Ongeveer een jaar geleden maakte ik het spel Wie is de Trol? (Klik de link om de officiële pagina te bezoeken, inclusief downloadlink voor de materialen om te printen.)
Ik was zeer ontevreden over het “officiële” Wie is de Mol?-spel en besloot mijn eigen variant te maken die wél zoveel mogelijk het echte Wie is de Mol? nabootst. Toentertijd was ik enerzijds heel trots op wat ik had gemaakt, maar anderzijds onzeker omdat het niet in alle testgroepen even lekker liep.
Onlangs heb ik het spel opnieuw kunnen testen! En bij deze wil ik even vertellen wat ik heb geleerd (het afgelopen jaar), wat mijn bevindingen zijn, en hoe ik daarmee het spel weer nét ietsje beter heb gemaakt.
#1: Verrassend goed
Dit spel heeft twee onderdelen: een website (waarop je de opdrachten krijgt en de “test” maakt) en de fysieke onderdelen (kaartjes om te printen en te knippen).
Beide onderdelen werkten eigenlijk verrassend goed! Ik was verrast over de kwaliteit van de kaartjes, hoe mooi het eruitzag en hoe makkelijk het speelde. Binnen 5-10 minuten had ik de spelregels teruggelezen, alles klaargelegd en uitgelegd, en konden we beginnen. (Ik weet het, ik heb het spel zelf gemaakt. Maar het is een jaar geleden, en ik heb ondertussen 10+ andere spellen gemaakt, en natuurlijk nog veel meer diverse spellen gespeeld van andere makers.)
Ook de website kon meteen opgestart en heeft geen enkele fout gemaakt. (Geen crash, geen foute informatie, geen dubbele opdrachten, etcetera.)
Nu heb je waarschijnlijk één van twee reacties:
- Huh? Ben je daar blij mee? Is het niet, zeg maar, de bedoeling dat dingen werken?
- Ben je nou gewoon jezelf schouderklopjes aan het geven?
Kijk. De spellen die ik maak zijn vaak heel experimenteel. Ik ken geen enkel ander spel dat fysieke kaarten en een website op deze manier combineert, al helemaal niet eentje met een lijst van 100+ dynamische opdrachten, 4 uitbreidingen, en willekeurige testen. Het feit dat het allemaal gewoon werkt—zonder moeite van de spelers of goede apparatuur—en begrijpelijk is, vind ik best een prestatie.
De eerste 5 oefenpotjes met dit spel is de website namelijk wel minstens één keer gecrasht (per potje). Een keer onthulde hij zelfs per ongeluk wie de trol was. Het is fijn dat zoiets gebeurt, want het betekent dat je de fouten eruit kan halen en de code kan verbeteren, maar ook vervelend, want het maakt je onzeker over alle projecten die je online zet.
Het lijkt mij verschrikkelijk als een groep dit spel voor het eerst speelt (en mij als maker een kans geeft) … en dat halverwege de website crasht en ze opnieuw moeten beginnen. Nee, dat moet koste wat kost voorkomen, en daarom ben ik zo blij dat alles vlekkeloos werkte.
#2: Ietsje te veel regels … of niet?
Toen ik de spelregels teruglas en opnieuw uitlegde, dacht een stemmetje in mijn hoofd meteen: “aah nee dit is nét iets te veel”
Hoe meer projecten ik maak, hoe meer ik leer dat alles simpeler kan (en moet). Dus iets waarvan ik vorig jaar nog dacht “iedereen moet dit begrijpen!”, schat ik nu hopelijk iets realistischer in.
Maar hoe meer opdrachten we deden, hoe meer ik werd herinnerd waarom de regels bestonden en waarom het niet simpeler kon (zonder afbreuk te doen aan het spel). De gehele spelregels van het spel, inclusief plaatjes, voorbeelden, opmaak, grote lettertypes en meer, zijn maar 4 pagina’s. Dat is behoorlijk weinig, zeker omdat Wie is de Mol? op zichzelf niet eens een simpel spel is om (volledig en juist) uit te legen.
Nee, het probleem was niet dat de regels simpeler moesten, het probleem was dat de meeste regels onzichtbaar zijn.
Om het ontwerp “clean” te houden, staan op alle kaarten alleen een soort en een nummer. Maar … de helft van de kaarten doet iets speciaals als je het speelt. Deze speciale kracht staat niet op de kaart, niet eens met een klein icoontje.
Dus wat gebeurt er? Je moet deze regels los uitleggen, en ze worden alsnog constant vergeten, waardoor de eerste paar opdrachten regelmatig iemand met z’n neus in de bijlage van de spelregels zit.
Op dezelfde manier heeft dit spel geen “speelbord” (of iets in die trant). Daardoor is er geen plek voor mij om een herinnering te geven aan hoe een ronde verloopt. Om met icoontjes aan te duiden welke stappen je doorloopt. Dan kan een ronde nog zó simpel zijn … het duurt alsnog eventjes voordat het in ieders geheugen zit (en je niks vergeet).
