Ik lees vrij veel Young Adult boeken. Elke keer als mijn lijst weer leeg is, zoek ik online naar nieuwe aanbevelingen, meestal in de vorm van “top 10 YA boeken die iedereen zou moeten lezen!”
Meestal kan ik 9 van de 10 boeken negeren, omdat het Twilight is (of een overduidelijke kloon daarvan) of omdat ik het al heb gelezen.
Maar één boek bleef almaar terugkomen: The Hate U Give.
Enkele lovende recensies, overal veel sterren, een boek dat anders is en onderbelichte problemen aan de kaak stelt. Dus ik bemachtigde een Nederlandse kopie (voor de verandering, meestal lees ik Engels) en ben met hoge verwachtingen begonnen. Ik kreeg vantevoren alleen de vage indruk dat het over politiegeweld en racisme ging, maar had verder géén idee waar het over ging.
Ik … vond het boek behoorlijk tegenvallen. Hoe verder ik kwam, hoe meer ik erover nadacht, hoe lager mijn cijfer werd. Ik heb uiteindelijk mezelf moeten aansporen (met moeite) om het boek uit te lezen. Daarna ben ik doorgegaan naar mijn volgende boek op de lijst en heb eigenlijk geen moment meer teruggekeken.
Normaal gesproken zou ik dan simpelweg geen recensie schrijven. Als het boek niks met me doet, als ik het maar zo-zo vind, ga ik daar niet een paar uur een diepgaand artikel over produceren. Maar dit boek wordt overal aangehaald alsof het geweldig is, alsof alle jongeren (of eigenlijk iedereen) het zouden moeten lezen, alsof het een nieuwe en rake boodschap heeft, en ik vind dat eigenlijk een heel slecht idee.
Dus sta mij toe een tegengeluid te geven. Ik geef het boek 5 uit 10 sterren.
Deze recensie is spoilervrij tot aan de “spoilergrens” (duidelijk gemarkeerd halverwege het stuk). Echter, daardoor ben ik behoorlijk vaag in sommige statements of heel hard in andere. Dus lees vooral het hele stuk voor het gehele plaatje (zoals meestal in het leven).
Wat is het idee?
De hoofdpersone, Starr, is een 16-jaar-oude zwarte tiener. Ze woont in een arme achterbuurt, maar gaat naar een rijke school in een chique buurt. Aan het begin van het boek worden zij en een vriend van haar (Khalil) aangehouden door een politieman, en dat blijkt voor haar vriend een fatale aanhouding te zijn. De rest van het boek worstelt ze met de gevolgen van deze gebeurtenis.
Moet ze zich uitspreken? Het kan toch niet dat politie hier zomaar mee wegkomt? Voor welke van haar twee werelden moet ze kiezen? Moet ze in haar arme buurt blijven wonen en daarvoor vechten, of moet ze zo’n hopeloze plek verlaten?
Thema
Kijk, dit boek is overduidelijk bedoeld om bepaalde thema’s op te werpen en te bespreken. Het wil je meenemen in het leven van een zwarte familie en laten zien wat zij ervaren omtrent racisme, en dan met name toegespitst op politiegeweld en slechte buurten.
Daarnaast is belangrijk om op te merken dat dit verhaal in Amerika plaatsvindt. Dat is een héél ander land dan Nederland, zeker in hoe zoiets als de politie wordt geregeld, dus ik heb geprobeerd om het verhaal te lezen vanuit alles wat ik weet van de situatie door.
Dit verhaal doet een goede poging, maar het vervalt in hetzelfde probleem als veel andere boeken: iets noemen is niet hetzelfde als iets integreren in een verhaal.
Nee, laat het zien. Hoe kunnen we iets geven om een personage dat we heel eventjes zien? Hoe moeten we voelen hoe verschrikkelijk de situatie is als we niks voelen voor de persoon? Vanaf het moment dat de belangrijkste gebeurtenis in het boek heeft plaatsgevonden, verdwijnt Khalil eigenlijk uit het verhaal. Want iemands naam soms noemen en er heel soms even over praten met iemand, is niet hetzelfde als iets behandelen en een goed verhaal schrijven.
Het hele boek is er de twijfel bij Starr “moet ik me uitspreken over de gebeurtenis (activistisch worden), of niet?” en tegelijkertijd is er de vraag “gaat de politieman die Khalil heeft vermoord hiervoor vervolgd worden, of niet?”
