Omdat ik enkele maanden geleden mijn diploma heb gehaald, ben ik mijn account op de universiteit kwijt.
Een onverwacht gevolg daarvan is dat ik mijn licentie voor Microsoft Office (en de programma’s van Adobe, zoals Photoshop) ben kwijtgeraakt.
Geen probleem, dacht ik. Er moeten inmiddels toch genoeg gratis programma’s zijn waarin je een beetje dingen kan opschrijven? Ik vraag niet veel. Gewoon een simpele tekstverwerker, handig te gebruiken, die snel opstart en er goed uitziet.
(Hetzelfde geldt voor mijn andere probleem. Er moeten toch inmiddels wel gratis programma’s zijn voor kleine aanpassingen aan foto’s of simpele tekeningen? Ik vraag niet veel. Gewoon iets om een foto te verkleinen, of een filter toe te passen, of een paar cirkels en vierkanten te tekenen voor een illustratie.)
Niets bleek minder waar
Nou, ik ben enkele maanden verder, en de zoektocht is gestaakt.
Ik heb hoog en laag gezocht, alles geprobeerd dat ik kon vinden … en uiteindelijk maar met tegenzin de gratis online versie van Office geïnstalleerd. Die heeft minder functies, je moet een internetverbinding hebben, en al je bestanden worden alleen online opgeslagen. Maar ja, het is toch Office, en gratis.
En daar zit precies het probleem. 99% van de programma’s die ik vond moesten online zijn. Soms kon ik ze niet eens downloaden: ze bestonden alleen als een “web app” in je browser. Alles wat je maakte werd constant gesynchroniseerd met hun “cloud”, waarvoor je vanzelfsprekend allemaal accounts moest registreren.
Het kleine groepje software dat nog op de traditionele manier werkt—je download het programma en je kan het altijd (offline) gebruiken—is enigszins verouderd en ziet er niet al te best uit.
Zo heb je LibreOffice, wat zo goed als een gratis kopie van Office bevat. Het is prima. De functionaliteit is aanwezig en ik heb al enkele notities en (delen van) verhalen ermee geschreven. Maar hoeveel ik ook speelde met de instellingen, de interface is lelijk en niet intuïtief.
Als ik het open krijg ik zo’n gevoel van “meh … moet ik hier nou mee gaan werken?” en dat is niet optimaal voor de motivatie en de creativiteit.
(En ja, dat is belangrijk voor mij. Ik ben al niet blij dat ik vele uren per dag in m’n eentje op een stoel moet zitten en naar een scherm staren, maar dat is het werk dat ik doe. Als iets er mooi uitziet, als een programma leuk en fijn is om te gebruiken, scheelt dat enorm.)
Deze shift naar de cloud is al jaren aan de gang. Mijn frustratie groeit ook al jaren, maar het feit dat ik niet eens een tekstverwerkingsprogramma meer kan vinden die normaal functioneert heeft het tot een toppunt gebracht.
Maar wat is daar zo erg aan?
Sta mij toe de problemen met online-only of cloud-based software haarfijn te illustreren.
Probleem één
Ik heb jarenlang mijn notities bijgehouden via mijn Sticky Notes. Deze werden gesynchroniseerd met mijn Hotmail account, want het programma zeurde net zo lang tot ik toegaf.
Begin dit jaar heb ik al mijn Microsoft accounts verwijderd. Ze waren een veiligheidsrisico (met verouderde wachtwoorden enzo) en ik hou er sowieso van om opgeruimd te blijven.
Wat denk je? Zonder aankondiging al die notities weg. Ze werden slechts in de cloud opgeslagen, niet meer lokaal, en ik kon niks meer herstellen.
Oké, dat was misschien ook deels mijn fout, maar het is een makkelijke fout om te maken. Die documenten in de Office Online? De kans is groot dat ik over een tijd vergeet dat ze bestaan, of dat ze aan dat programma en account zijn gelinkt, en voor ik het weet verdwijnen die ook.
Dit is probleem één: door je werk vast te maken aan een online account/server die je niet echt beheert, kan je het makkelijk vergeten of kwijtraken. Ik wil altijd een lokale back-up van mijn bestanden, je weet wel, zoals het altijd werkte.
Dat kan meestal wel. Maar dan moet je zeven extra stappen nemen voor elke lokale versie die je wilt opslaan. Je bent meer bezig met je bestanden opslaan dan daadwerkelijk schrijven.
