Iedereen haat wachtrijen. En als je er iets langer over nadenkt, ga je het alleen maar méér haten.
Je betaalt 40 euro voor een pretpark, en wat doe je de hele dag? Urenlang stilstaan en wachten en een slechte tijd hebben! (Zeker bij de Efteling, bijvoorbeeld, kan je eigenlijk maar in een paar attracties op zo’n dag. Wat eigenlijk bizar is.)
Hoe dan ook, toen ik hier onlangs over nadacht besefte ik wat een goed voorbeeld wachtrijen zijn voor hoe de psychologie van mensen werkt en hoe makkelijk we ons voor de gek laten houden :p
Attractieparken halen namelijk alle psychologische trucjes uit de kast om ons beter te laten voelen over het feit dat we zojuist 90 minuten in de zon hebben staan wachten op een achtbaanritje van 45 seconden.
Het begint, zoals te verwachten, bij de ingang. Meestal staat daar een bord met de huidige wachttijd. Wat doen de meeste parken? Deze wachttijd zwaar overschatten. Als jij je hebt ingesteld op 90 minuten wachten, en het blijkt “maar” 60 minuten te zijn, dan heb je het idee alsof je de loterij hebt gewonnen. Wat een geluk heb jij zeg! Het was veel korter dan ze zeiden!
(Andersom, als toch alles tegenzit en het 90 minuten blijkt te zijn, ben je niet teleurgesteld dat het uitliep. Want in jouw ogen was dit simpelweg te verwachten.)
Maar veel attracties hebben ook een bombastische, grote, indrukwekkende ingang … die heel handig de rest van de wachtrij verhult. Zo kan je niet goed zien hoe erg het is voordat je in de rij zelf gaat staan. En je begint de wachtrij met een beter gevoel.
Overigens hebben veel mensen het idee dat, door de wachttijden duidelijk overal aan te geven, de wachtrijen zichzelf balanceren. Drukke attracties worden vermeden, terwijl rustige attracties meer aandacht krijgen, en zo wordt de wachttijd overal ongeveer gelijk.
Dat is niet wat er in de praktijk gebeurt, dankzij onze geweldige psychologie. Het is juist andersom: wij zien een attractie waar bijna niemand op wacht en denken dat het een slechte attractie is. Als het een geweldige achtbaan was, zou het wel drukker zijn. En zo doen we dit voordeel zelf teniet :p
Als laatste worden vaak delen van de wachtrij afgesloten, misschien door hekjes, misschien door medewerkers die slechts eens in de zoveel tijd iemand doorlaten. Dit is niet noodzakelijk. De rij is niet daadwerkelijk overvol en staat op barsten.
Dit doen ze zodat er gaten ontstaan in de wachtrij. Doordat er even tien minuten niemand naar binnen heeft gemogen, kan jij ineens een heel eind doorlopen als je eindelijk naar binnen mag! Er is vrije ruimte ontstaan, en wederom voelt dat alsof je geluk hebt en zo kan doorlopen.
Maar goed, je staat inmiddels in de wachtrij. Daar houden de trucjes niet op. Nee nee, we zijn pas net begonnen!
Wachtrijen zijn vaak breder aan het begin en worden smaller naarmate je verder komt. Waarom? Een smallere wachtrij beweegt sneller vooruit (met als nadeel dat je minder ruimte hebt en de rij fysiek langer moet worden om dezelfde hoeveelheid mensen te waarborgen). Dus hoe langer je wacht … hoe geïrriteerder en ongeduldiger je wordt … hoe sneller de rij lijkt te gaan bewegen … waardoor je weer optimistisch wordt.
Ook wordt de wachtrij vaak slingerend gebouwd, met veel decoratie en grote muren/stenen/gebouwen/bomen eromheen. Dit verhuld de rest van de wachtrij, zodat je wederom niet precies weet hoeveel mensen nog voor je staan.
Bovendien zorgt het inkorten van zichtlijnen dat de plek voor ons gevoel “grootser” en “echter” aanvoelt. (Als je te allen tijde de hele wachtrij kan zien, wat niet meer is dan een paar paden met hekken, dan is die illusie meteen verbroken en zie je het voor wat het is.) Wederom het omgekeerde van wat je zou verwachten. Juist als je een groot plein maakt, of een brede weg in een open omgeving, voelt het voor ons kleiner en minder avontuurlijk, omdat we compleet overzicht hebben. Let er maar eens op.
