Bereid je voor op een wild avontuur door de wereld van microfoons, geluiden, signalen, proberen professionele muziek op te nemen in je slaapkamer, en meer.
In eerste instantie was dit een (redelijk) kort artikel over een microfoon die ik had gekocht en die een vervelende pieptoon gaf. Het was meer een anekdote. (En een aanbeveling aan anderen om die specifieke microfoon niet te kopen.)
Maar hoe meer ik onderzoek deed, hoe meer informatie ik kreeg, hoe meer plot twists verschenen in dit verhaal.
In deze paar artikelen hoop ik je zowel te vermaken (met voornamelijk mijn eigen onkunde en stomme situaties) als heel veel te leren over problemen die je tegenkomt als je audio wil opnemen (en hoe je die oplost)
Het probleem
Ik heb een kleine studio in mijn slaapkamer gebouwd. Met hulp van verhuisdozen, dekens, doeken, en meer, heb ik het redelijk geluidsdicht en professioneel gekregen.
Maar ik voelde altijd dat er iets niet helemaal klopte. Als ik in dat hokje ging zitten, zong ik constant nét de verkeerde noot, alsof ik mezelf niet goed hoorde. Als ik mijn opnames luisterde op mijn dure speakers in die studio—bedoeld om precies te horen wat je doet en een professioneel geluid te krijgen—klonk het compleet anders dan elk ander apparaat … maar niet perse beter.
Maar het waren kleine dingetjes, die allerlei verklaringen konden hebben, dus ik probeerde aan mijzelf te werken (beter zingen, beter oor voor fouten in de muziek, etcetera) en deed verder niks.
Totdat het probleem ineens heel overduidelijk werd.
Ik kocht een nieuwe microfoon, sloot hem aan op precies dezelfde opzet als al mijn andere spullen (die prima werken), en ik hoorde twee dingen die ik niet leuk vond:
- Een ruis die nét te hard is om te negeren
- Een hoge pieptoon, alsof iemand heel snel een Morse code probeert door te sturen
Hieronder twee opnames waarop je de piep goed kan horen. (Ruis hoor je vooral als je hele goede speakers hebt en iets heel zachts opneemt. Het is het “mindere” probleem van de twee.)
De microfoon in kwestie is de Lewitt LCT 140 Air.
<figcaption>Compleet stille kamer, 60% van volledige volume.</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/1.-HighBeepTone-mp3.mp3" />
</audio>
<figcaption>Een van de eerste testopnames die ik maakte toen ik de microfoon kreeg, 50% volume, een beetje improviseren op Spaanse gitaar.</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/2.-Guitar-NewMic-mp3-1.mp3" />
</audio>
Een andere microfoon op precies dezelfde plek was compleet stil. Deze opnames zijn nog niet eens zo erg: het volume staat maar half open, de microfoon staat in mijn geluidsdichte hokje dat echt behoorlijk goed werkt.
(Toen ik later de microfoon op andere plekken in mijn kamer ging zetten, kon ik twee plekken vinden waar het piepgeluid nog véél véél harder ging. Was zo stom om het niet op te nemen, want ik wist nog niet dat ik dit artikel zou schrijven.)
De microfoon is kapot, toch?
Ik heb een heel album ermee opgenomen waarbij ik achteraf de toon moest verwijderen (door editing, het te maskeren met iets anders, etcetera). Want ik dacht eerst weer dat het aan mij lag: geen geweldige kabels, geen geweldige computer, etcetera.
Maar dit is natuurlijk niet de bedoeling. Het is veel werk, je krijgt de pieptoon niet weg zonder ook wat andere dingen weg te moeten snijden, en een (nieuwe) microfoon hoort te werken.
Toen ik merkte dat het toch echt aan de microfoon moest liggen, besloot ik hem op te sturen voor reparatie. (Nou ja, ik moest eerst een maand wachten, want ik wilde niet halverwege een albumproces de microfoon lange tijd kwijt zijn voor reparatie.)
