Onlangs bracht ik een boekje uit (voor jongeren) over waarom het onderwijssysteem verschrikkelijk is en hoe je daadwerkelijk iets van je leven maakt: Het Boek Tegen School
Tijdens het maken, maar zeker sinds het is uitgebracht, kom ik één reactie keer op keer tegen:
“Ja, maar matig onderwijs is nog altijd veel beter dan niets, dus wat zeur je nou?”
Velen denken dat ze hiermee iets intelligents hebben gezegd of mijn verhaal genuanceerd. En ja, het klinkt ook logisch: zelfs als 95% van school zinloos is, is die andere 5% (zoals de basis van taal en rekenen) nog altijd essentieel en nuttig! Dus we moeten het systeem niet (ingrijpend) veranderen.
Maar het zal je niet verbazen dat dit totaal geen argument is en dat ik in dit artikel wil uitleggen waarom dat zo is. (En waarom toch iedereen het blijft zeggen.)
Wat is het argument?
Mijn boek gaat eigenlijk nauwelijks in op waarom school zo verschrikkelijk is.
Aan het einde vertel ik waarom: de stapel onderzoeken en argumenten voor het falen van het onderwijs is gigantisch en al jarenlang bekend. Er is eigenlijk nauwelijks iets te vinden dat in het voordeel van school spreekt.
Dus als ik met mensen hierover praat, is mijn voorstel om het hele systeem om te gooien, en om veel onderdelen af te schaffen of niet meer verplicht te maken. Dat vindt men “radicaal” en lokt dus deze reactie uit:
“Ja maar Tiamo, natuurlijk is school niet perfect. Maar het is nog altijd beter dan helemaal niets doen. Het leert kinderen taal, rekenen, algemene kennis. Het brengt ze in contact met leeftijdsgenoten. Matig onderwijs is nog steeds beter dan niets.”
Ten eerste is “matig” hier dus zéér zacht uitgedrukt. Zo kan ik vertellen dat cijfers een zeer negatieve invloed hebben op leerprestaties en totáál niet bereiken wat ze pogen te bereiken. Zo kan ik vertellen dat het overgrote deel van wat je leert op school niet zinvol is en allang vergeten zodra je van school bent. Of wat dacht je van de negatieve gewoontes en invloeden op (mentale) gezondheid die school steeds meer en meer oplevert bij jongeren? Oftewel, ik zou het minstens vervangen met “best wel heel erg slecht onderwijs”.
Ten tweede is het argument dus “iets is beter dan niets”. Een uur naar woordjes staren, is nog altijd beter dan een uur niets doen. Een hele dag in een stoel zitten en verhalen van docenten aanhoren is nog altijd beter dan de hele dag niets doen. Dus als het een keuze is tussen “iets waarvan je eventueel nog iets leert” en “niets”, is de keuze overduidelijk.
Wat is het probleem daarmee?
Maar dat is natuurlijk de klassieke denkfout van de foutieve vergelijking. (Ook wel “framing”, het favoriete psychologische trucje van marketingmensen.)
Het is geen keuze tussen “eventueel iets leren” en “niets doen”. Het is een keuze tussen “eventueel iets leren” en alle andere dingen die je zou kunnen doen met de tijd en energie die je overhoudt als school niet had bestaan.
In dat uur dat je woordjes bestuurde die je nooit ging gebruiken, had je kunnen ontspannen, aan je gezondheid kunnen werken, een hobby kunnen oppakken, iets zinvols kunnen leren, met familie en vrienden een leuke tijd kunnen hebben, noem het maar op! Als je kijkt naar het chronische slaapgebrek onder jongeren, en het belang van slaap op je welzijn, is zelfs een uur slapen duidelijk de betere keuze.
Dus ja, matig onderwijs is beter dan niets. Maar de keuze is niet tussen matig onderwijs en niets. We hebben het hier over 18+ jaar van iemands leven—meer dan 150,000 uur, meer dan 6500 dagen—die anders besteed had kunnen worden. In die tijd kan je een expert worden in wel 10 verschillende vakgebieden! En je hebt tijd over om een goede gezondheid over te houden, lol te hebben, op te groeien, relaties te onderhouden!
