Hoe meer muziek ik opneem, en hoe professioneler ik probeer te worden, hoe meer ik het belang van akoestiek inzie. Ja, natuurlijk wist ik al lang geleden dat je geen herrie van buiten in je microfoon wil hebben, of in een of andere extreem galmende ruimte wilt zingen, maar niet meer dan dat.
Ik wist het vooral omdat mensen het online adviseerden. Nu heb ik zelf de apparatuur en de ervaring om te horen wat er gebeurd! Nu ben ik op een punt dat ik geld, tijd en energie wil steken in akoestiek, omdat ik wéét hoe essentieel het is en wéét waar ik ongeveer op moet letten!
Een jaar geleden heb ik een geïmproviseerd geluidshokje gebouwd uit verhuisdozen, dekens en mijn aanzienlijke knuffelverzameling. Het was een gigantische verbetering, maar het is ook heel vervelend om in op te nemen. (Het is donker, veel te klein, niks past, en het geluid is wel héél doods, wat bijvoorbeeld goed inzingen ook moeilijker maakt.)
Een bijkomend probleem is dat er iets in mijn kamer is, en ik heb op dit moment geen idee wat of hoe, dat met één van mijn microfoons speelt en allerlei hoge pieptonen veroorzaakt. Dit gebeurt niet in andere kamers van het huis, daar werkt die microfoon perfect. (Voor deze test heb ik die microfoon niet gebruikt. Kan ook niet, want het gepiep gaat zo hard dat het veel overstemt en je helemaal gek wordt.)
Dit suggereert dat er iets van sterke signalen constant worden uitgezonden in mijn kamer, en dat zal sowieso onopgemerkt de kwaliteit van mijn opnames/apparatuur/optredens aantasten, en dat vind ik geen fijne gedachte. (Hierover verschijnt een keer een lang artikel met het hele avontuur waarin ik dit ontdekte.)
Dus ik besloot een informeel onderzoekje te doen naar de verschillende ruimtes in het huis waar ik zou kunnen opnemen, en of ik een acceptabel geluid kan krijgen (met een slimme plaatsing van microfoons).
Wat gaan we testen?
De beschikbare ruimtes zijn:
#1 Mijn redelijk geluidsdichte hokje. Voordeel? Nauwelijks galm of geluid van buitenaf. Nadeel? Ik kan er nauwelijks zitten, zeker niet staan, en het voelt letterlijk of je wordt opgesloten. (Waardoor alle opnames een beetje krampachtig moeten ingespeeld of ingezongen.)
#2 Mijn slaapkamer op zolder. Voordeel? Meer open ruimte, meer vrijheid qua bewegen en microfoonplaatsing. Nadeel? Klein, laag plafond, gemaakt van hout en karton, wat het super galmend maakt.
#3 Mijn werkkamer op de benedenverdieping. Voordeel? Meeste vrijheid, fijnste sfeer om in te werken, redelijk hoog plafond. Nadeel? Was vroeger de opslag van een winkel, dus het is niets meer dan een kale betegelde kubus, wat veel galm veroorzaakt. Bovendien heeft het een groot raam aan de voorkant en ligt direct aan de straat.
In al deze ruimtes besloot ik een kort stukje te zingen en gitaar te spelen. Eén opname gebeurde met de microfoon absoluut zo dicht mogelijk op de geluidsbron (~5 cm afstand) en de tweede op een comfortabele afstand (~20-30 cm).
(Er is nooit een reden om een microfoon veel verder dan dat te zetten. Als je dat doet, is dat vrijwel altijd een “room mic” die je ergens 10 meter verderop zet, met als bedoeling om het geluid van de kamer op te nemen.)
Om de microfoon zo dichtbij mogelijk te krijgen, moest het “popfilter” (dat altijd voor zangmicrofoons zit, om nare geluiden uit onze mond weg te halen) eraf. Ook stond de microfoon ietsje verder voor de gitaar, want ik moest nog ruimte hebben om mijn hand te bewegen natuurlijk.