Dat is de enige rode draad die ik kon bekennen. En het is een goed hoofdthema, want het zijn interessante en genuanceerde vragen. Het is alleen jammer dat het boek de meest voorspelbare route kiest en er verder _niet zo heel veel mee doet. _(Als ik je nu zou vragen: hoe denk je dat het afloopt? Dan weet ik vrij zeker dat je de juiste antwoorden voorspelt.)
Dit boek is 350+ pagina’s van mensen die vooral twijfelen en afwachten en noemen dat iets stom is. Het originele idee voor het verhaal is sterk, de thema’s die worden aangezwengeld hebben potentie, maar het komt er niet uit. Het is fijn om eens een boek uit een ander perspectief te lezen en een andere omgeving neer te zetten, want hoeveel YA boeken zijn er nou over het leven in een slechte buurt in Amerika, maar je kunt niet het hele boek op dit gegeven leunen.
(Onder de spoilergrens zal ik hier veel specifieker over zijn.)
En als de thema’s niet daadwerkelijk worden behandeld, kan het nog steeds een goede boodschap zijn, maar werkt het niet in boekvorm. Dan had de schrijfster een non-fictie artikel moeten schrijven, of een documentaire, of de politiek in moeten gaan en een mooie speech geven. Als ik dit puur recenseer als boek (en als fictie), is het bar slecht uitgewerkt.
Personages
De familie van Starr is ongelofelijk lief. Dat is fijn om te lezen en goed weergegeven, hoewel dat ook elke vorm van conflict in de weg staat. (Want ja, ze zijn allemaal lief voor elkaar, accepteren elkaar, elk probleem wordt meteen uitgepraat, daar zit weinig verhaalpotentie.)
De meeste personages in het boek, echter, vond ik erg oppervlakkig en soms zelfs frustrerend.
Starr
Laten we beginnen met Starr. Online lees ik dat iedereen haar een geweldig rolmodel vindt. (Ik lees doorgaans andere recensies, comments, en aanbevelingen op vele websites over een boek, nadat ik het heb gelezen.)
Maar waarom? Wat is haar persoonlijkheid nou eigenlijk? In welke zin groeit ze tijdens het boek? Ik kan slechts een paar dingetjes noemen, en over die dingen ben ik niet perse positief.
Om met de deur in huis te vallen: Starr heeft dikwijls gedachten zoals “blanken zijn X” of “blanken kunnen Y niet” of “ik begrijp blanken niet”. Tegelijkertijd wordt ze woedend op een vriendin die één keer een grapje maakt die zij racistisch vindt en krijgt ze een halve paniekaanval van haar vriendje … omdat hij blank is.
Ze benadrukt meerdere keren hoe verschillend haar twee werelden zijn en dat ze twee versies van zichzelf moet zijn: op haar rijke “blanke” school is ze anders dan in haar arme “zwarte” buurt. Ironisch genoeg is dat vooral zwart-wit denken. In de praktijk wordt ze op geen enkele manier lastiggevallen of slecht behandeld in haar schoolomgeving. Ik heb geprobeerd die verschillen te ontdekken tijdens het lezen van het boek, maar ik kon er weinig vinden. (Herhaal na mij: iets noemen is niet hetzelfde als een goed verhaal schrijven over een thema!)
Ik zie niet hoe deze instellingen te verenigen zijn. Enerzijds vinden dat je alle mensen met dezelfde huidskleur over één kam mag scheren, anderzijds elke mogelijkheid aangrijpen om te zeggen dat anderen racistisch zijn en jou beledigen. Het hele boek lang vond ik Starr behoorlijk hypocriet en snel op haar teentjes getrapt. Dus waarom is ze zo’n goed rolmodel?
Weet je, vergeet dat hele rolmodel gebeuren—waarom is ze een interessant en goed neergezet personage? Waarom is zij de hoofdpersoon? Ik zie het niet. De meeste dingen overkomen haar simpelweg, de meest interessante handelingen of persoonseigenschappen zitten bij andere personages.
Maya
Dus laten we het eens over die anderen hebben. Je hebt Maya, een Chinese klasgenoot en vriendin van Starr. Uiteindelijk sluiten zij een “minderheidsbondje” en besluiten elkaar onvoorwaardelijk te steunen omdat ze allebei in de minderheid zijn (dit vind ik niet echt een spoiler).
Wat is dat voor boodschap? Naar mijn idee zat Maya alleen in het verhaal om dit te laten gebeuren, want verder krijgt ze 0,0 persoonlijkheid.