(Een andere app, SimpleNote, is van dezelfde makers als WordPress. Dat is een blogsysteem dat ik ook gebruik voor dit specifieke blog. Dus die app heb ik ook geprobeerd, met hetzelfde account, want die zal ik natuurlijk niet snel opzeggen. Maar bij elke notitie die ik maak heb ik toch de gedachte “aaah wat als ik dit ooit vergeet of verander? ik wil niet al dit werk kwijt zijn!”)
Probleem twee
Maar daar houdt het niet op. Als ik die Office Online opstart, maar mijn internet is slecht (of staat nog uit), krijg ik vele foutmeldingen en kan ik niks.
Ik herhaal: ik kan op mijn computer niet bij mijn werk, vanwege de regels die Microsoft heeft bedacht (en het feit dat internet niet altijd geweldig is)
Wat als ik onderweg ben? Wat als ik op de batterij werk, die véél sneller leeg gaat als je constant het internet gebruikt?
Dit is probleem twee: de internetvereiste maakt het op veel momenten onmogelijk of veel moeizamer om simpelweg aan iets te werken.
(Zeker in deze tijden van Coronacrisis is ons internet thuis natuurlijk overbelast. Ik woon hier met 9 mensen, soms 10, die allemaal lessen moeten volgen en tentamens maken. Vóór zes uur ’s avonds moet ik niet eens proberen consistent internet te gebruiken.)
Probleem drie
Ik heb het gehad over mijzelf die een account veranderd. Maar wat als de aanbieder veranderd?
Wat als het bedrijf zegt: weet je wat, dat programma loopt niet zo lekker, we stoppen ermee? Of ze veranderen van naam, of upgraden hun servers (waardoor jouw programma alleen werkt als die óók upgrade), dat soort dingen.
Dit is probleem drie: je bent compleet afhankelijk van dat die andere servers online blijven en niet zomaar veranderen.
En tja, noem me cynisch, maar dat vertrouwen heb ik niet in bedrijven (en “online start-ups”).
(Ik zat ooit bij een advertentieprovider. Ik maakte veel kleine computerspelletjes met die advertenties aan het begin en die brachten behoorlijk wat inkomsten binnen. Ik had alles daarop ingezet … stoppen ze er ineens mee. Van de ene dag op de andere waren die spellen “kapot” en waren al mijn inkomsten weg.)
Probleem vier
Eh … privacy? Hallo? Ik heb géén idee wie de mensen achter zo’n programma zijn, hoe hun servers werken, hoe goed hun beveiliging is.
Nou wil ik mezelf niet te veel ophemelen, maar de ideeën die ik opschrijf, de scripts en verhalen en artikelen, wil ik niet zomaar aan andere mensen geven. En ik wil zeker niet het hele proces, van de eerste versie tot de honderdste versie, in geuren en kleuren, op hun server hebben staan.
Het zal je maar gebeuren. Iemand weet op die server te komen, steelt je roman waaraan je al twee jaar schrijft, publiceert het, wordt stinkend rijk, en kan zelfs beter bewijzen dan jij dat diegene het geschreven heeft!
Dit is probleem vier: gebrek aan privacy, security en transparantie in het algemeen. Met grote waarschijnlijkheid hebben die anderen méér controle over jouw data, en weten méér van jou en je werk, dan jijzelf.
Probleem vijf
Denk eens aan al die servers die constant online moeten zijn en data downloaden/uploaden.
Het vreet stroom, het vreet internetverkeer, het vreet ruimte, en waarvoor?
Apparaten krijgen elk jaar méér opslagruimte en nóg snellere harde schijven. Een simpele USB-stick is voor mij altijd genoeg geweest om dingen over te zetten tussen apparaten, of om een tweede back-up te maken. De enige keer dat ik data kwijtraakte, was toen ik het online opsloeg of zo’n cloud-service gebruikte. (Soms zelfs onwetend.)
Het klinkt misschien een beetje groots, maar dit soort dingen tellen op om een serieuze impact te hebben op de wereld. Klimaatverandering zal alleen maar sneller gaan, (online) privacy en security alleen maar een groter probleem worden, als we dit soort dingen blijven doen.
Dit is probleem vijf: de vereisten voor dit soort modellen maken veel kapot en andere problemen groter. Terwijl het onnodig is: wat is er mis met de simpele alternatieven die iedereen jarenlang heeft gebruikt?
