Header / Cover Image for 'Boekrecensie: Mistborn (Trilogy)'
Header / Cover Image for 'Boekrecensie: Mistborn (Trilogy)'

Boekrecensie: Mistborn (Trilogy)

Zoals gewoonlijk voor mijn doen, heb ik de naam Brandon Sanderson net zo lang genegeerd totdat ik er niet meer omheen kon.

Ik heb jaren geleden zelfs colleges van hem gekeken over verhalen schrijven en gepubliceerd worden. (Ze staan gratis op YouTube en ik kan ze zeker aanraden!) Maar toch had ik nooit een boek van hem gelezen, ondanks zijn enorme populariteit en volume van werk.

Daar is nu verandering in gekomen!

De afgelopen maanden heb ik de Mistborn Trilogie gelezen. Ik koos deze reeks om twee redenen: dit boek noemde hij zelf het vaakst in zijn colleges (wat de suggestie wekt dat hij er zelf de grootste fan van is) en het is het meest “Young Adult” van al zijn boeken. Ik ben een fan van fantasy, maar niet van gigantische boeken vol onbegrijpelijke zinnen waar je niet doorhéén kunt komen, dus ik wilde iets pakken wat hoogstwaarschijnlijk lichter en sneller was.

Mijn conclusie? Brandons populariteit is dik verdiend. Nooit eerder heb ik zó snel een hele reeks uitgelezen en lag ik ’s avonds in bed nog lang na te denken over het boek en de gebeurtenissen. Het was leuk en boeiend om te lezen, de gehele reeks zit zeer goed in elkaar, en uiteindelijk eindigt het verhaal op een bevredigende manier. Het verhaal kent een goede balans tussen grappige passages en lichte actie, en meer serieuze verhaallijnen en thema’s.

Toch krijgt het boek geen perfecte score. Het boek komt wat langzaam op gang en kent regelmatig wat trage periodes, waarin Brandon alleen poppetjes heen en weer schuifelt of paragrafenlange uitleg en details geeft over de wereld. Ook levert het boek niet al zijn beloftes in, wat ik in dit geval zwaar aanreken, omdat ik het principe van “promises to the reader” van niemand minder dan Brandon zelf heb geleerd.

Mijn review? Deze reeks krijgt 9 uit 10 sterren.

★★★★★★★★★☆

Lees verder voor een meer gedetailleerde analyse en uitleg voor mijn review! Zoals te verwachten, is deze recensie spoilervrij totdat je de spoilergrens tegenkomt.

Als je alleen wilt weten of dit boek iets voor jou is, raad ik je aan om te lezen tot de spoilergrens. (En zeker niet verder dan dat.)

Wat is het idee?

Vin leeft in een wrede wereld: een gemene dictator (de Lord Ruler), een hele bevolkingsgroep die wordt onderdrukt (de skaa), en ze heeft ook nog eens haar hele leven in armoede geleefd en onderdeel uitgemaakt van criminele bendes.

Op een dag ontdekt iemand dat zij krachten heeft. Sterker nog, deze persoon—genaamd Kelsier—ontdekt dat ze behoorlijk goede krachten heeft. Hij begint haar te trainen, terwijl hij samen met zijn eigen vriendengroep een plan opzet om de Lord Ruler onderuit te halen.

Vanaf dat moment loopt het verhaal vanzelf. Je volgt deze groep, vanuit het oogpunt van Vin en Kelsier, terwijl ze deze missie voorbereiden en uitvoeren. Natuurlijk gaat er het nodige mis, moeten plannen worden veranderd, en leren ze onderweg veel geheimen over de wereld en de Lord Ruler zelf.

Terwijl het verhaal loopt, komen er steeds meer “viewpoint characters” bij. Zo komt er vrij snel een nieuw personage genaamd Elend, uit wiens ogen je even later ook de gebeurtenissen ziet. Tegen het einde van het boek hebben vrijwel alle grote karakters minstens één hoofdstuk vanuit hun perspectief gehad.

Dat klinkt niet heel bijzonder

Ja, dat ben ik met je eens. Toen ik de marketingtekst (de “pitch”) van dit boek las, dacht ik meteen: eh, tja, net zoals al die andere (Young Adult) boeken in een dystopia dus.

Maar deze eerste indruk bleek niet juist.

