De film Frozen heeft een speciale plek in mijn hart.
Ik heb de film gezien, in de week dat hij uitkwam, samen met een meisje dat ik wel leuk vond en die toevallig een groot fan van Disney was. Als puberjongen dacht ik natuurlijk alleen maar aan “hé, een halve date met dat leuke meisje” en vergat ik even dat Disneyfilms niet bepaald voor mijn leeftijd bedoeld waren. Maar de film was verrassend goed.
Toen ik maanden later de film thuis nogmaals keek, met mijn broertje en zusjes, zat mijn kleinste zusje zó in het verhaal dat ze aan het einde moest huilen en vroeg “komt het wel goed? het komt toch wel goed?”
Enkele nummers of scènes uit die film komen keer op keer terug in mijn leven, en iedereen kent het, omdat Frozen uiteindelijk een iconische film is gebleken.
(Als ik “Do You Wanna Build A Snowman?” begin te neurieën, krijg ik binnen vijf seconden mensen die vragen “serieus, zit je nou dat nummer van Frozen te zingen?” En de helft van de tijd is het antwoord: “Nee, dit was Not While I’m Around van de musical Sweeney Todd, dat begin lijkt gewoon heel erg op elkaar!”)
Inmiddels is ook Frozen 2 uitgekomen en vond ik het tijd om een recensie te schrijven. Waarom? Omdat het eerste deel voor mij speciaal is, het tweede deel flink tegenviel, er allerlei online discussie gaande is over de impact van films (zo zouden ze heel feministisch zijn), en ik heb daar zo mijn meningen over.
Ik geef deel 1 een 8 uit 10 en deel 2 een 5 uit 10. Laten we aardig zijn en het gemiddelde afronden naar een 7 uit 10 sterren.
Hieronder zal ik uitleggen waarom ik dit cijfer geef. Het eerste deel zal spoilervrij zijn, daarna kom je de spoilergrens tegen, die precies doet wat je denkt.
Wat is het idee?
Deel 1: Elsa en Anna zijn twee zusjes en bovendien prinsessen van het mooie stadje Arendelle. Elsa heeft magische krachten, Anna niet. Door een incident uit het verleden, echter, is een deel van Anna’s herinneringen gewist en heeft Elsa geleerd haar krachten te verbergen.
Als op een dag onverwacht hun ouders overlijden bij een scheepsramp, moet Elsa ineens koningin spelen. Zoals te verwachten, wordt het steeds moeilijker haar ware aard te verbergen. En als Anna ook nog eens wil trouwen met de eerste de beste man die ze tegenkomt (omdat ze jarenlang is opgesloten in het kasteel), zijn de rapen gaar.
(Dat is de beste samenvatting die ik kan geven zonder dingen te vertellen die niet in de eerste twintig minuten van de film gebeuren.)
Deel 2: Elsa hoort een stem (die niemand anders kan horen). Als er steeds vreemdere dingen gebeuren in de stad, besluit ze achter de stem aan te gaan, op zoek naar antwoorden. Iedereen gaat mee, we krijgen heel veel backstory, enkele personages worden compleet vergeten, en zodoende wordt het een avontuur op zoek naar de herkomst van de stem en hoe ze de problemen kunnen oplossen.
(Dit is alles wat ik kan vertellen zonder spoilers, want die backstory is zo’n beetje de hele film. En ja, dat is een probleem.)
Is dit een goed idee?
De opzet van deel één is, in mijn ogen, hartstikke sterk. Dat merk je ook in de rest van de film: het verhaal is logisch, goed te volgen, en de persoonlijke verhaallijnen passen goed.
Wat wil Elsa? Ze voelt zich een monster, ze wil zich afsluiten van de wereld, ze denkt dat ze geen goede leider kan zijn. Wat wil Anna? Ze wil weer een goede band met haar zus én ze wil eindelijk de buitenwereld in. Duidelijke persoonlijkheden, duidelijke problemen, komt meestal een goed verhaal uit. Alle andere onderdelen die erbij komen (zoals een levende sneeuwman) zijn een kleurrijke toevoeging, zonder onlogisch te worden.