Oftewel, dit zijn dingen die ik nu heb veranderd:
- Op speciale kaarten staat een hele beknopte uitleg van diens actie + een icoontje dat aangeeft “dit is geen standaardkaart”
- Een klein bordje is toegevoegd waarop de acties staan die je kan doen terwijl andere mensen de test invullen. (Ik had nog een groot leeg vlak over in één van de bijlages, dus de hoeveelheid materiaal om te printen hoeft niet omhoog te gaan!)
Merk op dat er dus geen enkele regels veranderen. Ik zorg gewoon dat ze zichtbaar zijn, want ik heb inmiddels geleerd dat dit het geheim is 🙂 De meest succesvolle bordspellen zijn vaak behoorlijk ingewikkeld, maar weten dat te verbergen/verzachten door op alle plekken hints en herinneringen te geven.
(Je kunt natuurlijk ook te ver gaan, maar dat zal bij mij niet snel gebeuren, gezien mijn neiging om alles heel simpel en kort te houden.)
#3: Specifieke fouten
Natuurlijk waren er kleine dingetjes mis hier en daar. De meeste dingen waren slechts typefouten. (Zo had een opdracht de categorie “Tijdsruk”, in plaats van “Tijdsdruk”).
Maar bij deze een onvolledige lijst van iets belangrijkere fouten in de website:
- Eén opdracht was, technisch gezien, onuitvoerbaar met 3 spelers. (Je moest minstens 2 kaarten trekken van een bepaalde soort, maar er was maar één andere speler om een kaart van te trekken.)
- Een andere opdracht was wat makkelijk en ik denk dat ik weet hoe ik hem eigenlijk had bedoeld. (Ik heb toentertijd 100+ opdrachten helemaal bedacht en uitgewerkt, dus het is niet raar dat her en der een foutje in is geslopen.)
- Helemaal aan het einde van het spel, vond ik het leuk om wat statistieken te laten zien. (Zoals hoeveel vragen iedereen goed had op de laatste test). Soms liet hij “[object Object]” zien, in plaats van de naam van de speler. Dit gebeurt als je JavaScript vraagt om iets te printen dat helemaal geen stuk tekst is :p Dit is makkelijk op te lossen.
In het spel zelf, was ik redelijk tevreden over de balans in alle regeltjes en kaarten. Toch had ik deze gedachten:
- Je hebt nu een speciale actie om een geldbriefje (uit je eigen pot) in te wisselen voor kaarten. Maar in de meeste potjes die ik speelde, was de omgekeerde actie misschien nuttiger: kaarten weggooien voor meer geld (om in te zetten bij een opdracht). Tegelijkertijd kan dit al snel “overpowered” zijn en spelers de motivatie ontnemen om zuinig en strategisch te zijn met hun inzet elke opdracht …
- De speciale kaarten werden erg weinig gebruikt. Veel mensen realiseerden pas laat hoe nuttig ze waren, of ze dachten dat ze alleen kaarten mochten spelen die genoemd werden in de opdracht. (Dat is niet zo. Elke beurt is letterlijk: trek een kaart, speel wat je wilt.) Hopelijk kunnen die herinneringen dit verhelpen, maar misschien zijn een paar extra “samenwerk” kaarten ook wel een goed idee. (Daarvan heb je er namelijk twee nodig. In hun eentje zijn ze waardeloos.)
- Wie is de Mol? werkt eigenlijk alleen als iedereen echt probeert te spelen voor de individuele winst. Als de meeste spelers in de groep gewoon zoveel mogelijk geld wilden verdienen (te allen tijde), dan was het erg moeilijk voor de trol om iets te doen, want de hele groep werkte in harmonie elke opdracht af. Dan kan ik wel allemaal mooie jokers, vrijstellingen, en wat dan ook voor hun neus houden … ze doen er niets mee. “Oh, de opdracht vraagt dat ik al mijn kaarten speel? Prima, doen we! Ook al kan ik dan de opdrachten daarna helemaal niks meer!”
Dus ik zal proberen om in de spelregels spelers aan te sporen actiever te spelen. Duidelijk maken dat je in je eentje wint, niet als groep, en niet door zoveel mogelijk geld te verdienen. Nee, het gaat om die test, het gaat om de meeste antwoorden goed (en de meeste jokers en andere hulpmiddelen).
Tegelijkertijd ga ik kijken of enkele opdrachten wat venijniger kunnen. Hogere risico’s, meer voor eigenbelang, meer een smoke screen opwerpen.
Ik moet wel zeggen dat de uitbreidingen eigenlijk meer een soort vriendelijkheidsmeter zijn. Hoe meer uitbreidingen je inschakelt, hoe meer het spel wordt zoals het echte Wie is de Mol (op de beste momenten): de trol kan allerlei acties doen, terwijl iedereen elkaar wantrouwt en alleen voor zichzelf speelt.
Dus het liefst zou ik delen van de uitbreidingen in het basisspel stoppen. Maar ja, dat maakt je eerste potje weer té moeilijk met té veel regels, dus ik laat het toch maar zitten. Wederom zal ik simpelweg spelers aansporen deze uitbreidingen een kans te geven.
