Iedereen droomt ervan. Ze hebben een passie, een hobby, een interesse waar ze het liefst de hele dag mee bezig zouden zijn. Zelfs als niemand hen ertoe zet, zelfs als ze er geen geld voor krijgen, zelfs als ze moe en uitgeput zijn.
Zou het niet geweldig zijn om dat later om te zetten in een carrière!? Om van die positieve kracht mijn werk te maken!?
Als klein kind dacht ik altijd “ja!”
Als iets groter kind dacht ik een krachtige “nee!”
En nu ben ik ergens in het midden beland. “Nee!” voor sommige mensen en sommige dingen. Anders “Ja!”.
Sta mij toe mezelf uit te leggen.
Waarom wél?
Dit lijkt me logisch. Als je ergens je hele leven aan gaat werken, minstens 6-8 uur per dag, laat het dan iets zijn wat je leuk vindt en wat je interesseert. Laat het dan je passie zijn. Iets dat ooit begon als een hobby.
Ik heb bijvoorbeeld veel passie voor muziek. Mijn hele leven heb ik 95% van mijn tijd moeten besteden aan school (en alles wat ermee te maken heeft), met als gevolg dat ik vaak alleen ’s avonds nog een kwartiertje gitaar of piano kon spelen. Vaak was dat het enige moment op de dag waarop ik blij was met wat ik deed. Waarop ik me goed voelde, een beetje kon ontspannen, het idee had dat ik iets zinvols deed.
Ja, dan is het natuurlijk zéér verleidelijk om te denken: wat als dit mijn werk wordt? Wat als ik 2/3 van mijn tijd besteed aan muziek maken, elke dag, en daar mijn geld aan verdien? Zou dat niet prachtig zijn?!
Waarom niet?
Maar dan komen we bij de harde realiteit. Niet iedereen lukt het om hun passie om te zetten in iets waarmee ze geld verdienen. Hoe harder je werkt, hoe langer je doorzet, hoe groter je kans. Maar het is geen garantie, zoals natuurlijk niks een garantie is in het leven.
Degene die wel succesvol zijn, moeten daarvoor vaak concessies doen. Er komen restricties op de muziek die je kan maken, want het moet “commercieel” zijn, of aan verwachtingen en deadlines voldoen.
Ineens is datgene dat je altijd voor jezelf deed, datgene dat vrij voelde en je in staat stelde jezelf uit te drukken, omgezet in een machine. Doe dit wel, doe dat niet, verkoop jezelf, zorg dat je voor het einde van de week een nieuw liedje afhebt dat geld gaat opleveren!
Onderzoeken hebben aangetoond dat het koppelen van een beloning aan iets waarvoor mensen intrinsieke motivatie hadden, ervoor zorgt dat men die motivatie juist compleet verliest. Men maakt geen muziek meer omdat ze daar gelukkig van worden, maar ze leren om precies die muziek te maken die geld oplevert, en alle andere vormen van muziek zijn daarmee “nutteloos” geworden (want ze hebben geen beloning).
Dus terwijl jij dacht je werk te maken van je passie, heb je eigenlijk je passie veranderd in werk. En dat is een verschrikkelijk gevoel. Zeker voor creatieve personen, kan dat voelen alsof je een deel van jou verliest, alsof je wordt opgesloten. Datgene dat jou altijd vrijheid en expressie boodt, datgene dat onderdeel van jouw persoonlijkheid was, wordt ineens afgestoten omdat het “werk” is geworden.
Ik heb een hele tijd geprobeerd om mijn carrière te bouwen op computerspellen ontwikkelen. En wat denk je? Ik heb nauwelijks iets afgemaakt. En de dingen die ik maakte, waren matig. Niet zoals ik had gewild. Niet zoals ik voor ogen had. Want ik had te veel druk erop gelegd, en te veel dingen veranderd om het “commerciëler” te maken.
Toen zei ik onlangs tegen mezelf: “maak gewoon een spelletje in een week, gooi het gratis online, zet er niet zo’n druk op!”