De reeks is anders dan alles dat ik eerder heb gelezen, en dat heeft vooral te maken met de volgende onderdelen:

  • Je volgt een grote groep personages, die niet allemaal jongeren zijn.
  • Alles wordt iets langzamer opgebouwd, zodat er meer tijd is om echt de wereld en de personages te ontwikkelen. (In plaats van dat je naar de missie toeracet, of in zo min mogelijk pagina’s zoveel mogelijk gevechten en magiegebruik probeert te stoppen.)
  • Er zijn een paar grote plot twists die expres de “cliche’s” van dit genre omver werpen, sommige al relatief vroeg in het verhaal.
  • De magiesystemen in het boek zijn zeer vernieuwend en zitten zeer goed in elkaar.
  • Maar het allerbelangrijkste—en ik zal dit nog een paar keer herhalen—de structuur en samenhang binnen deze reeks is het beste dat ik ooit heb gezien.

Het is één ding om een paar interessante personages te bedenken en een wereld met wat bijzondere eigenschappen. Het is iets anders om een spannend verhaal te schrijven met meerdere magiesystemen en volkeren, die uiteindelijk allemaal van belang zijn en allemaal precies in elkaar passen. En dat ook nog op zo’n manier dat het niet voorspelbaar wordt en dat je niet van tevoren kan raden wat de “plot twist” gaat zijn.

Ook begint elk hoofdstuk met een (kort) tekstje. Vrij snel wordt duidelijk dat dit delen van een “logboek” of “geschrift” of iets dergelijks zijn. Dit is natuurlijk heel slim voor het verhaal: elke keer als je dat tekstje leest, roept dat weer meer vragen op, of worden subtiel hints gegeven. Want, de tekst die je leest is vaak opgeschreven in het verleden of in de toekomst, en heeft alles te maken met de verhaallijn die je nu leest.

Voor mij is die worldbuilding (die grotendeels zorgt voor de structuur en de samenhang) het allersterkste van deze hele reeks.

Daarnaast is het boek heel makkelijk en vlot te lezen, zijn er interessante personages die goed samengaan, en weet Brandon gewoon heel goed hij verhaallijnen en mysteries moet opzetten en afwerken.

De magie

Het hoofdsysteem, waarmee je het verhaal begint, is Allomancy.

Het idee is simpel: er zijn een groep metalen die, als je ze inslikt en “verbrandt”, je bijzondere krachten geven.

Dit is een simpel systeem, maar toch met veel mogelijkheden en duidelijke regels. Dat zijn altijd de beste magiesystemen. Je wilt niet een systeem waarmee je eigenlijk niet creatief of divers kunt zijn, maar je wil ook niet een systeem waar je gewoon geen enkele regels hebt en doet “sim sala bim, de hoofdpersoon wint”

Het verhaal introduceert gaandeweg steeds meer metalen, plus wat ze doen. Natuurlijk zit ook hier een mysterie aan vast: sommige metalen zijn onontdekt, en van andere weten ze aan het begin niet wat ze precies doen. Maar grotendeels wordt in de eerste paar hoofdstukken dit hele systeem uitgelegd en gebruikt (om te laten zien hoe het werkt en wat wel/niet kan).

Dit is prima, hoewel dit een niet al te interessant begin oplevert. Het is héél veel informatie, en je krijgt veel informatie met de lepel toegediend, terwijl het verhaal nog niet eens van start is. Ik wil liever eerst een sterke start hebben, iets geven om de wereld en de personages, en vervolgens stukje bij beetje de magie en diens mogelijkheden ontdekken.

Tegelijkertijd begrijp ik deze keuze, aangezien dit boek meerdere magiesystemen kent, die allemaal met elkaar te maken hebben.

Om geen spoilers te geven, zal ik hier niet al te veel op ingaan. Ik zal alleen zeggen dat elk systeem op zichzelf al interessant is, maar gecombineerd al helemaal iets bijzonders oplevert. Hier komt die samenhang weer terug: dingen die aan het begin van het boek op X leken, blijken uiteindelijk Y te zijn, en veroorzaakt door magiesysteem Z. De clues waren geplant, de samenhang was er al, dus de plot twists komen niet uit het niets.

De andere systemen worden wél iets langzamer en mysterieuzer gebracht, hoewel Brandon zijn “infodump” streken nooit helemaal verleerd.