Maar er moeten toch voordelen zijn?
Natuurlijk. Anders zou niet iedereen en je buurman dit model toepassen op hun software.
Deze voordelen hebben genoeg aan één zin om het uit te leggen:
- Je hebt automatisch een back-up van je werk.
- Je kan op verschillende apparaten werken. (Je hoeft niet het bestand over te hevelen van je PC naar je tablet, bijvoorbeeld, als je op reis gaat en wilt doorwerken.)
- Het geheugen van je apparaat raakt minder snel vol. (Want ja, het bestand bestaat niet op jouw harde schijf.)
Maar dit laatste “voordeel” van het systeem is de allerbelangrijkste: die bedrijven zijn in controle. (Ook wel de “Apple-strategie”)
Stel je bent bezig met een project. Halverwege besluit je toch dat het programma niet aan je wensen voldoet. (Het heeft bepaalde features niet, je vindt het gewoon vervelend, wat dan ook.)
Wat doe je dan? Overstappen naar iets anders is véél werk, misschien wel onmogelijk. Je moet al je informatie uit die cloud halen, iets nieuws installeren, en dan uitvinden hoe je al die data weer terug omhoog stuurt in dat nieuwe programma. Zonder dat er iets misgaat, kwijtraakt of verandert.
Nee, je blijft binnen het “ecosysteem”. Dan schaf je maar hun premiumplan aan. Of je begint een tweede software te gebruiken die dezelfde mensen ook hebben gemaakt.
En vanaf dat moment moet je elke maand betalen om een simpel programma te gebruiken dat je vooral heel veel restricties oplegt.
Vanuit een business-oogpunt_ _een geniale zet! Vanuit het oogpunt van de consument een grote achteruitgang.
Dit is ook wat gebeurde met de programma’s van Adobe. Vroeger kon je voor één prijs, een eenmalige betaling, de hele suite kopen (met Photoshop, Illustrator, InDesign, van alles) en voor eeuwig gebruiken.
Nu moet je een abonnement hebben. Elke maand betalen om te blijven gebruiken, terwijl je allemaal extra shit installeert (zoals de Creative Cloud) die constant wil updaten en wil opstarten, de hele tijd online moet blijven, en waarschijnlijk binnen de kortste keren je werk per ongeluk volledig online (op hun servers) opslaat.
Je betaalt extra voor iets dat je vooral problemen oplevert. Maar iedereen doet het, er is geen alternatief, dus men accepteert het maar.
Dat is de krankzinnigheid van de cloud.
Nog zo’n leuke anekdote
Misschien had je het al geraden: om die Office Online te gebruiken moet ik natuurlijk wéér een Microsoft account hebben!
Dus ik heb er eentje aangemaakt. (Ik probeerde een naam te kiezen waarmee ik Microsoft uitschold voor iets, maar dat werd, gek genoeg, niet geaccepteerd door hun systeem.)
Oké, dat werkte, ik kon een document maken en bewerken.
De volgende dag werkte het niet meer. Ik moest opnieuw inloggen, dat deed ik … en hij wees me af en zei dat ik opnieuw moest inloggen met mijn oude account die niet meer bestond.
(Het ging letterlijk als volgt: “Hé, log in met [email protected]?” “Ja!” “Even wachten … ERROR! Je kunt niet inloggen met [email protected]! Probeer het opnieuw.”)
Uiteindelijk heb ik de haren uit mijn hoofd getrokken, alles geprobeerd, totdat ik het hele systeem maar heb gereset.
Eindelijk deed hij het. Het oude account was weg, iets in de instellingen was goed gezet, en het programma werkte vlekkeloos.
Jammer dat ik daarvoor een hele dag gefrustreerd aan de computer moest sleutelen in plaats van te werken. En het is nog steeds niet opgelost. Ik kan nog steeds niet geruisloos met een bepaald programma werken (aan geschreven projecten) en overweeg langzaam om maar een collegeblok te pakken en alles met de hand te gaan doen.
Maar wat dan?
Er zitten dus wel degelijk voordelen aan die cloud-based programma’s. Dus ik wil ze niet weghebben, zeker niet omdat ik óók denk dat het de toekomst is, maar ze moeten zichzelf mixen met offline programma’s. En ze moeten meer kijken vanuit het oogpunt van de consument, in plaats van hun eigen oogpunt van controle en geld verdienen.
