makers missen die paar euro echt niet.
Dat laatste is geen argument. En dat weten mensen als het om fysieke goederen gaat, maar bij digitale goederen vergeet men dat graag. Je koopt ook niet een auto van Volkswagen en zegt “mwah, ik betaal tien euro, die andere paar duizend missen jullie toch niet, hè?”
Maar de eerste twee zijn nog redelijke argumenten, hoewel niet waterdicht.
Sommige dingen zijn simpelweg nergens meer te koop of niet in jouw land beschikbaar. Dan is er geen andere optie en zie ik downloaden niet als probleem. Want wat is het alternatief? Boos worden dat mensen niet een product kopen dat niet bestaat?
Maar als het wel te verkrijgen is, maar met moeite, wordt het een vager verhaal. Wat is té veel moeite? Wanneer kan je zeggen dat het onredelijk is om te verwachten dat iemand zoveel betaalt of zoveel moeite doet om iets te krijgen?
Er zijn computerspellen die beveiliging krijgen tegen hacken/kraken als je ze koopt, maar daardoor véél groter en trager zijn. Als je de gekraakte versie download heb je simpelweg een beter product. Dus in zekere zin betaal je dan geld voor een slechtere ervaring.
Maar het eerste argument neemt de kroon. (Ik probeer hier “takes the crown” uit het Engels te vertalen. Ik denk niet dat dit juist is.) Iedereen zegt dat. Het was het stemmetje in mijn eigen hoofd al die jaren.
En enerzijds is het waar. Ik heb het geld niet om naar de bios te gaan, dus het is niet alsof ik een keuze heb om ervoor te betalen maar het niet doe. Ik heb het geld niet om alle streamingsdiensten te nemen (noch grote vriendenkringen waardoor ik altijd iemands account kan gebruiken :p). Dus de optie is soms “gratis downloaden” of “helemaal niks mee doen”.
Inmiddels hebben we een generatie kunstenaars (voornamelijk filmmakers en spellenmakers) die zijn opgegroeid met illegale producten, omdat hun ouders te arm waren om ze te kopen. Deze generatie is belangrijk, talentvol, en zorgt voor balans en diversiteit in dit werkveld—maar was er nooit geweest als digitale piraterij niet bestond.
Anderzijds is dit onzin. Je consumeert iemands product. Daarvoor dien je te betalen, wat jouw situatie of insteek ook is.
Wat mij liet veranderen
Ik herinner heel duidelijk een artikel dat ik hierover las, maar ik was zo dom om de link niet op te slaan en ik kan het niet meer terugvinden.
Dit is de samenvatting.
Een semi-bekende schrijfster publiceerde een nieuw boek. Ze was nerveus, wilde dat het een succes werd, want haar vorige boeken verkochten steeds minder en haar uitgeverij stond dus op het punt om dit contract stop te zetten.
Dus ze schakelde haar broer in. Hij maakte een variatie op het bestand, waarbij de eerste paar pagina’s klopten met het echte boek, maar daarna stond er simpelweg onzin voor honderd pagina’s.
En toen ze het boek uitbracht, uploadde haar broer zogenaamd de “illegale versies” naar alle websites en zorgde dat ze bovenaan kwamen als men erop zocht.
Het resultaat? Ineens waren haar verkoopcijfers weer terug naar het niveau van haar eerste boek. Haar broer hoefde dit slechts een dag vol te houden, daarna maakte het nauwelijks meer uit. Haar uitgeverij was zeer blij en verlengde het contract.
Ja, illegaal downloaden heeft een impact. Ja, er zijn genoeg mensen die het prima konden kopen, maar het simpelweg niet wilden doen zolang ze het gratis konden krijgen.
Dit zijn de gevallen waarin het immoreel en schadelijk is. Als je prima de keuze had om iets te kopen, maar je doet het niet. Als je denkt dat je eindeloos gratis producten kunt consumeren, van kunstenaars groot of klein, ook al had je andere opties (zoals natuurlijk betalen). Als je zeker weet dat je iets wilt, zoals dat volgende boek van je favoriete schrijfster dat vandaag uitkomt, zoals die film waar je al een jaar naar uitkijkt, en toch nooit van plan was om diegene daarvoor te belonen door het officieel te kopen.
Ik denk niet dat het schadelijk is (voor de maker) als jij een film ziet, denkt “mwah heel misschien is het iets”, je download het en kijkt vijf minuten, waarna je het weer verwijderd want het was niks.
(Voor zover ik al die jaren heb gemerkt, is er wel een soort systeem van “eer” onder de downloaders. Als je iets geniet, als je iets helemaal hebt gekeken, steun dan alsnog de maker. Natuurlijk, het is een fragiel systeem, niet iedereen doet mee, maar het is er wel degelijk. Zo zullen de meeste downloads duidelijk dingen zeggen om dit aan te sporen, zo vind je in de communities veel opmerkingen van mensen die dit doen en promoten.)
Het is niet schadelijk voor de maker … maar wél schadelijk voor jou.
Het gevolg van alles kunnen downloaden
Een vriend vertelde ooit dat hij zijn spelcomputer had laten “flashen”. Dat kan je doen in louche donkere zaakjes in achterafsteegjes :p De beveiliging gaat ervan af, zodat je alle spellen kan downloaden en spelen op je dure spelcomputer, helemaal gratis.
Wat zei hij? “Het stomste dat ik ooit heb gedaan.”
Hij downloadde meteen de 10+ spellen die hij altijd wilde hebben. En hij speelde ze. Voor vijf minuten, tien minuten, dan weer door. Niks kon beklijven. Hij wilde nergens écht in investeren. Uiteindelijk heeft hij al die spellen weer weggegooid en dat ene spel dat hij voor 60 euro had gekocht uitgespeeld, meerdere keren.