(Voor de mensen die deze term niet kennen: een info dump is de ietwat denigrerende naam voor een stuk in een boek waarin de schrijver alleen maar feitjes en informatie geeft. Het liefst wil je dit voorkomen en alle informatie op een natuurlijke, onbewuste, niet hinderende manier meegeven. Maar dat is zeer lastig, zeker als je een epische fantasy reeks schrijft.)

Waarom ik geen tien geef

Ik ben ooit eerder aan dit boek begonnen. Toen heb ik het rond het eerste hoofdstuk weer weggelegd en vervolgens jaren niet meer aangeraakt.

Het begin vind ik, persoonlijk, behoorlijk zwak. Het is niet eens slecht, het is zelfs best passend, maar het lijkt niet op de rest van het verhaal. Het voelt alsof het échte verhaal pas na enkele hoofdstukken begint en in een stroomversnelling geraakt, terwijl de eerste paar hoofdstukken een soort gefaald experiment zijn.

Zo begin het verhaal op een Skaa plantage. Het is best goed geschreven, beeldend, met een duidelijke atmosfeer en wereldomschrijving. Het introduceert Kelsier best goed. Maar … de rest van het verhaal komen bijna alle elementen uit het begin niet of nauwelijks meer terug. Er wordt soms naar iets gerefereerd, maar niet meer dan dat.

Daarna komen een paar hoofdstukken waarin je Vin volgt. Wederom zet dit Vin en haar “oude leven” redelijk neer, maar verder zijn de hoofdstukken saai en lijken ze niet op hoe de reeks vervolgens verdergaat.

In mijn ogen moet je begin juist het allersterkste zijn. Niet alleen om de lezer bij de lurven te grijpen, ook omdat de rest van het verhaal afhangt van het begin. Daarom vond ik het begin van dit boek maar matig.

En daarnaast heb je dus die “beloftes” waarover ik aan het begin sprak. Het idee is dat het begin van het boek—qua onderwerp, toon, gebeurtenissen, etc.—een belofte doet aan de lezer. “Dit is het soort boek dat je gaat lezen, waarin dit en dit soort dingen kunnen gebeuren, en we dat en dat soort thema’s behandelen.” Hoeft niet specifiek, hoeft niet compleet, zolang de lezer maar niet halverwege het boek denkt: “hè, dit boek gaat over iets compleet anders dan ik had gehoopt”

Zo doet Brandon de belofte dat dit boek “hard magic systems” heeft: magiesystemen waarbij alle regels consistent, duidelijk en bekend zijn. (Dat in tegenstelling tot een “soft magic system” zoals Harry Potter, waarbij je ineens met de kracht van liefde iemand onsterfelijk kan maken, of puur op basis van emotie een willekeurige andere toverspreuk doet.)

Voor het grootste deel houdt hij zich hier aan, ware het niet dat hij daar later in het boek steeds meer van afwijkt. Ineens blijken er veel dingen te zijn die je als lezer niet wist … en die je ook niet te weten krijgt. Of slechts in vage omschrijvingen of referenties. Dat vond ik ietwat tegenvallend. Tegelijkertijd zorgt dit er wel voor dat ik het boek afsloot met zo’n gevoel van “ik zou meer willen weten over deze wereld, ik zou hier nog wat langer willen blijven”. Misschien was dat zijn doel wel.

Waarom ik geen tien geef—deel 2

Dit kopje hierboven bestaat puur om de tekst wat op te breken, we hebben het nog steeds over kritiekpunten.

De diepgang in deze reeks is relatief ver te zoeken. Er zijn wat thema’s, hier en daar gaat iets een serieuze kant op, maar uiteindelijk kun je dit boek beter vergelijken met een popcornfilm dan een diepe documentaire. Hoewel ik in het algemeen positief ben over de personages, zijn ook deze redelijk vlak en vooral gecreëerd om een beetje grapjes te maken en precies op het juiste moment iets cools te zeggen.

Dit gebrek aan diepgang zorgt ervoor dat deze reeks heel goed is … maar nét niet boven zichzelf uitstijgt. Zich niet met de allerbeste kan meten en waarschijnlijk nooit tot de klassiekers gaat behoren. (Maar ik kan de toekomst niet voorspellen, natuurlijk.)