Als laatste wil ik opmerken dat mijn zang niet geweldig is. (Los van het feit dat de akoestiek van de kamers het geluid afbreekt.) Ik heb vanwege gezondheidsproblemen al maandenlang niet genoeg stem om meerdere takes te doen. Om een of andere reden begin ik vaak op net de verkeerde noot en ga dan pas goed verder. Ik probeer het af te leren, maar het is lastig :p
Het leek me leuk om dit een “blinde test” te maken. Dus ik geef de opnames en dan mag jij raden wat bij wat hoort en welke opname dichtbij is en welke ver weg. Vanzelfsprekend heb ik mijn best gedaan om de opnames zo identiek mogelijk te maken qua volume en performance.
(Het enige probleem hiermee is dat de stemopnames natuurlijk niet allemaal even kwalitatief zijn. Maar dat is ook een interessant aspect: sommige ruimtes/setups laten je beter zingen dan andere.)
Zoals altijd: goede speakers of een koptelefoon zijn aan te raden om het verschil beter te horen. (Mobieltjes en laptops zijn niet geweldig, hoewel het verschil groot genoeg is om het ook daarop goed te horen, in mijn oren in ieder geval :p)
De opnames
Ruimte #1
Dit stukje tekst is nodig om dit artikel er beter uit te laten zien.
<figcaption>Gitaar #1</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Kamer-Gitaar-Close.mp3" />
</audio>
<figcaption>Gitaar #2</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Kamer-Gitaar-Far.mp3" />
</audio>
<figcaption>Stem #1</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Kamer-Vocal-Far.mp3" />
</audio>
<figcaption>Stem #2</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Kamer-Vocal-Close.mp3" />
</audio>
Ruimte #2
Dit stukje tekst is nodig om dit artikel er beter uit te laten zien.
<figcaption>Gitaar #1</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Hokje-Gitaar-Far.mp3" />
</audio>
<figcaption>Gitaar #2</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Hokje-Gitaar-Close.mp3" />
</audio>
<figcaption>Stem #1</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Hokje-Vocal-Far.mp3" />
</audio>
<figcaption>Stem #2</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Hokje-Vocal-Close.mp3" />
</audio>
Ruimte #3
Dit stukje tekst is nodig om dit artikel er beter uit te laten zien.
<figcaption>Gitaar #1</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Opslag-Gitaar-Close.mp3" />
</audio>
<figcaption>Gitaar #2</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Opslag-Gitaar-Far.mp3" />
</audio>
<figcaption>Stem #1</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Opslag-Vocal-Close.mp3" />
</audio>
<figcaption>Stem #2</figcaption>
<audio controls>
<source src="/uploads/2022/05/Opslag-Vocal-Far.mp3" />
</audio>
De resultaten
Ruimte #1
Dit was mijn slaapkamer.
Ik zit gewoon midden op zolder. Er staan vrij veel andere spullen die nog spelen met het geluid, zowel goed (een doek over een stel spullen die het geluid dempt) als slecht (een houten platte tafel die alles reflecteert).
De eerste gitaar is dichtbij, de tweede van afstand.
De opname van dichtbij neemt weinig galm/ruis van buiten op, omdat het zó dichtbij staat. Het klinkt bruikbaar. Maar het heeft nogal veel laag-middelhoge frequenties en klinkt daardoor “agressief” en minder mooi dan in het echt.
Bij de tweede opname hoor je dat de frequenties anders zijn. Er komen meer hogere frequenties terug … iets té veel. Deze voelt nog agressiever, maar tegelijkertijd klinkt het alsof elk akkoord meer wordt uitgesmeerd.
Dit is te verwachten. Galm ontstaat door geluidsgolven die door de kamer trekken en overal tegenaan botsen. Bij elke botsing worden ze hoger en zachter. Tegen de tijd dat ze terugkomen in de microfoon, voegen ze al die extra informatie dus toe.
Toen ik voor het eerst nadacht over galm, verwachtte ik een soort echo te horen op opnames. Maar dat is natuurlijk niet het geval, niet bij zulke kleine kamers als de meesten hebben. Het is meer dat het geluid dat je hoort net een beetje wordt afgebroken, net te veel volume krijgt in bepaalde frequenties.
De eerste stem is van afstand, de tweede stem is dichtbij.
Hetzelfde effect. De opname van de stem wordt een beetje “afgebroken” door de galm die erbij komt. Hierdoor klinkt de stem wat meer “fuzzy”, wat meer alsof het door een oud radiostation wordt uitgezonden. Maar een duidelijke echo is het niet, daarvoor komt het geluid te snel terug. Dit geluid vind ik onbruikbaar. Je verliest veel van wat een stem nou juist mooi moet maken.