Hailey
Of Hailey, Starrs andere vriendin. Uiteindelijk gaan ze uit elkaar omdat Hailey volgens Starr racistisch is, en Hailey zich niet zomaar een racist laat noemen.
Dit had potentie! Dit had een interessant conflict kunnen zijn dat zich integreert met het racismethema!
Maar nee, twee opmerkingen van Hailey later staat ze buiten haar vriendengroep. Ze had tenminste iets van een persoonlijkheid en een eigen mening, maar ja, werd ook weer weinig mee gedaan.
Chris
Dan heb je Chris, het vriendje van Starr. Het was een goed idee om hem blank te maken en Starrs vader een aversie te geven tegen het feit dat zijn dochter een blanke jongen date.
Dat had potentie! Maar nee. Chris speelt het hele verhaal zo goed als het perfecte vriendje, krijgt een hoop shit over zich heen van Starr, en voelt zich uiteindelijk zelfs genoodzaakt zich te “verontschuldigen voor alle blanken”
Zie je wat ik bedoel? Starr wordt boos op iedereen en over alles (vaak onterecht). Hoe valt dat te rijmen met het hele thema van “Zal ik me uitspreken over de gebeurtenis met Khalil of niet? Zal ik opstaan voor mijn familie/buurt?” Ze heeft overduidelijk geen enkel probleem met zelfverzekerdheid, mensen laten weten wat ze vind, en snel tot conclusies springen.
Conclusie
De samenvatting is: het verhaal en de personages voelen niet echt of diepgaand. Het voelde steeds meer alsof ze er alleen waren om een punt te maken. Wat weet ik nou van Starr? Ze houdt van haar familie? Ze geeft te veel geld uit aan schoenen? Ze doet aan basketbal en is daarin beter dan andere mensen die niet aan basketbal doen?
(Ik laat hierin nog heel wat personages weg, want ik wil dit artikel niet te lang maken.)
Plot
Het plot hangt redelijk goed aan elkaar, zonder al te veel gaten of onlogische elementen. Hier en daar was een scène die daadwerkelijk spannend was of mijn interesse aanwakkerde en in het algemeen was de gang van zaken goed te volgen.
Maar zoals ik hierboven al kort aanstipte, is het plot erg langzaam, voorspelbaar en een grote reeks van soortgelijke scènes en dialogen.
Het verhaal lijkt pas op stoom te komen aan het einde van het boek, wat mij in eerste instantie een iets positievere beoordeling gaf voor dit boek. Maar terugkijkend op de hele ervaring, ben ik uiteindelijk uitgekomen op de recensie die je nu leest.
Een groot deel van de verhaallijnen wordt goed afgerond, zij het ietwat saai of voorspelbaar. Een deel van de verhaallijnen vond ik een beetje uit de hoge hoed getoverd óf gewoon niet passend.
Schrijfstijl
De schrijfstijl was prima. Niet goed, niet slecht, gewoon prima. Heel soms liep ik vast op een zin (omdat hij niet helemaal lekker liep), soms waren stukken heel saai of houterig geschreven, maar meestal was het goed te lezen.
Het meest storende waren de cliché oneliners. Dan waren twee personen in een “casual” dialoog, en begint die ander opeens een hele preek over racisme, of zegt allemaal quotes met een heel ander taalgebruik. Veel zinnen in het boek zijn best mooi en hebben betekenis, ze komen alleen op onnatuurlijke momenten (of van niet-passende personages) en ik heb het gevoel alsof ik ze al drie keer eerder heb gelezen.
De reden dat ik in de inleiding benoemde een Nederlandse versie te lezen, is omdat dit natuurlijk ietsje anders is. De Engelse versie zal meer authenthiek taalgebruik hebben en beter lopende zinnen. En minder lang zijn. (Ik heb ooit informeel onderzoek gedaan naar verschillen in boeklengte tussen talen, en Nederlandse boeken worden doorgaans minstens 10% langer, omdat onze taal minder compact is.)
Eigenlijk het allerbeste van het boek waren de grapjes. (Maar in een verhaal met zo’n serieuze insteek wil je eigenlijk niet dat een aantal Harry Potter-grapjes en leuke observaties het enige is dat bijblijft.)