Mijn laatste kritiekpunt betreft taalgebruik. Het boek leest makkelijk, maar ook hier stijgt het proza nergens naar een hoger niveau. Het is functioneel schrijven. Persoonlijk vind ik dat helemaal prima—ik ben zelf ook een extreem functionele schrijver—hoewel de gebeurtenissen soms wel iets fijner en eleganter hadden mogen worden genoteerd. Waar ik me vooral aan stoorde, was het feit dat alle personages continu dezelfde standaardreacties hadden: “he frowned”, “she snorted”, “he shrugged”, “he landed maladroitedly”, “she nodded”. De heilige vijfeenheid van reacties in fantasy, zoals iedereen weet :p

(Ik lees ondertussen een ander boek van hem waarin het jammer genoeg net zo erg is. Het voelt een beetje alsof Brandon niet beseft dat er ook andere manieren zijn om ergens op te reageren, of dat je creatief kunt zijn en het op een andere manier kan opschrijven. Het is niet héél erg, en ik lach er vooral om, maar het haalt je op sommige momenten wel uit het verhaal.)

Conclusie

Alles aan het boek is goed, behalve het ietwat langzame begin, enkele beloftes die niet (geheel) worden ingelost, en een zeker gebrek aan diepgang. De grootste bonuspunten gaan naar de ongelofelijke samenhang binnen het plot en de wereld, zeker als je bekijkt hoe makkelijk het boek leest.

Oftewel, lezen die handel!

== Spoilergrens! ==

Dit is de spoilergrens. Hieronder ga ik nog iets gedetailleerder in op de reeks, en daarvoor heb ik flinke spoilers nodig.

De Plot Twists

Als je dit boek begint met lezen, verwacht je dat ze drie delen gaan doen over het verslaan van “het grote kwaad” (in dit geval de Lord Ruler).

Aan het einde van deel één komt dan de grote plot twist: ze hebben het grote kwaad al verslagen.

Vervolgens blijkt zelfs het tweede deel van de zin niet waar te zijn: de Lord Ruler was niet helemaal perfect of aardig, maar het was grotendeels een goed persoon met goede intenties.

Je zou kunnen zeggen dat de reeks alsnog gaat over “het grote kwaad” verslaan, maar dat gewoon pas later duidelijk wordt wat dit kwaad dan is: de goddelijke kracht Ruin, de tegenhanger van Preservation. Maar het boek doet heel erg moeite om duidelijk te maken dat deze persoon niet slecht is, maar slechts de helft van het geheel, slachtoffer van een aantal bijzondere beslissingen van Preservation.

Uiteindelijk is deze reeks dan ook vooral een verhaal over hoe een groep mensen de wereld probeert te redden, maar dan per ongeluk juist het einde van de wereld inluidt (… meerdere keren), en uiteindelijk alsnog de wereld redt. Het is een veel meer genuanceerde en interessantere versie van de “groep grappige personages moet de wereld redden”-verhaallijn.

Vrijwel elke plot twist in deze reeks vond ik verrassend en bevredigend, wat toch wel opvallend is. Bij elk verhaal heb je wel een twist die compleet onnodig was, of slecht opgezet, of juist te voorspelbaar. Niet deze keer. Hieronder een paar van mijn favorieten, waarover ik nog steeds soms even nadenk, en die ik ongetwijfeld ga jatten in de toekomst voor mijn eigen verhalen:

  • De plot twist dat de Lord Ruler een ander persoon was dan ze dachten. Dit was compleet onverwacht, maar eenmaal onthuld paste het perfect bij alle andere informatie en opzet. (Ook de truc die ervoor zorgde dat de Lord Ruler “onsterfelijk” was, vond ik eerder slim dan flauw.)
  • De plot twist dat iemand de historische teksten net een beetje heeft veranderd. Ook dit was compleet onverwacht, maar zeer slim. Eigenlijk kun je met dit trucje de lezer superveel informatie geven … die uiteindelijk grotendeels onjuist blijkt te zijn. De ideale manier om iemand op het verkeerde been te zetten, zonder iets achter te houden.
  • De plot twist dat er meerdere magiesystemen zijn, die veel meer samenhangen dan je denkt. Zeker de plot twist met zoiets simpels als de oorbel die Vin draagt vond ik heel sterk. Het is iets kleins, maar het is gedurende het verhaal vaak genoeg genoemd, en achteraf gezien is het ook compleet logisch. En toch zag ik het niet aankomen.

Ik vind dit boek een schoolvoorbeeld van plot twists. Iedereen die wil weten hoe je dit goed doet, moet het lezen.