De opname van dichtbij klinkt verrassend professioneel en bruikbaar. Het heeft meer gewicht, klinkt “dichterbij”. Het nadeel is dat je natuurlijk veel extra geluiden krijgt (mijn lippen die bewegen, een klik of snuif hier en daar).
Het is wel interessant hoe ik wat meer agressief zing als de microfoon ver weg staat, en meer ingehouden als hij dichtbij is. Ik merkte dat, als de microfoon 30 centimeter voor me stond, ik het echt gebruikte als een soort richtpunt. Dus ik keek ernaar en probeerde mijn stem daarnaartoe te projecteren. Dus de reden dat de stem anders klinkt is ook omdat ik onbewust op een andere manier zing.
Ruimte #2
Dit was mijn hokje.
De eerste gitaar is van afstand, de tweede is dichtbij.
De opname van afstand klinkt het meest puur en “dichtbij”. Dit is ook het meest hoe de gitaar in het echt klinkt. Als ik luister naar de individuele noten (niet de akkoorden) kan ik vrijwel geen echo of galm ontdekken. Heb wel het idee dat ik hier juist lage frequenties mis, je hoort toch vooral het hogere gedeelte.
Deze opname klinkt professioneel, in mijn ogen. Ik zou hier een klein beetje galm aan toevoegen in de software, iets minder agressief comprimeren (zoals ik nu heb gedaan om volume gelijk te trekken), en een paar frequenties weghalen die ik wat agressief vind. Maar dan is het perfect.
De opname van dichtbij is een wereld van verschil. Het is alsof je een andere gitaar hebt gepakt. Op goedkopere speakers geef ik het misschien de voorkeur, omdat het meer van de lage noten pakt. Maar op mijn koptelefoon voelt het alsof je wordt aangevallen door elke lage noot.
(Dat is ook niet raar, want de microfoon staat dus echt een paar centimeter van de snaren, dus in zekere zin gaat dat geluid ook direct je oor in.)
De eerste stem is van afstand, de tweede is dichtbij.
Grappig genoeg kan je, in de opname van afstand, duidelijker een echo horen. Waarschijnlijk doordat alleen de signalen die er langer over doen (via de opening van het hokje, naar de andere kant van de kamer, en terug) weer worden opgevangen. Ik vind het niet vervelend, niet op één opname. Maar als ik meerdere stemmen over elkaar zou leggen, zou dit te veel worden.
De opname van dichtbij is een hele schone opname van de stem … ware het niet dat het erg lastig is om niet per ongeluk tegen de microfoon te tikken of een windvlaag te versturen als je zó dichtbij zit. Daar komt de plop vandaan. (Vandaar altijd aan te raden om wat afstand te pakken en een “popfilter” ertussen te zetten.)
Merk als laatste op dat ik begin op een valse noot en pas daarna de juiste vind. Dit is een probleem waar ik al heel lang mee zit. In dat hokje, waarschijnlijk omdat het alles dempt en niet galmt, heb ik moeite mezelf goed te horen en in één keer de juiste noot te pakken. Bijna al mijn opnames in dat hokje gaan zo: “eerste noot VALS, tweede noot GEMIDDELD, ah, vanaf nu zitten we goed”
(Als ik beneden achter mijn laptop eventjes iets inzing, is het meestal vanaf het begin goed. Dus hoewel ik weet dat mijn stem problemen heeft en verre van perfect is, zal veel stemoefeningen doen zoiets niet oplossen. Dit is tevens een belangrijke reden waarom ik deze test doe en probeer naar een andere opzet te verplaatsen.)
Ruimte #3
Dit was mijn werkkamer (“de opslag”).
De microfoon wijst weg van de deur en het raam, maar staat verder gewoon in het midden op ongeveer de hoogte van mijn mond.
De eerste gitaar is van dichtbij, de tweede is van afstand.
Wederom klinkt de gitaar héél anders dan de andere opnames. De opname van dichtbij heeft al best veel galm die het geluid een beetje afbreekt en “tinny” maakt. Die van afstand maakt dit een stuk erger.