Als laatste probeert men iets van entertainment in de rij te zetten. Televisieschermen die iets laten zien, elementen die bewegen en veranderen. Hoewel het beter is dan niets, vind ik dat hier véél meer te halen valt. Daar zal ik het dadelijk over hebben.
De gouden regel hier: zorg dat je genoeg variatie hebt, of filmpjes die lang genoeg zijn, zodat bezoekers geen herhaling zien. Als jij al drie keer het hele filmpje hebt gezien, komt drie keer zo hard binnen hoe lang je wel niet hebt staan wachten :p
Ik moet nu denken aan De Vliegende Hollander in de Efteling. Daar heb je aan het begin een tunnel die eens in de zoveel tijd roodgeel wordt en simuleert dat er brand uitbreekt op het schip. Er zit echt véél tijd tussen deze animaties. Meestal krijg je hem maar één of twee keer mee, daarna ben je de tunnel door. Maar als het vaker dan dat gebeurt, dan valt het inderdaad op, en gaat het storen.
(Het is vergelijkbaar met casino’s. Die hebben nooit ramen, laten geen daglicht binnen, weigeren ergens een klok neer te zetten, hebben alles fel verlicht. Dat allemaal om te zorgen dat je besef van tijd verliest en niet bewust door hebt hoe lang je al aan het spelen bent.)
En dan komen we bij het einde van de rij. Dit is het punt waarop mensen al superlang hebben moeten wachten, dus hier moet je extra je best doen om dat gevoel weg te wuiven. Daarom heeft het einde van de rij de mooiste decoratie, luide muziek, de achtbaan die eens in de zoveel tijd vlak langs je racet.
Pas als je bij het station bent, split de rij vaak in kleinere rijen. Hierdoor passen héél veel mensen op het station, zo dichtbij dat ze de attractie bijna kunnen aanraken. Dit hadden ze veel eerder kunnen doen, of geheel kunnen laten. Maar dat doen ze niet. Want hoe goed denk je dat mensen reageren als ze andere rijen zien die veel sneller lijken te gaan dan die van hen? Nee nee, de hel zou losbreken!
Die laatste twintig minuten waarbij je praktisch al in de achtbaan zit, voelen daardoor maar als vijf minuten. En al die tijd bouwt de spanning op, wordt je steeds enthousiaster dat je bijna aan de beurt bent.
En op dit punt stap je eindelijk in de attractie.
Gefeliciteerd, je hebt twee uur lang gewacht, stilgestaan in een volgepakte omgeving, voor een achtbaanritje van een minuut. Maar voor jou voelde het als een uurtje, en de rij bewoog snel, en het bord zei drie uur dus je hebt geluk gehad, en je bent blij.
Ik vind dit heel interessant.
Want enerzijds laat het zien wat ik altijd zeg: alle mensen zijn heel erg dom, niets meer dan dieren met iets betere hersenen, en vatbaar voor psychologische manipulatie.
Maar anderzijds: is dit erg? Is het niet beter als mensen een beter gevoel hebben over bijvoorbeeld hun wachttijd, ook al is het niet de waarheid? Is het doel van een attractiepark niet om je de hele dag zo goed mogelijk te laten voelen, in plaats van eerlijk en transparant zijn?
Dus de volgende keer dat je in een wachtrij staat, herinner je misschien dit artikel. Nu weet je de trucjes die ze gebruiken. En misschien zie je nu zelf nog veel meer trucjes die ik hier niet heb genoemd. En eventueel heb ik daardoor voorgoed je ervaring in wachtrijen verpest :p
Maar ik denk dat het nog veel beter kan. Vrijwel géén wachtrij maakt gebruik van interactieve elementen. Het beste wat ze kunnen is dus een filmpje op een scherm, een animatie, een schilderij aan de muur dat soms even beweegt (of iets dergelijks).
Het is praktisch niks. Zeker filmpjes aan de muur, teksten die “een verhaal” vertellen bij een achtbaan, vind ik persoonlijk zinloos. Als je het één keer hebt gezien, is het nooit meer interessant. Maar zelfs die eerste keer is vaak nauwelijks te volgen wat ze willen zeggen, en is het verhaal nog minder goed geschreven.