Er gebeurde precies wat je verwacht. Ik kon véél sneller werken, was veel losser, en kreeg binnen een week een spel af dat misschien wel mijn leukste en beste is tot nog toe: A Recipe for Disaster Door mijn passie voor spellen in een werkvorm te duwen, verloor ik die passie, en kon ik ineens niks goeds meer maken. Ik denk dat de meeste mensen dit overkomt, zeker de eerste keer dat ze dit proberen.
In dat geval was het dus beter geweest om niet van je passie je werk te maken. Om naast je passie een baan te vinden die je geld oplevert, zonder je energie en tijd té veel weg te zuigen. Want die heb je nog nodig om naast je werk, in alle rust en vrijheid, door te gaan met die passie.
Toen ik jaren geleden bij de psycholoog was (lang verhaal, men dacht dat mijn chronische gezondheidsprobleem misschien een mentale oorzaak had), zei hij continu hetzelfde.
“Misschien is het voor jou verstandiger om een baan te nemen in de Wiskunde of Informatica. Misschien part-time, maar iets dat geld oplevert. En dan blijf je in je vrije tijd lekker al die creatieve dingen doen.”
Toentertijd werd ik boos. Ik had al mijn hele leven moeten weggooien aan school! Ik kan al twintig jaar niet doen wat ik wil! Laat me op z’n minst vanaf nu creatief zijn en als kunstenaar werken!
Maar met de wijsheid van nu, snap ik waar het vandaan komt, en zit er een kern van waarheid in. Doordat ik nu al jaren vecht voor een carrière als kunstenaar, zijn dingen die ik vroeger voor de lol deed (zoals verhalen schrijven) toch ineens minder leuk en los geworden. Alles moet ineens professioneel zijn, uitgeefbaar, “marketable”.
Het gevolg? Ik schrijf een stuk minder dan vroeger, en veel komt niet af. Misschien was het dan toch beter als ik de laatste jaren dat baantje had gehad en mijn passie voor mezelf had gehouden.
Wat moeten we hiermee?
Een middenweg is nodig. Om van je passie je werk te maken, moet je bereid zijn bepaalde concessies te doen, en moet je in staat zijn jezelf af te schermen voor de negatieve gevolgen.
Als een kind droomt van een bepaalde carrière (schrijver, muzikant, acteur, schilder, astronaut, weet ik het), krijg je één van deze twee reacties:
- Heel erg leuk schat, maar de kans van slagen is te klein. Het is véél verstandiger om een goede studie te doen, een goed diploma te halen, en een carrière met veel meer zekerheid te kiezen. Je hobby’s kunnen je hobby’s blijven.
- Ja! Ga je droom achterna! The sky’s the limit! Iedereen kan alles worden! Als je maar hard werkt, kan je alles bereiken!
En allebei zijn ze dus niet behulpzaam. In plaats daarvan zou ik deze reactie willen zien:
- Vraag 1: Oké, hoe ga je die droom behalen? Heb je een plan, een idee, een specifieke toekomstdroom? (Wat het antwoord ook is, zeg dat je wel degelijk alles kan bereiken, als je bereid bent jarenlang het werk erin te stoppen.)
- Vraag 2: Probeer een keer “professioneel” om te gaan met wat je doet. Al is het maar dat je een liedje dat je hebt geschreven online zet tegen betaling, of je schrijfwerk instuurt naar allerlei wedstrijden. Kijk hoe dat voelt. Kijk wat voor (mentale) gevolgen dat heeft. Kijk of je de zin en creativiteit behoudt.
Als die persoon laat zien ervoor te willen werken én bestand te zijn tegen de gevolgen, dan ja, maak van je passie je werk.
Als die persoon bij het “professionaliseren” gestrest raakt, de motivatie verliest, wat dan ook, is het misschien geen geweldig idee. Datzelfde geldt voor mensen die maar niet willen begrijpen dat er geen “shortcuts” zijn en dat je niet meteen resultaten behaalt.