#4: Een anekdote
Ondanks dit alles, werkt het spel gewoon goed, hebben de spelers plezier, en wordt de trol verrassend weinig ontmaskerd. Ik heb potjes gehad waarin ik de trol was en overduidelijk (zo dacht ik) iets doms deed … maar ik kwam ermee weg. Men was zo van: “oh, ja, nee, ik dacht gewoon dat jij van je kaarten afwilde” of “ik dacht dat je wist dat de volgende opdracht een joker zou geven, dus je kaarten spaarde”
In dat opzicht, lukt het redelijk goed om wat verwarring op te werpen en de trol iets van bewegingsruimte te geven.
Om een voorbeeld te geven: één potje had de opdracht “Lasershow”. In deze opdracht, moet je een willekeurige kaart uit je hand op je voorhoofd houden (zonder zelf te kijken) en raden welke kaart het is. Dus “wie ben ik?”, maar dan in dit spel.
Je krijgt zoveel pogingen als je wilt, hoewel elke poging een klein beetje geld kost. Als iedereen hun kaart raadt, verdien je geld voor de pot. Maar als één iemand opgeeft … mislukt de hele opdracht, en verliest die persoon al z’n kaarten, maar krijgt wel een vrijstelling. (Om het nog interessanter te maken, is de geldinzet voor deze opdracht heel hoog, dus je verliest echt veel geld voor de pot.)
Dus wat doe ik als trol? Ik doe drie rondes alsof ik mijn kaart probeer te raden … en besluit dan op te geven. Honderden euro’s weg. Iedereen teleurgesteld. Ik een vrijstelling.
Duidelijk, toch? Het was de laatste ronde van het spel en ik had zojuist eigenhandig de grootste deuk in de pot geslagen van het hele spel.
Maar nee, bij de test had iedereen elkaar ingevuld, maar niemand mij. (Althans, bij de laatste vraag “Wie is de Trol?!” Natuurlijk waren wel enkele vragen op mij ingevuld.)
Wederom dachten ze iets van: “ja, best wel een rotactie Tiamo, maar je koos gewoon slim voor jezelf”
Dat is het soort spel dat het hoort te zijn. De trol kan grote acties doen, veel geld verdoezelen of opdrachten laten mislukken, en nog steeds wijzen mensen zelfverzekerd het vingertje naar iemand anders. Alle veranderingen die ik nog maak, zouden het meer in die richting moeten sturen.
#5 Verbetering?
Maar, ondanks de vele kleine “fouten” die ik opmerk tijdens het spelen en testen van zo’n spel, hoor ik dan toch aan het einde van het spel: “oh, ja, ik had dat en dat moeten doen” of “hmm misschien moet ik de volgende keer NIET zo snel al mijn geld inzetten”
En dan word ik eraan herinnerd dat een spel bedoeld is als speelplaats, als oefenplek, als uitdaging. Je hoort niet het allereerste potje meteen geweldige strategieën te bedenken, dan is het spel te makkelijk of rechtlijnig. Je gaat fouten maken, regels vergeten, domme dingen doen.
Maar met elk potje dat je speelt, word je beter.
Ik weet vrij zeker dat, als ik dit spel nog 10 keer speel (met dezelfde mensen), dat ze dan wél de speciale kaarten gaan gebruiken. Dat ze dan wél tactieken bedenken en uitvoeren, actiever spelen, risico’s nemen en mensen aan de tand voelen na een domme actie.
Dus ik probeer niet té veel te veranderen en het de tijd te geven. Hopelijk kan ik over een jaar wéér vertellen dat ik het spel verder heb getest en dat ik nu zeker ben: ja, het was een leerproces, het spel is in balans zo.
Conclusie
Dus ja, ik ben trots op mijn Wie is de Trol? spel en raadt het alle fans aan! (Of mensen met grote speelgroepen, zeker op een feest, het kan met maximaal 10)
Met de dingen die ik het afgelopen jaar heb geleerd, heb ik het hopelijk naar een hoger niveautje kunnen tillen, en enkele potentiële problemen (zeker voor nieuwkomers) weten weg te halen.
Soms voelt het wel alsof ik mijn spelers als kleuters behandel, door alles zo simpel mogelijk te maken en overal herinneringen neer te zetten. Maar als ik iets heb geleerd de laatste jaren, dan is het dat dit de enige juiste instelling is. Het is beter dat mensen van je werk kunnen genieten (en het begrijpen), dan dat je bang bent sommige mensen te “beledigen” met al die hulpmiddelen.
Laat ik het zo zeggen: elk potje Weerwolven dat ik ooit heb gespeeld is vastgelopen op het feit dat mensen hun rol niet konden herinneren of verkeerd uitvoerden. Als ze de beschrijving van de rol gewoon op het kaartje hadden gezet, in plaats van een grote abstracte tekening van een weerwolf en niks anders, was dit allemaal voorkomen.