Conclusie
Dit is het punt: als ik een boek lees, wil ik in eerste instantie worden vermaakt. Het moet spannend zijn, interessant, goed geschreven. Ik moet benieuwd zijn hoe het afloopt en me kunnen inleven in de gebeurtenissen. Dat gebeurde voor mij totaal niet, met uitzondering van een handjevol scènes.
In tweede plek wil ik meeleven. Ik wil leuke personages leren kennen in bijzondere situaties, die dingen proberen, tegenslagen krijgen, en uiteindelijk groeien. De hoofdpersonages in dit boek krijgen geen diepgaande of aantrekkelijke persoonlijkheid. De overige personages zijn vooral heel lief, maar dat brengt je niet heel ver in een boek. En geen van hen doet hele bijzondere dingen of ontwikkelt zich.
De potentie was er wel! Zoals ik op meerdere plekken aangaf, werden veel goede conflicten of thema’s opgezet en was dit verhaal rijp voor een Oscar. Maar hoe hard ik ook kijk, hoe veel ik ook nadenk, het staat er gewoon niet.
Pas op de laatste plek wil ik een boodschap meekrijgen, een thema behandelen, situaties vanaf een nieuw perspectief bekijken. Het boek lijkt zich vooral hierop in te zetten, wat prima kan zijn, maar óók niet uit de verf komt. Ik heb eigenlijk niks nieuws geleerd, het heeft me niet aan het denken gezet, en ik herhaal het een laatste keer: dingen noemen is niet hetzelfde als het behandelen.
Waarom zou je dit boek lezen?
De vraag is dan ook: waarom zou je dit boek lezen? Wat voegt dit boek toe?
Het lijkt me sterk dat het boek is gepubliceerd (en zo populair is geworden) op basis van de schrijfstijl, het ijzersterke plot, of de geweldige personages.
En dan ontkom je niet aan de gedachte dat het alleen succesvol is omdat het van een zwarte schrijfster is of omdat het gaat over racisme. Als je in een hele slechte stemming bent, kan je zelfs denken dat iedereen het daarom hoge ratings geeft en er niks negatiefs over wil zeggen.
En dat is jammer, want de thema’s politiegeweld, racisme en armoede hadden een goed boek verdiend. (Zeker in Amerika, waar, afgaande op mijn huidige gelimiteerde kennis, wel degelijk problemen zijn met politiegeweld.)
Maar hier kan ik alleen maar apathisch zijn of me kapot lachen.
En nee, ik ga dat niet afschuiven op mijn huidskleur, of een boek waarin ik steeds benoem hoe stom de wereld is. Ik heb gewoon een groot gezin en dan heb je weinig geld en weinig woongelegenheden. Bovendien heb ik gezondheidsproblemen die veel tijd en energie kosten.
Als ik dit thema wil bespreken, zou ik een verhaal schrijven dat zoveel mogelijk laat zien hoe het leven is en vooral ook laat zien wat mogelijke oorzaken en oplossingen zijn.
Maar dit boek, The Hate U Give, lijkt daar niet in geïnteresseerd. Je loopt niet weg met het idee “wow, ik wist niet dat die mensen zó heftig leefden, er is een wereld voor me opengegaan” of “ugh, wat was ik vroeger onwetend en racistisch, ik ga proberen mijn leven te beteren”. Tja, dan had ik liever nog gewoon een spannend boek gehad met een knallende finish, en dan mogen alle thema’s worden vergeten.
Om al die redenen en meer was dit boek voor mij een grote ramp. Hopelijk heb ik mijn problemen met het boek duidelijk kunnen maken. Als je denkt dat ik uit mijn nek klets, laat het me vooral weten. En als je denkt: “huh, klinkt eigenlijk precies als een boek dat ik leuk vind”, ga het dan lezen en laat je leven vooral niet leiden door online recensies.
Spoilergrens!
Als je nog meer positieve en negatieve kanten wilt horen, of meer uitleg wilt bij statements hierboven, lees dan vooral verder! Hieronder begint de spoilerwereld.
Nepconflict
Er bestaat geen twijfel over de invloed van je omgeving/buurt, zeker als je jong bent. Ik was blij dat het boek hier iets mee deed, maar daardoor weer teleurgesteld toen het nergens heenging.
Starr is bang om de waarheid te vertellen, omdat de bendes dan achter haar aan komen en alle “blanken” haar raar gaan aankijken. Een realistische angst.