Dus ik stuur een mail naar het bedrijf waar ik het kocht. In het Nederlands, met een paar opnames erbij van de microfoon in een compleet stille ruimte, op laag volume, waarop je toch overduidelijk die toon hoort.
Dat was mijn eerste fout: ik was vergeten dat Thomann van origine een Duitse webshop is. Dus ik kreeg een dag later een mail in het Engels dat alle Nederlandssprekende support er even niet was :p
Verder stond er geen enkel detail over wat zij dachten van de zaak. Dus ik was even bang dat ze de hele mail niet begrepen, behalve het stukje “er is iets mis en hij wil het terugsturen”. Maar ik denk dat het normale procedure is: je kan online weinig hulp bieden, laat de klant het maar opsturen en dan kijken we er zelf naar.
Meteen daarna kreeg ik een mailtje met een PDF voor het retour sturen van de microfoon. Ik moet zeggen: dat was echt goed geregeld. Ik kon het meteen printen, de microfoon inpakken, het label erop plakken, en het afgeven bij de supermarkt hier. Ik hoefde niks te betalen of regelen, en enkele dagen later kreeg ik een mailtje dat het product succesvol was ontvangen. Prima!
De reactie van de reparatie
Een week gaat voorbij. Ietsje meer.
Ik krijg de langverwachte mail: wij hebben geen fout gevonden met dit product.
Ah nee hè. Ofwel ik ben gek geworden, ofwel ik krijg dadelijk een onbruikbare microfoon terug en kan er niks aan doen.
Maar er is een opening.
We denken dat het gewoon de ruis is van goedkope USB-apparatuur. Heb je andere microfoons om het mee te testen? Met welke apparatuur neem je het precies op? Graag reageren op deze mail met je antwoorden.
Oké. Prima. Ik vertel de apparatuur die ik heb, dat ik alle mogelijke configuraties heb geprobeerd (verschillende kabels, kastjes, microfoons, computers, etcetera), maar echt alleen deze microfoon doet dit.
Ook vraag ik om te verduidelijken: zij noemen “gewone ruis” als probleem, maar dat is het helemaal niet!
De ruis is al veel luider dan alle andere microfoons die ik ken, maar er is ook nog een hele luide hoge toon die overal doorheen gaat! Dát is het probleem!
(Iets van ruis heb je altijd, zeker bij iets goedkopere apparatuur, of als je in de slaapkamer opneemt. Maar dit is geen probleem, en al helemaal niet als het uiteindelijk wegvalt onder de verschillende lagen in je mix.)
En als laatste vraag ik mogelijke oorzaken of oplossingen. (Voor het geval het er toch op neerkomt dat ik de microfoon precies terugkrijg zoals ik hem opstuurde.)
Ik krijg de dag erna een mailtje dat mijn vragen/informatie zijn doorgestuurd naar de experts.
Ze vinden echt geen fout
De maandag daarop krijg ik het mailtje dat ik al vreesde.
Ze kunnen echt geen fout met de microfoon vinden.
Inclusief een rij tips/instructies die zouden kunnen helpen bij het elimineren van het probleem. En daarna de vraag om mijn adres te bevestigen zodat ze hem weer terug kunnen sturen.
(Nogmaals, klantenservice van Thomann is echt helemaal prima, niks op aan te merken.)
De instructies waren vooral dingen die ik al had geprobeerd en niks uitmaakten. En ook niet altijd even zinnig waren, maar dat konden zij niet weten, wat ik allemaal al precies had geprobeerd. (Installeer de laatste drivers voor je kastje, check of je kastje genoeg stroom krijgt, probeer een andere kabel, etcetera.)
Heel even dacht ik dat dit simpelweg was hoe de microfoon hoorde te klinken (op zachte geluidsbronnen). Dat ze mij praktisch vertelden: “hey, dit is gewoon een matige microfoon, beter dan dit wordt het niet voor jou”
Na lang speurwerk vond ik één video van iemand anders die met deze microfoon Spaanse gitaar opneemt. Ik moet opmerken dat de microfoon erg dichtbij staat en hij vrij hard speelt. Maar zelfs dan hoor ik helemaal niks van het gepiep en geruis in de mijne. Dus nee, dit was niet normaal.