Bijvoorbeeld: een optie die je kan aantikken zodat hij, elke keer als hij online opslaat, óók offline opslaat. Als je geen internet hebt, schakelt hij sowieso hiernaartoe over.
Bijvoorbeeld: een programma kan best een web-versie hebben, maar moet óók te downloaden zijn als standalone programma.
Bijvoorbeeld: je kunt _per bestand _bepalen of ze online worden opgeslagen. Misschien kan je slechts delen online opslaan.
Bijvoorbeeld: ze moeten véél duidelijker zijn over hoe de servers werken, hoe het zit met de privacy en de beveiliging. Er moet een garantie zijn, zoals “de servers blijven nog minstens 5 jaar online”. Bovendien moet je hier zelf een zegje in hebben, door bijvoorbeeld te beheren hoeveel versies op de server bewaard blijven. (Hoewel het goed is dat veel systemen automatisch back-ups maken en een geschiedenis bijhouden, is dat ook weer een extra risico.)
In zekere zin moeten die programma’s echt met de tijd meegaan. Dus niet alleen fancy features toevoegen, zoals automatische synchronisatie met hun server, maar ook alle andere stappen die een programma professioneel, fijn en bruikbaar maken.
Conclusie
Nu denk je misschien: ja, maak dan zelf zo’n programma!
Lang, lang geleden was ik daar een keer aan begonnen. Als experiment en training in programmeren. Ik gaf het snel op, want het kost erg veel tijd voordat je überhaupt iets hebt dat opstart en een leeg document opent. Die tijd en energie heb ik niet. (Dat is ook een beetje het idee van onze economie: alles dat je niet zelf wil of kan doen, kan je krijgen door geld aan anderen te betalen.)
Dus dan denk je misschien: stop met zeuren, betaal dan voor de officiële versie van Office! Ehm, tja, dat geld heb ik ook niet :p Ik ben net klaar met studeren, hè. Ik twijfel al over het uitgeven van een paar euro voor iets dat ik héél hard nodig heb.
De veranderingen die ik voorstel kosten (grotendeels) geen enkele moeite. Het kost juist méér moeite om een heel netwerk aan servers op te zetten en alles online te synchroniseren (en verder te begrenzen). Mijn ideeën zouden niet meer moeten zijn dan een paar kleine dingetjes toevoegen of juist weghalen in het programma dat al is gemaakt.
Want ik zie een toekomst waarin alle branches een gratis programma hebben dat goed werkt.
Het kan nu al. Je hebt gratis tekenprogramma’s (zoals Krita) die niet onder doen voor betaalde programma’s. Die soms zelfs beter zijn. Je hebt gratis code editors waarin programmeren makkelijk en mooi wordt. Alle grote game engines (waarin je computerspellen kan maken) zijn inmiddels gratis.
Dit is ideaal. Er worden geen grondstoffen verspild, er zijn geen restricties, iedereen heeft dezelfde toegang tot leer- en hulpmiddelen, en die programma’s werken hartstikke prima.
Hopelijk kan ik zo snel mogelijk een mooi, fijn, gratis, offline programma gebruiken om gewoon even iets te typen.
Tot zover mijn frustratie met de cloud. En vooralsnog blijf ik maar Office Online gebruiken, terwijl ik elk document ook steeds offline opsla, en de bijkomende frustratie door de vingers probeer te zien.
P.S. En Google Docs dan? Ik heb een tijdje alles gedaan met Google Docs. Maar ik vond het te weinig functionaliteit hebben, snel laggy (zeker bij grotere documenten), en Google is nou ook niet de meest betrouwbare.
Zeker nu ze ineens hebben aangekondigd om je bestanden te verwijderen na 2 jaar van inactiviteit, is dat een herinnering dat je bestanden niet voor altijd veilig zijn.
(Wie zegt dat ze niet over een jaar ineens een strengere regel doorvoeren? Of ze activeren een algoritme dat je bestanden checkt voor “schadelijke dingen” en verwijderen pardoes een deel van je werk? De aanvallen van YouTube op bepaalde kanalen, bijvoorbeeld waarvan ze denken dat ze het woord Corona zeggen in hun video’s, laat zien dat ze dit graag doen.)
Daarnaast moet het ook weer online, in een browser. Het kan wel offline, maar daarvoor moest ik zoveel trucjes uithalen en dingen installeren, dat de voordelen wel een beetje verdwenen.