Het is een mind-set die je moet leren. De mind-set van “ik doe dit voor mezelf, maar ik vertrouw genoeg in mij en mijn vaardigheden, dat ik weet dat ik er uiteindelijk geld aan kan verdienen”
De instelling waarbij je comfortabel bent met onzekerheid, tegenslagen, een lang proces, en eventueel zeer langzame groei.
Elke keer als ik een project doe, moet ik weer die gok wagen. Ik heb geen idee of het project gaat slagen. Ik weet niet of het iets gaat opleveren, zowel op de korte als lange termijn. Maar toch zal het minstens een paar maanden kosten om dat ene (prenten)boek af te maken, of die muziek op te nemen, of die nieuwe website te lanceren. En al die tijd leef ik in de onzekerheid, de vele keuzes die ik moet maken, de limieten van mijn vaardigheden.
Over tijd heb ik geleerd dat te accepteren en daar oké mee te zijn, maar als dat niet was gebeurd, was ik waarschijnlijk al jaren geleden creatief opgebrand.
Als je die instelling weet te vergaren, en te behouden, dan kan jij nog wel eens van je passie je werk maken.
Als dat niet lukt, en het doet me oprecht pijn om mijn psycholoog na al die jaren toch na te praten, zal het juist een heel slecht idee zijn om je carrière te baseren op je hobby’s. Dan kan je beter de veilige route kiezen en de rest voor jezelf houden.
Een persoonlijk voorbeeld
Ik ben het type “dromer”. Op de basisschool heb ik dan ook de wildste beroepen opgenoemd als men vroeg wat ik later wilde worden.
En ik dacht écht dat het ging lukken! Ik wilde het écht! Ik heb allemaal oude schriften vol met zelfgeschreven verhalen en nummers. Mijn juf op de basisschool was zo onder de indruk, dat ze me aanspoorde om vervolgen te schrijven op al die verhalen. Ik was actief bezig met van mijn passie mijn werk maken. En ik wist, in mijn hart, zeker dat het een goed idee was en dat het ging lukken.
Toen kwam de middelbare school, en het begin van de universiteit. Er is zo’n moment waarop men uit de “kinderfase” gaat en zichzelf meer individueel ontwikkelt. Ineens ben jij de “muzikant” van de klas, of diegene met “tekentalent”, of die persoon die topsporter gaat worden. Men begint een soort expertises te krijgen.
Zo ook bij mij. Als ik weer een optreden gaf, zei iedereen dat ik later muzikant moest worden. Als ik een zelfgemaakt computerspelletje liet zien, was iedereen onder de indruk en zeiden ze “oh, je moet later bij een game studio gaan werken!”
Maar nu … nu voelde ik weerzin. Laat me lekker! Ik wil muziek maken. Ik wil grappige spelletjes maken. Waarom moet dat meteen in een baan en carrière gepropt worden?
Mijn reactie hierin was heel stellig “nee!” Op het moment wist ik eigenlijk niet precies waar het vandaan kwam, want ergens in mijn hoofd was het idee best logisch en aantrekkelijk. Het was een soort onderbuikgevoel dat opkwam. Ik voelde al, diep van binnen, dat je niet zomaar overal je werk van kan maken. Dat niet iedereen dat perse kan of wil.
Maar hoe langer ik op de studie zat, hoe meer ik besefte dat dit vooral mijn afkeer tegen systemen was. Ik haat het onderwijssysteem. Ik haat de universiteit. Ik haat kantoorbanen en de hele dag achter een computertje zitten voor saai werk.
Het was niet zozeer het werk zelf dat ik haatte, maar de structuur waarin het werd gegoten. Als ik zelf die structuur kon bepalen … dan ging het eigenlijk prima. En dat is de reden waarom ik toch heb doorgezet, van mijn passie mijn werk maak, en nu een freelance kunstenaar ben.