Maar na een paar gesprekjes hierover zegt ze gewoon “fuck it” en vertelt de rest van het verhaal aan alles en iedereen de waarheid. Ze krijgen een steen door de ruit, waarschijnlijk afkomstig van een bendelid, maar buiten die “waarschuwing” gebeurt er niks. Was Starr nou echt ooit in levensgevaar? Was er echt een keuze?
Ik noem dit altijd nepconflict. Iets waar TV-shows (die 23 afleveringen per seizoen moeten produceren) erg goed in zijn, zeker zo’n show als LOST.
Je laat iets gebeuren waardoor de lezer denkt “oeh, hoe gaat dit aflopen? Hier komt iets spannends aan!” Maar uiteindelijk doe je er niks mee en was er eigenlijk nooit een conflict. Het was gewoon een goedkope cliffhanger om mensen aan het lezen te houden en nieuwe energie aan het verhaal te geven.
Een goed conflict zorgt ervoor dat er iets moet veranderen en dat een personage moeite moet doen om eroverheen te komen. Als het eenmaal is geïntroduceerd (of opgelost), is de loop van het verhaal compleet veranderd.
Dit boek staat bomvol met nepconflict.
Oh nee, iemand (DeVante) heeft geld gejat van de bendebaas! Hoe gaat dit aflopen? Hij is in gevaar! Hij wil schuilen bij Starrs familie! Oh wacht. Hij loopt een keer weg, wordt in elkaar geslagen, wordt weer teruggetild naar z’n huis en dat is het.
(Overigens vond ik het overkoepelende conflict, namelijk de abusieve relatie tussen de baas en diens vrouw, dan nog best goed geschreven en in het verhaal verwerkt.)
Oh nee, de winkel staat in de fik! En Starr en een groepje vrienden zitten opgesloten en kunnen nergens heen! Hoe gaat dit aflopen? Oh wacht. Iemand anders komt ruim op tijd om de deur open te doen, ze hebben geen blijvende schade, er verandert niks.
(Wat daarna gebeurt is wél een goede scene, want het afbranden van de winkel heeft betekenis voor het plot en de thema’s.)
De eeuwige vraag: nuance of niet?
Het hele boek lang, en nu nog steeds, vraag ik me af: is het boek genuanceerd of gewoon slecht geschreven?
Voorbeeld 1
Iedereen is het erover eens dat Khalil door politiegeweld (ontrecht) om het leven kwam. Bij een aanhouding voor een kapot achterlicht is het belachelijk dat de politieagent drie kogels door je rug jaagt als je je omdraait. Daar bestaat geen twijfel over, bij helemaal niemand.
Het boek doet gek genoeg best wat moeite om de politieman een motief te geven. Hij gaf instructies aan Khalil, die negeerde ze en liep naar de voorkant van de auto, waar hij met Starr begon te praten. Vervolgens dacht de politieman een wapen te zien en schoot hij op Khalil.
Ik zeg zeker niet dat de actie gerechtvaardigd is, maar het is niet heel ondenkbaar. Als de politie je instructies geeft, en je negeert die en loopt naar de auto alsof je er iets uit gaat pakken, dan ben je het lot wel aan het tarten.
Overigens doet het boek heel bijzonder over “the talk”: zwarte mensen krijgen op jonge leeftijd te horen hoe ze met de politie moeten omgaan. Instructies opvolgen, geen tegengas geven.
Ik heb als kind, net zoals vele anderen, dezelfde soort talk gekregen. Als de politie je iets vraagt, dan doe je dat. Als de politie wil dat je stopt, dan doe je dat. Als je gaat zeuren of lastigvallen, krijg je alleen maar grotere problemen. Het ging zelfs zo ver dat er óók een keer een talk werd gevoerd met de boodschap “maar de politie is er ook om je te helpen in geval van nood!”
En nu is de vraag: is dit een nuance die de schrijfster expres aanbrengt, of heeft ze er gewoon niet zo lang over nagedacht? Want online zeggen mensen allemaal dingen als “Een borstel is geen wapen!” (de politieman zag een borstel uit het kastje hangen en dacht dat het een pistool was) en “Die politieman is overduidelijk racistisch en het is onbegrijpelijk wat hij deed!” En, hoewel ik wederom achter het algemene idee sta, is het niet zo zwart-wit als men zegt.
Voorbeeld 2
Nog zoiets: Khalil was een drugsdealer. Een succesvolle zelfs, want hij kocht allemaal dure spullen.
Het hele boek lang heb je twee kampen: mensen die zeggen dat het verdiend was, want hij was een crimineel, en mensen die zeggen dat het belachelijk is, want hij was gewoon een goede jongen.