De opzet van deel twee is ook goed: een bijzondere stem, er gebeuren vreemde dingen, natuurlijk ga je erachteraan. De uitwerking is alleen bijzonder teleurstellend, want in plaats van dat je een leuk avontuur krijgt met spannende scènes die elkaar opvolgen, krijg je vooral de geschiedenis van Arendelle letterlijk te horen in de vorm van flashbacks. En aan het einde van de film komt natuurlijk alles goed, terwijl je geen idee hebt wat er in vredesnaam is gebeurd.
Zo introduceert dit deel het idee van de vier magische elementen: water, aarde, lucht, en vuur. (Dat zijn de meest cliché magische elementen die ze hadden kunnen kiezen, maar oké. Zelfs de animatie zag eruit alsof ze toevallig tijdens het schrijven de serie Avatar: The Last Airbender hadden gekeken.) Hier en daar komen deze elementen terug (een sterke wind die waait en hints geeft, een salamander die vuur spuugt) … maar daar blijft het bij. Iets noemen en vervolgens er vaag naar verwijzen, is niet genoeg. Als je zo’n heel ding maakt van de magische elementen, ga ik ervan uit dat ze een essentieel deel van het plot zijn.
Ik denk dat deel 2 ongelofelijk sterk had kunnen zijn als ze all-in waren gegaan op het rijke idee van de herkomst van Elsa’s magische krachten. Het is heel slim en logisch om een tweede deel daarop te laten focusen. De film begint ook met een redelijk interessant verhaal over het verleden dat meteen vragen oproept. Het probleem is alleen dat de film dit rijke idee grotendeels weggooit en probeert volgens de “Disneyformule” binnen anderhalf uur bij het einde te komen.
Met dit in het achterhoofd, wil ik kijken naar de vijf belangrijkste elementen van Disneyfilms: plot, personages, muziek, mooie plaatjes, en moraal van het verhaal. (Dit heb ik net verzonnen, dit is geen algemeen aanvaarde theorie.)
Plot
Toen ik op mijn “halve date” de bioscoopzaal uitliep, zei het meisje meteen: “Ja die plot twist, die zag ik al vanaf het begin aankomen.” En ik was het daarmee eens.
Bij deel 1 kan je vanaf het begin al de grote lijnen van het verhaal zijn, maar dat maakt niet uit. Het middenstuk is vermakelijk en verrassend genoeg om dit goed te maken. (Denk er maar eens over na: je gaat naar een film over twee zussen waarvan eentje magische krachten heeft, had je verwacht dat één van de hoofdrolspelers een willekeurige gast met een slee en liefdesliedjes voor rendieren was?)
Bij deel 2 was dit probleem verergerd tot voorbij de problematische grens. Van de mysteries die werden beantwoord, had ik het antwoord al klaar zodra ze werden gesteld. Personages gaan dood, maar natuurlijk blijven ze niet dood, het is en blijft een Disneyfilm! De rest van de opgeworpen mysteries werd gewoon niet meer genoemd, aangezien we te druk waren met personages geforceerd van A naar B brengen.
Het overgrote deel van de tweede film bestaat uit de scene
“Hey Elsa, ik ga met je mee!”
“Hey Anna, supertof, maar ik ga je nu op een hele gemene manier opzij duwen en toch alleen verder.”
Dit was het centrale conflict van deel 1. Dat hele deel ging hierover en probeerde dit onderwerp te behandelen. Om het dan vijf keer op een goedkope manier te herhalen in deel 2, ging voor mij wat ver.
En nu hoor ik je denken: bekijk het eens vanuit de blik van een kind!
En dat heb ik gedaan: ik heb opgezocht wat anderen erover te zeggen hadden. Zodoende vond ik tientallen comments van mensen die zeiden dat hun kinderen in de bioscoop zaten en gewoon in hun oor fluisterden wat er ging gebeuren en hoe het ging aflopen.