Dus nee, ik vind het huidige onderwijssysteem niet “acceptabel” of “oké”. Het haalt tijd weg die sowieso beter besteed had kunnen worden. Cruciale tijd, waarin mensen opgroeien, hun gewoontes leren, hun aannames en ideeën ontwikkelen waarmee ze de rest van hun leven zitten. Als je die goed besteed, heb je een goed leven. Als je die verspilt aan school, kan je het later nauwelijks meer repareren.
Waar komt dit vandaan?
Je hebt je toekomst nog voor je
Het is dus een belachelijke uitspraak. Je hoeft maar eventjes te kijken naar de kwaliteit van het onderwijs, en de tijd die het wegneemt uit iemands leven, om te zien dat er zoveel betere alternatieven zijn dan het huidige systeem.
Waarom zegt iedereen dit dan? Waarom blijft men het herhalen? Waarom gebruikt men dit als smoesje om het systeem te accepteren en het in stand te houden?
Nou, vanwege een fenomeen dat ik het “je hebt je toekomst nog voor je”-syndroom noem.
Als je jong bent, doet iedereen alsof je eindeloos veel tijd hebt en alles in het teken staat van voorbereiden op je toekomst. Deze gedachte wordt dermate doorgeduwd dat ik op dezelfde manier dacht. Ik heb jaren verspild met domme dingen doen omdat ik dacht dat mijn jeugd eindeloos zou duren, en dat deze dingen me op magische wijze zouden voorbereiden op een toekomst die ik toch niet kan voorspellen.
Maar je hebt niet eindeloze tijd. Je hebt evenveel tijd als de anderen. Dus voordat je weer gaat werken aan die schoolopdracht, of misschien wordt gedwongen door je ouders om dat extra vak op te pakken, stel jezelf de vraag:
“Wat geef ik op om dit te kunnen doen? Welke dingen kan ik niet meer vanwege de tijd/energie die ik nu extra kwijt ben?”
Ik ken mensen die er op hun twintigste achterkwamen dat ze helemaal geen hobby’s of interesses hadden. Ik ken mensen die, zodra hun schooltijd voorbij was, erachter kwamen dat ze eigenlijk geen vrienden hadden en al die tijd gedwongen omgingen met mensen die “toevallig” bij hen in de klas zaten.
Ik ken mensen—intelligente, hardwerkende, lieve mensen—die zichzelf kapot werkten voor school en op hun 25e in een soort depressie storten omdat ze niet wisten wat ze wilden, geen eigen leven hadden ontwikkeld, en niks anders wisten dan hoe je doet wat school vraagt.
Dus nee, denk niet dat je oneindig veel tijd hebt als je nog jong bent. Accepteer dat niet als smoes om alles maar op te geven zodat je mee kan in het schoolsysteem. Nogmaals, de keuze is niet tussen “matig onderwijs” en “niets”, de keuze is tussen “matig onderwijs” en alle duizenden manieren waarop je een beter, leuker, en leerzamer leven kunt leven.
Later zal je ons dankbaar zijn
Maar dan moet het ergste nog komen. Als je dit tegen een ouder zegt, dan reageren ze met:
“Natuurlijk zie je nu het nut niet, maar wat school doet is allemaal om je voor te bereiden op je toekomst!”
Ook nu denkt men iets intelligents te hebben gezegd. Ze hebben de “later ben je ons dankbaar”-kaart gespeeld, waar geen enkele jongere tegenop kan! Want ja, ze zijn jong, en weten dus niet hoe hun toekomst eruitziet, en ouderen zullen het wel beter weten.
Maar dit slaat wederom nergens op, om twee simpele redenen.