Is dit nuance? Wil het boek de boodschap geven “iedereen maakt fouten, je moet ook de goede kanten bekijken” of juist “joh, drugsdealen en crimineel zijn is oké, zolang je verder soms iets aardigs doet”?
Voorbeeld 3
Ook lijkt de schrijfster extra moeite te doen om steeds te benadrukken dat ook zwarte politieagenten politiegeweld kunnen plegen.
En ze beschrijft de bendes van de buurt, en hun praktijken, zonder al te veel terughoudendheid. Ze is niet bang om neer te zetten dat aan alle kanten mensen fouten maken, ongeacht je huidskleur, en dat vind ik aan te prijzen. Maar als ik kijk naar al die andere twijfelgevallen … is dit nuance of per ongeluk?
Voorbeeld 4
Of, om terug te komen bij de deur waarmee ik in huis was gevallen, Starrs eigen racisme. Is dit nuance? Heeft de schrijfster expres allerlei racistische gedachten en uitspraken aan Starr gegeven, en de uitspraken van anderen een stuk softer gemaakt? Of ziet ze zelf niet hoe onlogisch en hypocriet het is?
Bewijsstuk A: Starr praat met haar vriendin Hailey over hoe ze eindeloos kip kan eten. Vervolgens staat ze te slapen tijdens een potje basketbal en roept haar vriendin opjuttend “doe alsof de bal een lekker stukje kip is, dan ren je er wel achteraan!”
Prima, misschien niet jouw humor, maar om vervolgens compleet uit te barsten in een verhaal over racisme? En zeggen dat je beste vriendin racistisch is met een opmerking die daar helemaal niks mee te maken heeft?
Bewijsstuk B: Blijkbaar, op de eerste dag van school, had Hailey aan Maya (het Aziatische personage) gevraagd “maar eten jullie dan ook kat?”
Wat volgens Maya en Starr natuurlijk superracistisch is. Want Chinezen eten daadwerkelijk hond, en als kind weet je niet heel veel af van die cultuur, dus zo’n vraag stellen is natuurlijk belachelijk en gemeen.
Dat is alles. Dat is alles wat Starr heeft. Hierdoor (en het feit dat Hailey een beetje dominant is) verbreekt ze haar vriendschap. De rest van het boek wordt ze constant goed behandeld, niks aan de hand, geen racistische opmerkingen.
Eens in de zoveel tijd wordt wel verteld over wat de rest van de wereld denkt over de gebeurtenissen, middels social media en nieuwsuitzendingen, en daarin zeggen ze nog wel onvriendelijke dingen.
Een interessant element dat verder uitgediept had kunnen worden, want die meningen en publieke perceptie zijn een groot deel van het verhaal. Kijk maar naar de gebeurtenissen omtrent de recente “police shootings” in Amerika.
Daartegenover staat Starr met haar uitspraken zoals “blanken kunnen niet dansen”, “blanken zijn zus en zo”, en haar angst voor alle blanken nadat eentje haar vriend heeft neergeschoten.
Is dit nuance? Is dit een verhaal vanuit meerdere perspectieven bekijken en laten zien dat mensen vaak een dubbele standaard hebben omtrent zoiets als racisme? Of ben ik de enige die dit ziet?
Er zitten eindeloze voorbeelden hiervan in dit boek. (Ik heb hier dan ook veel over na lopen denken.)
Nu is de grote vraag natuurlijk: is nuance dan per se goed? Nee, te veel nuance maakt een verhaal middelmatig en eentonig. Bovendien kan je prima een heel sterk verhaal schrijven waarbij alles maar vanuit één hoek wordt verteld (wat vaak ook expres wordt gedaan). Maar meestal zijn meerdere perspectieven en invalshoeken wel een goed idee, zeker bij een boek als deze.
Maar als ik niet kan achterhalen of bepaalde elementen expres in het verhaal zijn gestopt om je aan het denken te zetten, of er gewoon door onoplettendheid in zijn geslopen, dan is dat eigenlijk nooit een goed teken.
Starrs omgeving
Ik wil toch nog even kort Starrs ouders uitlichten. Ik vond ze erg goed geschreven en interessant.
Haar vader is een “tough guy” met een crimineel bendeverleden, maar tegelijkertijd een liefdevol en zorgzaam persoon. Een mooie combinatie die goed tot uiting komt.