Maar daarnaast wil ik zeggen: kinderen zijn niet achterlijk. Als ze elk jaar tien films zien waarin dezelfde trucjes worden uitgehaald, zien ze het binnen de kortste keren allang aankomen. Kinderfilms heten zo omdat ze problemen behandelen en avonturen voorschotelen waarin kinderen geïnteresseerd zouden zijn, niet persé omdat ze simpel of voorspelbaar zijn.
Waar deel 1 een veilig maar sterk plot had, heeft deel 2 een onnavolgbaar plot dat uiteindelijk nergens heen gaat. Het verschil zit hem in de details: mijn kleine zusje kon ongegeneerd huilen om het einde van het eerste deel, maar geeft geen reet om dit tweede deel.
(Ik vroeg haar tijdens het schrijven wat ze vond van Frozen II, en het resultaat was tien seconden van schouders ophalen en moeilijke gezichten trekken, met uiteindelijk het antwoord “het bestond”. Ze kon zich gewoon niet meer herinneren wat er überhaupt gebeurde.)
(Update: inmiddels heb ik nog wat andere vrienden gevraagd wat ze van de film vonden. Intelligente mensen van in de 20 zeiden allemaal “ik snapte gewoon niet waar het over ging”. En “de films zijn gewoon niet meer zo goed als vroeger”, maar dat is waarschijnlijk ook een beetje nostalgie.) language: nl
Ik zal onder de spoilergrens details geven over de plot twists.
Personages
Terwijl ik dit schrijf, heb ik de hele recensie al geschreven behalve dit stukje. Waarom? Omdat ik niks interessants kan zeggen over de personages.
Elsa kan ik het beste definiëren als een wandelend innerlijk conflict. Ze wil geaccepteerd worden, maar tegelijkertijd wil ze zich steeds afsluiten en opsluiten. Ze is geen onaardig of slecht persoon, maar uiteindelijk communiceert ze met niemand, rent weg, valt iedereen aan die probeert te helpen, en vermoord bijna haar zusje. In deel 2 krijgen we de “best of” van al deze persoonlijke fouten, waarin ze dus niks heeft geleerd van deel 1, niet is veranderd, en nog steeds best wel een vervelend persoon is.
(Wat heeft ze nou eigenlijk gedaan in deel 2? Een stuk of vijf gespreken waarin ze één zin zegt tegen Anna dat ze het, opnieuw, zelf moet doen en geen hulp wil. Een stuk of vijf gesprekken waarbij ze tegen anderen zegt wat ze, in haar eentje, gaat doen. De stem! Ik ga achter de stem aan! Dat is het. Er is niks anders. Ze lijkt wel een vastlopende plaat.)
Anna is de standaard schattige, onstuimige, naïeve Disneyprinses. Deel 1 begint met dat ze dolgraag naar buiten wil en een leuke man wil ontmoeten—yes, een karaktereigenschap en een wens! Jammer genoeg raakt ook zij alle persoonlijkheid kwijt in deel 2.
Kristoff is de standaard leuke jongen die domme dingen doet, Olaf de sneeuwman die denkt dat hij een stand-up comedian is, de ouders (van de zusjes) de standaard liefhebbende Disneyouders (die tijd en energie hebben om ’s avonds gezamenlijk bij hun kinderen in bed te zitten, verhalen te vertellen en liederen te zingen). Begrijp me niet verkeerd, dat zijn ook hele toffe ouders en het is een mooi voorbeeld, alleen jammer dat de praktische kant nooit zo wordt bekeken :p
Eigenlijk zegt deze “observatie”, die ik opschreef bij zowel de eerste als de tweede film, alles: de jonge, schattige Anna en Elsa waren het beste geschreven en het meest interessant. Zodra we uit de flashbacks zijn, heeft iedereen zijn persoonlijkheid en charme verloren.
Muziek
Oké, dit is een belangrijk punt voor mij.