Reden #1: Bewijs het eens. Kijk naar alles dat je op school doet en leg mij uit hoe dit iemand voorbereidt op diens toekomst. Ik denk niet dat je erg ver komt.
Ik heb Toegepaste Wiskunde gestudeerd en kan met zekerheid zeggen dat 90+% van mijn Wiskundestof mij niet heeft voorbereid of geholpen voor die studie. En ik kan met zekerheid zeggen dat 90+% van wat je doet op de studie je niet voorbereidt op het soort baan dat de meeste afgestudeerden krijgen.
En dan heb ik het nog niet eens over die tientallen andere verplichte vakken waarmee ik dus al helemaal niks heb gedaan! Zelfs in de “best case scenario”, met iemand die bijv. Scheikundige wordt en dus dat vak volgt, dan de studie doet, en dan in precies dat vakgebied gaat werken, heeft diegene 99% van diens tijd moeten besteden aan dingen die niks met scheikunde te maken hadden of niks met de specifieke baan die hij koos. En dus helemaal niet “goed voor z’n toekomst” waren.
Reden #2: We kunnen de toekomst niet voorspellen, en we leven er al helemaal niet in. Ik vind het een raar soort arrogantie dat ouders/docenten met zoveel zekerheid zeggen dat ze “weten wat goed voor je is” en “dat je A en B moet doen voor een goede toekomst”. Nee. Je weet het niet. Al helemaal niet als iemand jong is en nog volledig in ontwikkeling, zowel qua persoonlijkheid als qua vaardigheden.
Maar zelfs al zouden ze gelijk hebben, is het nog steeds onzin. Want die toekomst is nog minstens 5-10 jaar ver weg. Dus alles wat je nu leert, ben je dan al vergeten, tenzij je het actief onderhoudt. Waarvoor je dus niet de tijd of kans krijgt, vanwege—you guessed it—school.
(Bovendien zijn de methodes die school gebruikt zeer zwak voor het leren en echt begrijpen van kennis en vaardigheden. Dat verlaagt de kans op overleving tot nul.)
Sterker nog, hoe ouder ik word, en hoe meer professionele projecten ik maak, hoe meer ik in het moment leef. Ik zie oprecht het nut niet van iets doen waar ik “eventueel later iets aan heb”, als er zoveel dingen zijn waar ik nu sowieso veel aan heb, en de praktijk leert dat ik die geweldige voorbereidende studies nooit meer gebruik.
Conclusie
Oftewel, matig onderwijs is nog steeds verschrikkelijk en moet niet geaccepteerd worden. Voor dezelfde hoeveelheid tijd en energie kan je een véél beter en nuttiger leven kopen.
Bovendien moet men ophouden met de eerste twintig jaar van iedereens leven in beslag nemen. Jongeren hebben evenveel tijd als alle andere mensen, en het is juist nog belangrijker hoe je die invult op die leeftijd. Wederom wijzen alle onderzoeken en statistieken naar het falen van het schoolsysteem, en hoe bijv. beter zorgen voor je gezondheid (op jongere leeftijd) de rest van je leven vruchten afwerpt.
En als laatste moet men in het nu leven, en niet denken dat ze de toekomst kunnen voorspellen, of dat het zinvol is om iets te doen puur en alleen omdat het “in de toekomst misschien van pas komt”.
De keuze is niet tussen matig onderwijs en niets. De keuze is tussen 20 jaar van je leven verspillen, en diezelfde 20 jaar nuttig en leuk invullen, zodat je zo goed als gegarandeerd (op basis van alle onderzoeken en data die we hebben) een betere toekomst hebt.
Mocht je meer willen lezen, of meer concrete tips tegen het schoolsysteem willen, raad ik natuurlijk mijn Boek Tegen School aan. Of simpelweg andere onderwijsgerelateerde berichten op dit blog.
(Het zal je misschien verbazen, maar 99% van de tijd schrijf ik over hele andere dingen en kan ik positiever zijn. Dit is geen blog tegen onderwijs, dit is gewoon mijn persoonlijke blog.)