De Magiesystemen II

Zoals eerder gezegd, heeft dit boek eigenlijk meerdere magiesystemen—drie in totaal.

Deze zijn: Allomancy, Feruchemy en Hemalurgy.

De reden dat deze zo goed samenwerken, in mijn ogen, is omdat ze allemaal van hetzelfde simpele idee afstammen: een speciaal metaal + iemands lichaam = toverkracht.

  • Allomancy is het verkrijgen van krachten door een metaal in te slikken en te verbranden.
  • Feruchemy is het opslaan van krachten in een metaal aan jouw lichaam.
  • Hemalurgy is het verkrijgen van krachten door een metalen “spike” (spijl? puntige staaf? wat is het Nederlands hiervoor?) in je lichaam te steken (op de juiste plek).

Ze zijn allemaal net anders genoeg om interessant te zijn, maar overeenkomstig genoeg om fijn samen te werken.

Uiteindelijk vind ik de systemen zelf allemaal goed uitgewerkt, alleen voelen de laatste twee systemen (en met name Hemalurgy) een beetje afgeraffeld.

Van Allomancy krijgen we tot in den treure details over de metalen, wat ze doen, de effecten op mensen, en meer.

Van Feruchemy krijgen we ook vrij veel mee, vooral vanwege Sazed (die een steeds grotere rol gaat spelen gedurende de reeks). Hier had iets meer mee gedaan mogen worden, maar dat kan een persoonlijk dingetje zijn, omdat ik deze kracht gewoon het meest interessant vond.

Maar Hemalurgy … daar worden alleen heel veel vage verwijzingen naar gedaan. “Je moet het juiste metaal precies op de juiste plek krijgen. Dat is moeilijk. Bijna niemand weet hoe dat moet, zelfs de Lord Ruler wist het nauwelijks.” Op zich maakt dit het wel mysterieus, een beetje beangstigend zelfs, maar daardoor voelt het wel minder ontwikkeld. Zeker in vergelijking met de andere twee, en zeker omdat het uiteindelijk zo’n essentiële rol speelt.

Desalniettemin, het feit dat je drie magiesystemen in één reeks weet te stoppen is knap. Dat je dit doet zonder lezers te overweldigen of chaos te creëeren, is bewonderenswaardig.

(Wederom voelt dit als iets wat ik ga jatten. Eén magiesysteem splitsen in meerdere unieke facties. Eigenlijk kan het bij de meeste dingen wel. Oh, in deze wereld tovert men door woorden te gebruiken? Hmm, misschien heb je een groep die pratend kan toveren, eentje die zingt, eentje die een andere taal/alfabet spreekt, eentje die met volume of toonhoogte werkt, etc. Elke groep doet dan natuurlijk iets anders. Zie je wel, dit boek werkt inspirerend!)

De Personages

Oké, hierover twijfel ik het meest. De personages zijn leuk en uniek (genoeg) … maar ook niet daverend. Het lijkt alsof de schrijver het heel leuk vind om te hinten naar een interessante persoonlijkheid of backstory, maar er niet daadwerkelijk iets mee wil doen.

We krijgen vooral veel gedachtes en beslissingen mee in het moment, maar daar blijft het bij. De ontmoeting tussen Vin en Elend (in deel 1) vond ik heel leuk, mede vanwege de chemie tussen hun personages, en deze relatie blijft ontwikkelen. Dit is misschien wel een van de sterkste punten van het boek: hoe hun relatie vertrouwen, liefde, nut en lot op een natuurlijke manier behandelen.

Daarnaast vond ik Elends ontwikkeling met betrekking tot macht en leidinggeven zeer interessant. Het geeft tenminste een diepgaander beeld hiervan, tegenover het simplistische “hij is een goede koning die altijd maar goed is” en “dit monster is een slechterik die altijd maar slecht is”. Leiding geven is lastig. Macht is verraderlijk. Niet iedereen is gemaakt om koning te zijn, of een vechter, of iets anders specifieks.

Sazed maakt een serieuze ontwikkeling door, Spook komt laat in de reeks ook op gang, maar verder? De persoonlijkheden worden weinig neergezet en ontwikkelen zich ook maar mondjesmaats. Het leek meer alsof de personages specifiek waren ontworpen voor snelle grappen en leuke actiescènes, dan voor hun diepgaande persoonlijkheid.