Nee, je zou interactie moeten hebben. Zo moeilijk is het niet. Maak fysieke spelletjes. (Geen digitale spelletjes. Er zijn al genoeg schermen en lichten, en als mensen dit echt willen kunnen ze op hun smartphone gaan zitten. Bovendien zullen die na twee weken wel weer kapot zijn, tot ze een paar maanden gewoon nooit meer worden gerepareerd.)
Voor een waterattractie kan je fonteinen in de vloer maken. Op andere plekken staan knoppen, op een willekeurige manier verbonden met die fonteinen. Kijken of je elkaar kan natmaken.
Of je hebt van die spellen waar je aan twee kanten van een scherm moet gaan staan en dan gezamenlijk een bal door een parcours heen moet helpen.
Zelfs zoiets stoms als een levensgroot vier-op-een-rij waar je stenen in kan gooien is al beter dan niets.
Het enige nadeel? Mensen kunnen het spel zo leuk vinden dat ze er blijven hangen en op die manier de hele rij ophouden. (Dit gebeurde echt bij een attractie waar ze een groot touchscreen hadden geplaatst waarop je diamantan moest aantikken en verzamelen. De Seven Dwarfs Mine Train. Het probleem werd zo erg dat ze het uiteindelijk helemaal weg hebben gehaald. Zonde.)
Dit kan je verminderen door spellen te maken die kort duren, die je eventjes wilt doen en dan doorlopen, of spellen die meegaan met de rij (zodat je lopend kan blijven spelen). Zo moeilijk is het niet, denk ik.
(Ik heb jaren geleden een tijdje nagedacht over kaartspellen die je kan spelen in de rij. Simpele dingen waarbij iedereen gewoon een paar kaarten krijgt, misschien iets met geheime rollen, of improvisatie, of woorden raden. Simpele sociale spellen die je kan doen met weinig materiaal, in een wachtrij, en die een uur lang leuk blijven. Toentertijd had ik niet de tijd om hier serieus iets van te maken, maar nu ik niet meer vastzit aan mijn studie kan ik het opnieuw proberen.)
(Oh! Er is wel een app die ik laatst tegenkwam die dit zou kunnen: Gogogo! Het zijn allemaal kleine challenges die je samen moet doen met je telefoon. Zelf nog niet kunnen doen, maar ziet er heel leuk uit, en in meerdere recensies las ik dat mensen dit al gebruikten in wachtrijen. Moet je alleen uitkijken dat je anderen niet tot last bent.)
Dat was mijn lange betoog over wachtrijen in pretparken.
Maar stiekem wilde ik dit artikel slechts schrijven om een anekdote te vertellen. Dus daar sluit ik nu mee af.
Ik kom uit een groot gezin. Wij gingen doorgaans met 10 mensen naar een pretpark. En dan gebeurt er iets bijzonders.
We waren met veel, hadden een hekel aan wachten, en vonden het niet erg om nieuwe dingen te proberen. Dus meestal kozen we de attractie met de kortste wachtrij en gingen daar lekker in staan. Dikwijls betekende dat een attractie (praktisch) zonder wachtrij.
Herinner je nog dat rare psychologische trucje dat mensen denken dat een attractie slecht is als er niemand in de rij staat? Nou, wij zagen dat keer op keer in de praktijk.
Het ene moment wilde niemand in een specifieke attractie. Vervolgens gingen wij er met 6-10 mensen in. Ineens stond er een rij achter ons.
(Dit werkte alleen bij kleinere attractieparken, of als we op rustige dagen gingen. Tien extra mensen in een rij betekent natuurlijk niks in de gemiddelde Eftelingattractie.)
Ik herinner nog dat we dat steeds opnieuw probeerden. Kies een lege attractie, ga er met z’n allen in, en 99% van de tijd werd het ineens een drukke attractie. En nee, dat is niet overdreven, zo gebeurde het echt.
(De andere kant is natuurlijk dat we heel vervelend zijn voor de medewerkers die proberen iedereen een goede plek te geven in een achtbaan. De meeste groepen zijn met 2 of 4 mensen die samen willen zitten. Als je dan ineens met zo’n gigantische groep komt, die toch echt het liefst allemaal tegelijkertijd gaat, wordt het een moeilijkere puzzel :p)
Ah, die goede oude tijd.
Conclusie? Mensen zijn groepswezens die allemaal dezelfde rare psychologische trekjes hebben. Wachtrijen zijn een geweldige manier om dit in de praktijk te zien. En nu heb ik je voorgoed immuun gemaakt. Graag gedaan!