Waarde is relatief. Wij geven waarde aan dingen op basis van wat we erin investeerden, zoals geld, tijd, anticipatie. Een film waarnaar we al een jaar uitkijken, waarvoor we een kaartje hebben gekocht en naar een bios zijn gereden, is véél meer waard … dan diezelfde film gratis gedownload en op je laptopje in je bedje bekeken.
Dus je besteelt misschien vooral jezelf.
Ik heb al jarenlang geen gedownloade spellen op mijn computer. De enige spellen die ik de afgelopen 10 jaar speelde heb ik gekocht óf zijn gratis beschikbaar (zoals Rocket League sinds enkele jaren geleden).
Vroeger kreeg ik alles pas mee nadat het allang was gebeurd. “Oh, er was een of andere TV serie genaamd Game of Thrones die men goed vond? Oh, dan download ik nu alles en kijk het.”
Nu probeer ik het te volgen, bouw ik spanning op, totdat ik iets misschien vlak na de verschijning kan proberen. En dat is veel meer waard.
Onlangs was dit het geval voor “Only Murders in the Building”. Ik heb seizoen twee met mijn gezin gekeken. En elke keer, tussen afleveringen, hadden we meerdere keren even een brainstormsessie tijdens het avondeten over wie de moord kan hebben gepleegd. De seizoensfinale zelf is dan wat “matig” in vergelijking, maar dat maakt niet uit, want door deze manier van kijken is het alsnog veel waard.
(Steeds meer streamingsdiensten gaan terug naar het “één aflevering per week systeem”. Tot onvrede van velen. Maar het is wetenschappelijk bewezen dat het veel effectiever is. Men onthoudt meer, men geniet meer van de afleveringen, men heeft tijd om er ondertussen over te denken of over te kletsen met anderen. Je bouwt die spanning op, die sociale context, waardoor exact dezelfde afleveringen ineens meer waard worden.)
Conclusie
Dus daarom ben ik ermee gestopt.
Enerzijds omdat het schadelijk is voor de maker en je moet simpelweg betalen voor iets dat je consumeert. Anderzijds omdat het schadelijk is voor jezelf omdat je alle waarde weghaalt, of in ieder geval verre van het maximale eruit haalt.
Ik hoop dat mensen mijn werk kopen, niet illegaal downloaden.
Maar ik begrijp het als je het geld écht niet hebt, als je dermate onzeker bent dat je liever eerst een paar hoofdstukken van het boek wilt lezen. Als je in een boekenwinkel bent, kan dat immers ook. Het is niet alsof je dan wordt gedwongen boeken te kopen puur op basis van “hé leuke voorkant en achterkant”.
Ik hoop ook in de toekomst meer geld te hebben en op een gegeven moment echt, definitief, 100% volledig van downloaden af te zijn. Dat is het juiste om te doen, maar moraalridder spelen is vooral weggelegd voor zij die in voorspoed leven.
Ik ben vooralsnog een praktisch mens. En de praktijk is dat ik arm ben, dat ik geen professionele boeken had kunnen uitgeven (of spellen kunnen maken) als ik niet had kunnen downloaden in mijn jeugd en daarvan kunnen leren. Het is nog steeds soms de keuze tussen “downloaden” en “helemaal niks doen”. En ik weet dat er véél mensen in slechtere situaties zitten dan ik. (En als ik heel eerlijk ben, lees ik later liever hun boeken, dan die van (rijke) mensen die nooit een probleem zijn tegengekomen in hun hele leven.)
Dat waren mijn gedachten over illegaal downloaden.
Kanttekeningen
Ja, je kan jezelf redelijk beschermen door een VPN te gebruiken. Nee, het is niet waterdicht. Als je echt grote problemen schopt, en mensen steken er genoeg energie in, kunnen ze je vinden.
Toen Netflix opkwam ging de hoeveelheid downloaders zwaar omlaag. Als men voor 10 euro per maand ineens alles kon kijken, legaal, in goede kwaliteit, met ondertiteling, wilde men dat best doen en hun piratengewoontes aan de kapstok hangen.
Maar nu is het landschap weer versplinterd. Je moet bij 10 verschillende diensten een abonnement hebben als je redelijk zeker wilt zijn dat je iets kunt kijken. Het kost te veel geld, het is moeilijk bij te houden, de diensten worden steeds vervelender vanwege de concurrentie … dus de piraten komen langzaam weer terug.
Beslissingen gebeuren niet in een vacuüm. Je kan piraterij verlagen door iets heel makkelijk beschikbaar te maken. Door je klant niet in de weg te zitten en te regelen dat je ding kopen verreweg de meest logische optie is. Je hoeft het product zelf, of de prijs, niet te veranderen, maar de omgeving.
Maar dat is ook de keerzijde van het belangrijkste argument: “ik had het toch niet gekocht”. Je kan zoiets niet zomaar zeggen, want deze ene beslissing, en jouw geld, staan niet op zichzelf. Je had het misschien wél gekocht als je een andere aankoop niet had gedaan. Als je zuiniger met je geld omging had je misschien makkelijk een abonnement bij Netflix kunnen hebben.
Dus daarom pleit ik voor een meer bewuste, algemene aanpak van je consumptie. Bekijk beslissingen niet één voor één. Kies een paar dingen, uit alle opties die je hebt. Daar betaal je voor, de rest laat je zitten. Zo kan je echt genieten van de dingen waarvoor je kiest, vol investeren, en ontwijk je het semi-argument dat je het tóch niet allemaal had kunnen kopen.