Toch zelf op onderzoek
Een halve week later en ik heb de microfoon weer terug.
Natuurlijk ga ik meteen onderzoeken wat, in mijn gehele opzet, in hemelsnaam die pieptoon zou kunnen genereren.
(Er zijn echt véél variabelen: de kabel en of die er wel goed inzit, het audiokastje, hoe die is verbonden met de computer, hoeveel energie of processorsnelheid de computer kan geven tijdens het opnemen, etcetera.)
Maar het resultaat van dit onderzoek was het teleurstellende: het ligt aan mijn goedkope audiokastje en het stomme feit dat ik veel gitaargetokkel opneem op de Spaanse gitaar (die van zichzelf zacht klinkt).
Als ik in de microfoon praat of zing, als ik een ander soort gitaar opneem, dat kan allemaal luid genoeg om die hoge pieptoon grotendeels te overschaduwen.
Maar als je die zachte gitaar wilt opnemen op een volume dat luid genoeg is voor een professioneel nummer, dan gaat er altijd iets van die pieptoon bijkomen, omdat je de volumeknop zo ver moet opendraaien.
Hetzelfde verhaal als je de microfoon ietsje verder zet, zoals men vaak doet bij instrumenten die van dichtbij veel te slecht klinken, of om de akoestiek van een hele kamer mee te nemen.
Dus de simpele “plak er een pleister op” reactie is: niet superzachte geluidsbronnen opnemen met deze microfoon, of simpelweg achteraf die precieze frequentie eruit halen, wat dertig seconden werk is.
Hoe lossen we dit alsnog op?
Maar! Hier hoeft het onderzoek niet te stoppen. Dit hoeven we niet te accepteren!
Natuurlijk kan ik mijn audiokastje upgraden. Die muziekwinkel waar ze de microfoon nakeken op fouten gebruikte een iets duurder kastje en zei dus dat er geen enkele fouten waren in de opnames.
Maar ik heb deze net, hij doet het hartstikke prima op alles, en zo’n upgrade is al snel honderden euro’s.
Een goedkoper (en flexibeler) alternatief is een losse “voorversterker”, wat een klein apparaatje is dat je in je microfoon klikt, voordat de kabel erin gaat. Deze verhoogt het volume van de microfoon aanzienlijk, zonder ruis/piep/klik geluiden toe te voegen, voordat het überhaupt naar de kabel en het kastje wordt gestuurd.
Ik had zo’n ding sowieso nodig om een andere aankoop te ondersteunen (waarbij het normaal is dat je dat nodig hebt).
Jammer genoeg kwam ik er net op tijd achter dat er twee verschillende versies, voor verschillende soorten microfoons, dus ik moest alsnog een losse variant kopen voor deze test 🙁 We noemen het maar een investering in mijn toekomstige kennis over dit soort problemen. (Ik praat hier over de FetHead Phantom.)
Maakt dit verschil? Ja en nee.
Ja, het geluid komt veel harder binnen, dus die ruis is lager. (En je kan de microfoon wat verder weg zetten voordat het problemen oplevert.)
Nee, de pieptoon was niet weg. Die pieptoon werd simpelweg ook versterkt :/
Dat bevestigt de enige conclusie die over is: dit is simpelweg een eigenschap van de microfoon zelf.
De microfoon maakt zelf extra herrie, en alle andere apparatuur kan daar niks meer aan veranderen, want het zit al vanaf het begin in het signaal. (Weet dus ook niet of ik deze voorversterker wil houden, want het is veel geld voor “net ietsje minder ruis waar je eigenlijk toch al weinig last van had”.)
Hopelijk zie je zelf het probleem hier: hoe kan de reparateur tot twee keer toe zeggen dat er echt géén fout in de microfoon zit, terwijl mijn onderzoek dat, keer op keer, als enige optie overlaat?
Dus ik deed extra onderzoek. Véél extra onderzoek. En er ging een wereld voor me open.
Ik zie je graag bij deel 2: Het avontuur met de piepende microfoon (deel 2)