Haar moeder werkt enorm hard voor het gezin en weet hen uiteindelijk naar een betere buurt te krijgen. Ook zij is liefdevol, meelevend, en kan goed dingen bespreken (en na ruzie weer uitpraten) met haar man of kinderen.
Dat gezin is gewoon haast het perfecte plaatje. Wat op zich leuk is om te lezen, maar voor een heel boek niet altijd een goed idee is.
Haar buurt daarentegen, viel voor mij weer plat op z’n neus. Het boek probeert een band op te bouwen met haar buurt, door de mensen te leren kennen. Het wil natuurlijk laten zien dat de zo’n armoedige buurt helemaal niet slecht is: het gaat om de mensen en wat ze ermee doen.
Maar buiten een paar verwijzingen en terugkerende grapjes wordt dit óók niet uitgewerkt. (Het werd zo weinig benoemd dat ik de namen van alle buurtbewoners totaal niet uit elkaar kon houden en geen beeld had van wie ze nou eigenlijk waren.)
Misschien is dat de beste samenvatting: het boek wil te veel waardoor het uiteindelijk niks doet. Als je kijkt naar de hoeveelheid personages en verhaallijnen die worden opgezet, is dat een gigantisch aantal, en is het ergens knap dat het in minder dan 400 pagina’s past.
Verkeerde prioriteit
Misschien is dit de tweede beste samenvatting: het boek geeft verkeerde dingen de prioriteit. Telkens als ik me opmaakte voor een interessante verhaallijn, werd die weggemoffeld, om plaats te maken voor iets dat mij behoorlijk irrelevant leek.
Aan het begin van het boek is Starr boos op haar vriendje Chris. Waarom? Nou, we komen erachter dat hij, toen ze samen in de slaapkamer waren, een condoom had gepakt en haar vragend had aangekeken. Zij werd helemaal pissig, want ze had hem gezegd dat ze niet zo’n tienermoeder wilde worden, en nu hebben ze een hele tijd ruzie.
Online zeggen mensen zelfs dat Chris haar aanrandde of probeerde te dwingen tot seks. Maar als hij aan het einde van het boek haar aanbod voor seks afslaat, nou, dat heet karakterontwikkeling!
Hebben zij hetzelfde boek gelezen als ik?
Elk koppel maakt automatisch de stap van “zoenen” naar “meer dan zoenen”. En hoe denk je dat dat gaat? Niet omdat iemand droog zegt “Hé, ik heb uitgerekend dat vandaag de perfecte dag is om seks te hebben” en dat die ander antwoord met “Okidoki, laten we het doen!”
Zoiets ontstaat. Je hebt er zin in, voelt je er klaar voor, dus je probeert die ander te polsen. Starr zegt heel duidelijk “nee”, Chris heeft niet daadwerkelijk iets gedaan, waar zit het hele probleem!?
Op zoiets kleins en onbenulligs komt een grote focus en besteed het boek (relatief) veel tijd. Datzelfde gebeurt met de ruzie tussen Starr en haar vriendinnen (hierboven al beschreven, inclusief het minderheidsbondje).
Of het hele boek lang hebben Starr en Kenya ruzie, omdat Kenya steeds “mijn broer” zegt als ze over Seven praat, terwijl het van hen allebei de broer is. (Lang verhaal, hij is in ieder geval de broer van ze allebei.) Als ze aan het einde een keer “onze broer” zegt, is ze helemaal gelukkig en zijn ze weer beste matties. Wat?! Was dit een belangrijk conflict!? Wat moet ik hierbij voelen? Is het een grap?
Dit soort dingen krijgen de prioriteit. Niet inkijkjes in de persoonlijkheid van de personages, niet spannende gebeurtenissen die de belangrijkste thema’s versterken, maar onbenullige dingen die in mijn ogen vrij irrelevant zijn. Starr heeft meerdere keren haar slaapkamermuren beschreven. Of hoeveel ze wel niet van basketbal houdt. Of in nagenoeg identieke bewoordingen dat Khalil vroeger een schatje was.
Ik denk dat het boek automatisch sterker was geweest als al die scenes met lage prioriteit er gewoon waren uitgesneden. Dan hadden we maar 200 pagina’s die een sterk en vlot lopend verhaal vertelden. En dan had je alle gewonnen ruimte kunnen vullen met alle gemiste kansen die ik in dit artikel heb beschreven.
