Ik begin een bijzonder patroon te ontdekken in alle boeken die ik lees en inmiddels ook de verhalen die ik zelf schrijf. Ik noem het: begin het en vergeet het.
Veel verhalen beginnen met een héél interessant eerste hoofdstuk dat allerlei vragen oproept. Dat zorgt dat lezers in het verhaal worden gezogen, het boek uiteindelijk kopen en vervolgens uitlezen. (Niemand besluit of hij een boek wil kopen of doorlezen door ineens halverwege hoofdstuk twintig een paar paragrafen te lezen.)
Oftewel, het eerste hoofdstuk is de belangrijkste drempel, en schrijvers weten dat. Maar je wilt niet je kruit verschieten. Als je het beste moment van het verhaal aan het begin plaatst, met de beste scenes en mysteries … kan je daarna nergens heen. Het wordt alleen maar slechter.
Bovendien, als die eerste paar hoofdstukken van het verhaal écht belangrijk zijn, levert dat een tweede probleem op: lezers zijn het vergeten richting het einde.
Regelmatig leest iemand een verhaal van mij en vraagt aan het einde: “super leuk, maar, dit en dit begreep ik dus niet, heb ik iets gemist?” En meestal kan ik dan wijzen naar een cruciale actie of beetje informatie in de eerste paar hoofdstukken. In het geval van informatie kan je het herhalen (hoewel dit niet ideaal is), maar als het een hele actie of scene betreft is dat lastig.
Als laatste komt een derde probleem: het midden van een boek is doorgaans het moeilijkst om interessant en getemporiseerd te houden. Het laatste dat je wilt, is allerlei verhaallijnen of overgebleven stukjes informatie uit de eerste vijf hoofdstukken met je meeslepen door het boek heen. Je wilt ze snel afronden en vergeten, zodat je meteen doorkunt met de volgende geweldige actie.
Dus hoe lossen we dit op? Hoe krijgen we een ijzersterk begin dat zorgt dat iedereen wil doorlezen, zonder de rest van het verhaal direct in gevaar te brengen?
Nou, je begint een spannende verhaallijn, en vervolgens rond je die af binnen de eerste 5 hoofdstukken. (Of simpelweg vér voor het einde van het boek.)
Hieronder een paar voorbeelden.
(Die bedenk ik ter plekke, dit zijn geen bestaande boeken. Steel ze gerust als je het leuk vindt. En anders gebruik ik ze zelf misschien wel.)
Voorbeeld 1
Hoofdstuk 1: we leren Jack kennen. Maar hij is op de vlucht! (= meteen actie en een doel)
Tijdens die vlucht zien we hem bijzondere gaven gebruiken, maar er wordt nergens uitgelegd wat ze precies doen en hoe ze precies werken_._
We hebben vragen: Voor wie is hij op de vlucht? Wat heeft hij gedaan? Wat houden zijn krachten in?
Hoofdstuk 2: einde van de vlucht … en het is misgegaan. Hij is gepakt. ( = semi-onverwacht, houdt actie levend)
Terwijl zijn achtervolgers zichzelf onthullen (misschien niet helemaal), verklaart het gesprek iets van onze vragen, maar niet alles.
Hoofdstuk 3: laten we zeggen dat ze hem achternazaten … omdat hij de laatste was met zijn krachten. Dat geeft ons de mogelijkheid de krachten genoeg toe te lichten dat de lezer ze begrijpt en onthoudt.
Hij is er vrij rustig onder, praat lekker mee, totdat zijn achtervolgers iets onverwachts onthullen. (Weet ik veel, ze verspreken zich dat er toch nog een tweede is met zijn krachten. Of hun opdrachtgever … blijkt zijn beste vriendin te zijn.)
Dan ineens probeert hij te ontsnappen, wat de rest van de actie geeft én een grote vraag oproept voor de rest van het verhaal: wat betekende die informatie en waarom maakte het hem wild?