Maar dat is een redelijk persoonlijke objectie, aangezien ik personages en hun ontwikkeling zo’n beetje boven alles plaats in een verhaal.

De Thema’s

Eén van mijn grootste kritiekpunten is dat het verhaal niet heel diepgaand is. Voor zover ik kan zien, probeert het verhaal ook niet zo te zijn. Het heeft enkele duidelijke thema’s gekozen om te behandelen, en verder probeert het een leuk samenhangend verhaal te vertellen.

Eén van deze thema’s gaat dus over godsdienst en geloof. Ik moet zeggen dat ik sommige hoofdstukken wel een beetje klaar was met Sazeds eeuwige geneuzel hierover, maar uiteindelijk vond ik dit thema wel interessant en goed uitgewerkt. (Het is ook lastig om z’n dilemma te schrijven, aangezien dilemma’s meestal op de saaie manier worden opgelost: heel lang twijfelen en dan uiteindelijk halfslachtig toch een keuze maken.)

Een ander thema gaat over vertrouwen (en in mindere mate liefde) en je plaats vinden in de wereld. Duidelijke “Young Adult” thema’s, maar ik vond ze in deze reeks toch op een vernieuwende manier neergezet. Zoals ik net al zei: de relatie tussen Vin en Elend is gebaseerd op dit vertrouwen, en uiteindelijk is dat meerdere malen hun redding. Het is een mooie manier om het echt te laten zien, in plaats van zo’n verhaal dat aan het einde is van “vriendschap lost alles op, jeej!”

En het laatste thema is dus leiderschap, macht, en in mindere mate “belangrijk willen zijn”. Door Elend te laten beginnen als twijfelend jongetje, konden we deze ontwikkeling als lezer mooi meemaken. Ook de plot twists, zoals diegene dat de Lord Ruler eigenlijk best een goed persoon was, helpen om dit genuanceerder neer te zetten.

Oké, goed, dat waren veel woorden. Geen zorgen, we zijn bijna bij het einde! De conclusie van dit alles …

Kracht en diversiteit, zonder het te overdoen

Ik denk dat de titel hierboven een goede samenvatting is van mijn gevoel over dit boek—zowel na het lezen als terwijl ik het las.

Het boek laat krachten zien, maar nuanceert ze ook. Het heeft diversiteit—in magiesystemen, in plot twists, in persoonlijkheden, in thema’s—maar gaat niet te ver. Het zet een stevig verhaal neer, maar weet wanneer het moet stoppen. (Deze reeks had niet meer dan drie boeken moeten worden, dan was het te langdradig en ingewikkeld geworden.)

Het boek heeft een vrouwelijke hoofdrol, zonder de behoefte om steeds te benadrukken hoe bijzonder dat is en hoe ze wordt onderdrukt door mannen. (Sorry, iets te veel boeken gelezen die dat deden de laatste tijd. Op diezelfde manier las ik laatst een boek dat moest laten zien hoe erg racisme was … dat zelf racistischer was tegenover blanke mensen dan ik ooit had gezien. Als je iets wil laten zien, laat het dan zien in een goed verhaal.)

Het boek lost veel dingen op zonder geweld, maar simpelweg met hele slimme mysteries en onthullingen, wederom zonder daarin te ver te gaan.

Men praat doorgaans over twee soorten schrijvers: “discovery writers” en “architects”.

  • De discovery writer bedenkt een leuk begin voor een verhaal en improviseert vanaf dat moment verder. Hij “ontdekt” het verhaal terwijl hij schrijft.
  • De architect bedenkt van tevoren het hele verhaal (hij maakt een outline, een plan, een duidelijk schema) en vult het daarna gewoon in.

Ik ben overduidelijk een discovery writer. Ik improviseer mijn hele leven aan elkaar, wordt bang van planningen en structuur, en maak zeker geen outline voor mijn verhalen.

Brandon Sanderson is een architect. En met de sublieme structuur van deze reeks, de ongelofelijke samenhang en compacte verhaallijnen, heeft hij me bijna overtuigd om mijn hele persoonlijkheid en werkwijze te veranderen.

Als ik ooit een reeks kan schrijven die ook maar in de buurt komt van Mistborn, ben ik tevreden met mijn leven.

Dat is denk ik het grootste compliment dat ik een verhaal kan geven.