Het is nu enkele weken later, ik heb nog wat meer nagedacht en gelezen hierover. Waar is Khalil’s familie? Het hele boek gaat over zijn verschrikkelijke dood. Waarom komt zijn familie, hun wensen, hun verhaal nauwelijks voor? Het voelt steeds meer alsof Starr het hele boek gebeurtenissen die vooral anderen overkomen en beïnvloeden, naar haarzelf toe wil trekken.
Het laat ook zien hoe bomvol het boek zit met verschillende verhaallijnen en personages, want ik zie ook niet direct een lege ruimte die Khalil (en diens aanverwanten) had kunnen opvullen.
Het stukje hieronder is ook geschreven een paar weken na publicatie van deze recensie.
Rotte appels
Ergens in het verhaal (richting 2/3 als ik het goed herinner) zegt Starr: “De hele gemeenschap wordt slecht behandeld en afgekeurd vanwege enkele rotte appels.”
Dat is iets waarin ik me kan vinden. Maar hopelijk zie jij ook hoe hypocriet dat weer is, aangezien het hele boek gaat over Starr die zich opblaast tegenover blanken en politie, alleen maar vanwege de paar rotte appels.
Omdat het slechts zo kort wordt genoemd en behandeld, denk ik wederom niet dat de schrijfster het probleem van meerdere kanten wilde laten zien, of een gelaagd verhaal wilde schrijven. Ik denk dat ze oprecht zelf niet doorheeft dat haar hoofdpersonage nu overkomt als een dom en onredelijk persoon—en dat is een probleem.
Ik wil al lange tijd iets schrijven (een boek, of een lang artikel) over “Rotte Appels”, want dat is waar het vaak op neerkomt. Een hele groep wordt benadeeld vanwege een paar rotte appels—dat klinkt overduidelijk onrechtvaardig.
Maar als de groep een significant hogere kans heeft om, bijvoorbeeld, bepaalde criminele feiten te plegen, is het dan onverwantwoord om ze extra te controleren of anders te behandelen?
Een interessante vraag die in dit verhaal had kunnen zitten, maar naast deze ene zin, laat de tekst juist het tegenovergestelde zien.
Een soortgelijke zin uit het boek is “Je weet niet hoe het is om behandeling X te krijgen alleen maar vanwege hoe je eruit ziet”. Ik denk dat héél veel mensen dat weten, zonder dat het iets met racisme te maken heeft.
Ik ben bijvoorbeeld een man. Als ik ’s nachts over straat fiets, zien de meeste vrouwen in mij alleen een potentiële verkrachter, wat niet fijn is (voor iedereen eigenlijk). Ook heb ik lange tijd een scheef lichaam gehad, waar je natuurlijk commentaar op krijgt. Ik heb knuffels aan mijn tas hangen, waardoor je ook in de ogen van sommige mensen een rare idioot bent. (Maar als een meisje het doet, superschattig!)
Iedereen heeft te maken met een andere behandeling puur op uiterlijke kwaliteiten, omdat iedereen anders is, we vrijheid van meningsuiting hebben, en we nog altijd die rotte appels in ons midden hebben. De gebeurtenissen in dit boek zijn, voor het grootste deel, extreem milde voorbeelden van andere behandeling. Als je echt een boek over dit onderwerp had willen schrijven, had je duizend betere en krachtigere keuzes kunnen maken.
Het einde
En dat zijn mijn gedachten over dit boek. Er zijn nog véél meer dingen om over te praten—het is immers best een lang boek met veel personages en verhaallijnen—maar op een gegeven moment ga ik dezelfde punten alleen nog maar herhalen.
Ik wil graag het beste denken van mensen, maar al die lovende recensies online kan ik niet begrijpen.
Misschien weten ze niet beter. Het blijft een YA boek en die worden gelezen door mensen die alleen andere, nog slechter geschreven, populaire YA boeken kennen. Ik dacht vroeger ook dat Carry Slee een geweldige schrijfster was die diepgaande thema’s behandelde, maar nu ik andere boeken heb gelezen snap ik niet hoe ik ooit dacht dat die verhalen iets inhielden.
Hoe dan ook, ik hoop dat iemand een boek met een soortgelijke insteek schrijft, maar dan goed. Want de thema’s mogen de ruimte krijgen en besproken worden, maar als ze slecht worden besproken (door bijvoorbeeld iemand zoals Starr als een rolmodel neer te zetten voor jongeren), is dat alleen maar een slechte invloed.