En daarna kan je deze hele riedel vergeten. De rest van het boek hoeven die achtervolgers niet meer terug te komen, de krachten niet meer (in de basis) uitgelegd, Jack niet meer geïntroduceerd.
Alle vragen en actie die het begin goed maakten, zijn teruggebracht tot één kernvraag waarmee de lezer verder kan. Simpeler om te schrijven, simpeler om te lezen.
Voorbeeld 2
Hoofdstuk 1: we beginnen het boek met Suzie, een meisje op de middelbare school. Ze krijgt een mail dat iemand haar webcam heeft gehackt en nu naaktfoto’s van haar heeft. Diegene wil ze best verwijderen … voor duizend euro. Anders worden ze gedeeld met al haar vrienden (of de hele wereld).
Dit is meteen spannend en roept vragen op: hoe is ze gehackt? is dit echt of is dit bluf? gaat ze het geld betalen? en waarom zou ze naakt achter haar eigen laptop gaan zitten?
Maar we kunnen er nog een stap overheen. Ze reageert door zelf die ander te proberen te hacken. Geef meteen haar personage weer (kan goed met computers omgaan, strijdlustig, niet bang).
En het hoofdstuk eindigt … met dat haar hele computer uit zichzelf op zwart gaat.
Hoofdstuk 2: in paniek probeert ze haar werk voort te zetten op een andere computer. De hacker gaf een “deadline” voor het betalen van het geld en die komt steeds dichterbij. Maar elke computer die ze probeert, sluit zichzelf af als ze te dicht bij informatie komt.
Ze krijgt nét de informatie die ze zoekt … als de deadline arriveert.
Hoofstuk 3: kijk, het hele idee van dit principe is dus, dat je eigenlijk gewoon … wegloopt van dit probleem. Misschien komt ze erachter dat elke mail van de hacker een stiekem scriptje bevat dat je computer afsluit (dat kan namelijk). Verder is het vrij onschuldig.
Misschien komen er wel foto’s online … maar ze zijn niet van haar, slechts iemand die vaag op haar lijkt.
En tijdens de eerste hoofdstukken wordt ergens gesuggereerd waarom ze naakt achter haar eigen laptop zat. (Weet ik veel, ze vergeet altijd haar laptop uit te zetten, en hij staat in haar slaapkamer.)
Alles valt mee, maar één element heeft net een raar smaakje. Bijvoorbeeld, ze krijgt een mail van de hacker die wél echte naakfoto’s van haar bevat, met het bericht “bedankt voor je donatie”.
Nu heb je de lezer in het verhaal gezogen, want de eerste hoofdstukken hebben actie en tijdsdruk. Maar uiteindelijk heb je slcehts één prangende vraag opgegooid: wie heeft dat geld betaald? Van daar neem je het verder en je vergeet de meeste details van het begin.
Conclusie
Het is hartstikke simpel eigenlijk. Begin iets interessants, rond het af binnen een paar hoofdstukken, maar houdt één duidelijk ding open.
Tegelijkertijd is het hartstikke lastig. Want je moet iets bedenken dat enerzijds uniek, spannend en intrigerend is … maar tegelijkertijd in een paar hoofdstukken helemaal behandeld en afgerond kan worden.
Je denkt misschien zelfs dat dit een soort nepperij is, waarbij je de lezer verleidt met iets anders dan het “echte” verhaal. En dat is ook een klein beetje zo. Zo voelt het ook als ik het probeer.
Maar in onze huidige wereld, waarbij dat eerste hoofdstuk het boek moet verkopen en eigenlijk alles bepaalt, merk ik dat dit de beproefde methode is.
(Een gerelateerd voorbeeld is het begin van de Game of Thrones boeken. De proloog van het eerste boek beschrijft de White Walkers die een groep mannen van de Night’s Watch vermoord. Dat is één van de beste hoofdstukken in het boek, met geweldige beschrijvingen, een spannende start, en meer. Maar die White Walkers komen de rest van het hele eerste boek nergens meer terug, en over die gebeurtenis wordt slechts aan het begin kort gepraat door anderen.)
Veel plezier met deze tip!