Beide opnames “smeren” het geluid heel erg uit. Je hoort niet de individuele akkoorden en aanslagen, je hoort een constante brei aan geluid die soms van toonhoogte verandert.
Dus nog veel werk aan de winkel als ik opnames op deze plek goed wil laten klinken.
De eerste stem is van dichtbij, de tweede is van afstand.
Wederom, de opname dichtbij heeft ploppen/klikken. Enerzijds is dit een herinnering aan mij om misschien minder luchtvlagen uit te blazen als ik zing :p Anderzijds is dit niet te voorkomen, als je kijkt naar hoe wij praten/zingen en hoe dit soort microfoons zijn gebouwd. Ik heb soms meerdere takes gedaan, maar steeds was er wel iets dat misging, dus ik besloot dat maar te laten horen. (Alle takes van veraf waren in één keer, dat had nooit een probleem.)
Zelfs de opname van dichtbij klinkt als een digitale stem. De galm breekt het geluid op zo’n manier af dat het de hele klank verandert, het gewicht en de puurheid van de stem wegneemt en vervangt door iets dat klinkt alsof de stem door een robot-effect-plugin is gegooid.
Op de opname van afstand is de galm/echo véél duidelijker hoorbaar. De stem zelf klinkt iets beter en natuurlijker, wederom met meer intensiteit ingezongen, want de microfoon stond verder. In dit geval vind ik dat niet leuk, want het nummer dat ik zing is eigenlijk klein en gevoelig, maar dat zou je niet denken op deze manier :p
Conclusie
Je kan echt met veel wegkomen als je de microfoon heel dichtbij zet, maar niet met alles. De opname wordt agressiever en je mist hogere frequenties, wat het minder natuurlijk en gebalanceerd maakt. Bovendien wordt het makkelijker om plop/klik geluiden te veroorzaken en verandert de claustrofobische microfoon eventueel je performance.
De microfoon verder weg klinkt vrijwel altijd natuurlijker, vrijer, opener, en zorgt ook dat ik minder krampachtig zing/speel.
Maar, zelfs in mijn ingebouwde hokje, krijg je dan nog iets van galm erbij. En in de andere ruimtes wordt het geluid wel heel erg veranderd/afgebroken.
Dit kan op een goede manier gebeuren, als je toevallig een kamer hebt met goede akoestiek, maar in de meeste kamers is dit niet het geval. Dan kan je géén goede opname van iets krijgen, hoe hard je ook probeert, hoe veel je achteraf ook edit, want al die signalen die het geluid afbreken zitten in de originele opname.
In mijn ogen is het een wereld van verschil, tussen de gitaar/stem in het hokje, en die op andere plekken.
Niet alleen de opname zelf, maar ook als je verder kijkt: dit moet onderdeel worden van een mix, misschien komen er 2, of 4, of 6 lagen over elkaar, en al die extra rotzooi in de opnames blijft maar optellen.
De opnames in het hokje zijn niet perfect, maar ze wisselen van “bruikbaar” tot “professioneel”. Het kan ook niet perfect zijn, want in de echte wereld is er galm, dus zo’n opname in een geluidsdempend hokje klinkt erg droog en onnatuurlijk. Zeker stemopnames klinken absoluut shit totdat je er achteraf een klein beetje effecten op zet. (Want, in de echte wereld, zingt niemand van twee centimeter afstand rechtstreeks in je oor.)
Maar het betekent ook dat ik waarschijnlijk moet investeren in materiaal om de akoestiek te regelen. Een stel verhuisdozen met doeken eroverheen is simpelweg niet genoeg. Gebruiksgemak is té belangrijk om te negeren, als je met grote regelmaat urenlang op die plek zit en probeert de best mogelijke opnames neer te zetten.
Dus ik denk eraan in de toekomst een set akoestische panelen te kopen. Een stuk of 4. Twee aan de zijkanten van de microfoon (voor de reflecties links en rechts), twee in de hoeken (waar al het geluid zich al snel ophoopt). Dan zet ik een matras achter mezelf, leg een tapijt op de grond, en ik denk dat het een gigantische verbetering moet zijn.
Als dat gebeurt, zal ik er wel iets over schrijven en weer wat opnames maken. (De reden waarom het nog niet is gebeurd, is omdat dit duuuuuur is.)