Niet dat het zo vlekkeloos was, hoor. Toen ik een tussenjaar nam van mijn studie, viel ik flink met mijn neus in de boter. Ineens moest ik mijn tijd helemaal zelf indelen. Ik moest zelf alle keuzes maken, alle financiën regelen, mijn leven richting geven. Voor het eerst was die commanderende stem van school weg en moest ik het zelf professioneel aanpakken.
Maar daar kwam ik doorheen. En misschien is dat wel de belangrijkste test: probeer 6-12 maanden te professionaliseren, en als dat lukt, dan ben je uit het juiste hout gesneden hiervoor. Zo niet, geen man overboord, maar probeer je passie en hobby’s een andere plek te geven in je leven. (Dan de “hoofdplek” of de “geld-verdien-plek”.)
Conclusie
Je kunt niet zomaar van je passie je werk maken. Het ligt aan je persoonlijkheid en je bereidheid om bepaalde concessies te doen, of dit ook gaat lukken. Als dit niet in orde is, haal je juist al het plezier voor jezelf weg, en verniel je iets dat jou dierbaar is. In dat geval kan je beter een veilige bijbaan nemen voor het gelddeel, en al je andere tijd stoppen in die ene hobby die je voldoening geeft.
Als je nog jong bent, zal dit voelen als een teleurstelling. Misschien ben jij, net als ik, overtuigd dat het jou gaat lukken en dat het de enige carrière voor jou is. Dat school je al genoeg in een hoekje heeft geduwd—zodra het kan, breek je los en ga je doen wat jij wilt!
Het punt is: je hoeft het niet te laten bij dromen of overtuigingen. Probeer het uit. Zelfs als je nauwelijks tijd hebt, kan je hier en daar werken aan je passie. Probeer het te professionaliseren. Probeer jezelf te ontwikkelen. Experimenteer. Je zal vanzelf merken of het bij jou past of niet.
Door het te proberen, heb ik gemerkt dat ik niet mijn werk wil maken van computerspellen. Ik maak ze vooral omdat ik leuke ervaringen wil maken die ik met mijn vrienden/familie kan spelen.
(Mijn spelideeën zijn altijd zoiets van: “oh zou het niet gaaf zijn als je met alle spelers tegelijkertijd in dezelfde onderzeeër zit? En je moet hem dus samen besturen, maar je moet uitkijken voor haaien, maar tegelijkertijd vissen vangen!?” En in mijn hoofd heb ik dan plaatjes van mezelf die, samen met een paar anderen, dat zelfgemaakte spel speelt op de computer en daar superveel lol aan beleef. Dat is de kern van die “passie”.)
Dat is waar mijn interesse vandaan komt in dit geval. Dat is moeilijk tot een geldmachine te maken, tenzij ik een groot deel van die wens opgeef, dus dat doe ik niet meer.
Maar in andere gebieden, zoals muziek, komt mijn interesse ergens anders vandaan. Ik heb eigenlijk geen enkele moeite om mezelf te motiveren mijn muziek héél netjes op te nemen en te verkopen als album. (Of ik de vaardigheden daarvoor heb is dan weer een heel ander verhaal …) Dus daarin ben ik wel zelfverzekerd over het omzetten van die passie in werk.
Zoek dit uit voor gezelf, en gij zult een fijn leven leiden.
(Hopelijk. Ik bied geen garantie. Als je hierdoor ineens een wereldberoemde popster wordt, die bakken geld verdient, maar zich laat beïnvloeden door de fame, niet om kan gaan met de druk, dan aan de drugs raakt, en daardoor op jonge leeftijd sterft—dan, eh, ben ik niet aansprakelijk.)
Het boek tegen school
Ben je zelf nog jong? Of heb je een kind dat je op weg wilt helpen om zich te ontwikkelen naar een mooie toekomst?
Ta da, daarvoor schreef ik Het Boek Tegen School! Bezoek de pagina voor meer informatie, maar de titel lijkt me vrij duidelijk: tien tips om school te negeren en daadwerkelijk iets te leren.