Ik ben een muzikant, ik schrijf veel muziek, ik heb mijn hele leven musicals bezocht en filmmuziek lopen analyseren. Ik kijk deze films eigenlijk grotendeels vanwege de muziek.
De muziek van deel 1 is goed. De muziek van deel 2 is … meh?
Doe maar eens de test: neurie het begin van “Do You Wanna Build A Snowman?” of “Let It Go”, en iedereen om je heen kijkt op en vraagt of dat het nummer is dat ze denken dat het is.
Neurie een willekeurig ander nummer van deel 2 … en ik zie het niet gebeuren. Ik heb de film nét gezien, ik heb de afgelopen maanden al veel van de nummers meegekregen via YouTube, en ik kan je geen enkel nummer neurieën (behalve Into The Unknown).
Is dit een probleem? Ja. Jazeker. Muziek is de helft van een Disneyfilm. De reden dat we muziek in films stoppen, is omdat je daarmee de emotie naar een hoger niveau kunt tillen. Zoals de uitspraak luidt: als de emotie te sterk wordt om te spreken, zing! (En als het te sterk wordt om te zingen, dans!)
Dus als een film niet emotioneel met haar kijkers verbind, kan je de eerste vinger wijzen naar het plot en de personages, maar de tweede vinger moet direct naar de muziek.
Hoe komt dit? Enerzijds heb ik geen idee, want het zijn dezelfde makers aan alle kanten. Anderzijds heb ik zo mijn vermoedens, aangezien Frozen 2 nogal gehaast in elkaar is gedraaid, en als je een zwak verhaal hebt is het haast onmogelijk om daar sterke nummers voor te schrijven.
(Ga maar na. Als ik je een complexe relatie tussen twee personages vertel, kan je daar vast een mooie tekst bij vinden. Als ik zeg “eh ja ze zijn op avontuur om een myserieuze stem te vinden, en de enige problemen komen door toeval en Elsa met haar mood swings”, wat moet je in hemelsnaam schrijven?)
Voor zover ik kan zien, is er gewoon niet genoeg muzikale diversiteit en tegelijkertijd niet genoeg memorabele melodieën.
Alle nummers in Frozen 2 volgen een redelijk standaard pop-akkoordenschema, een soortgelijke instrumentatie, een soortgelijk tempo en maatsoort. Waarschijnlijk hadden ze dat zelf ook door, want de melodieën gaan alle kanten op. Het lijkt alsof ze proberen geen enkele melodielijn exact te herhalen, maar altijd net wat te veranderen, met als gevolg dat het geen geheel meer is.
Dit wordt misschien het beste geïllustreerd door het gebrek aan een duet. Het is een Disney musical. De karakters zingen allemaal over liefde, dat ze elkaar missen, dat ze elkaar nodig hebben, dat ze elkaar moed en hoop inspreken. En ze doen dit allemaal door drie minuten lang een beetje te vergaan van zelfmedelijden.
De muziek van Frozen 1 is niet perfect, natuurlijk, maar er is meer afwisseling, meer reden om te zingen wanneer ze dat doen, en de muziek vind de juiste balans tussen memorabel en afwisselend.
(Weet je wat, ik denk dat ik dit beter kan laten horen door zelf snel een Frozennummer in elkaar te draaien. Verwacht daar binnenkort een artikel over.)
Opmerking: ik ben wel blij dat ze dat openingsnummer van deel 1 hebben laten terugkomen in deel 2. Het is een supergoede opening én een mooi nummer. Ze hadden veel meer nummers in deze stijl moeten doen, past beter bij het thema en de sfeer, en is weer eens wat anders dan typische Disneynummers.
Mooie Plaatjes
Hier kunnen we heel kort over zijn: het ziet er allemaal fantastisch uit, karakters zijn schattig, mooie special effects, Disney weet wat ze doen.
(Al heb ik wel onlangs een video gekeken waarin iemand de truc uitlegt achter de gezichten van schattige/knappe Disney prinsessen. Ze hebben eigenlijk het gezicht van een poes. En nu moet ik daar steeds aan denken.)
Dit gaat ook nooit veranderen. Mooie dingen verkopen. Het gaat Disney om de marketing, om mensen naar de bioscoop krijgen. Mensen zijn visuele wezens. We kijken een film “omdat hij er wel leuk uit zag”. Dus ik denk niet dat ze ooit een film gaan uitbrengen die er ook maar enigszins slecht of “onder hun standaard” uitziet.
(Lijkt me overigens wel leuk, als Disney een keer een prinsessenfilm maakt waarbij de hoofdrol gewoon een dikke, lelijke vrouw is van middelbare leeftijd. Eens kijken hoe de wereld daarop reageert :p)
Moraal van het Verhaal
Ik ben zelf een groot voorstander van een moraal van het verhaal, aangezien dat de hele reden is dat verhalen zijn gaan vertellen. Daardoor vinden wij verhalen automatisch waardevoller, interessanter, spannender als er zo’n diepere laag in zit. Bovendien is het een emotionele kapstok om verhaalelementen aan op te hangen. Dus zelfs als je de moraal niet bewust hebt meegekregen, maakt het de film alsnog beter.
Deel 1 heeft twee vrij duidelijke boodschappen. Ten eerste: je moet jezelf niet verstoppen of tegenhouden, laat het gaan. Ten tweede: ware liefde (tussen zussen) overwint alles, en nee, iemand die je net hebt ontmoet of die je mooie praatjes verkoopt is géén ware liefde. (Hoewel die ene persoon met de slee en de rendieren blijkbaar na een paar dagen samen avonturieren wél ware liefde mag worden genoemd.)
Zoals ik eerder al zei: geen baanbrekende boodschappen, maar als je verhaal en thema’s sterk en coherent zijn, is dat helemaal prima.
Deel 2 … eh … wederom, ik heb geen idee? Ik heb het even opgezocht en heb een verzameling van vijf boodschappen gevonden waarvan men zegt dat die in de film zitten. Ik zal onder de spoilergrens vertellen waarom ik me daarin totaal niet kan vinden.
Conclusie?
Dus, waar staan we uiteindelijk?
Frozen 1 vertelt een samenhangend verhaal, heeft hoofdpersonages met duidelijke conflicten waarin men zich kan inleveren, en weet de aandacht vast te houden met genoeg humor, goede nummers, en verrassende ingenieuze elementen. Hoewel de film fouten heeft (in bijvoorbeeld een voorspelbaar plot en een gebrek aan lef), zie ik het als een klassieke film. Leuk om te kijken en leuk om te analyseren (anders zou ik dit hele stuk niet schrijven).
Frozen 2 maakt een sterke sprong met diens opzet, maar mist de landing. Er wordt vooral veel geschiedenis vertelt, zonder dat het interessant is om te kijken of relevant wordt gemaakt. De muziek is meh, de personages hebben geen hele duidelijke emotionele reis die ze nemen (en nog minder chemistry), en het moraal van het verhaal is nergens te bekennen. Het zijn vooral veel gemiste kansen, want het had denk ik een hele mooie en bijzondere film kunnen zijn, maar nu plaats ik het tussen de slechtste films die ik ooit heb gezien. Na de opzet en het nummer Into The Unknown, is het slechts bergafwaarts.
Dus daarom een 8 uit 10 voor deel 1 en een 5 uit 10 voor deel 2.
Dit is de mening van een 23-jarige jongen met een grote interesse in muziek en verhalen.
Als jouw kind fan is van Frozen, dan doe je er alsnog goed aan om ze het tweede deel te laten kijken. Weet alleen dat er nog vele andere animatiefilms zijn, mooier en diepgaander. En als je de keuze hebt, stop dan na deel 1.
Spoilergrens!
Dit artikel werd véél te lang, dus ik heb de rest van mijn analyse op een nieuwe pagina gedaan: Filmrecensie: Frozen 1 & 2 (Deel 2)
