Ik maak al tien jaar computerspellen en toch ontdekte ik laatst een bijzonder feitje: ik speel bijna nooit computerspellen. Eens in de zoveel tijd wil ik nog wel eens een potje Fifa doen, maar verder niks.
Hoe kan iemand met zoveel passie voor spellen nou nooit iets spelen? Het antwoord op die vraag kwam van het spel Overcooked.
Overcooked is een spel waarin je samen met je vrienden (of familie, of buren, of in ieder geval andere mensen) een keuken probeert te runnen. Dit klinkt misschien niet heel indrukwekkend …
… maar natuurlijk zijn het ook geen standaard keukens. In de ene keuken vinden aardbevingen plaats, een andere is helemaal van ijs, en weer een andere vliegt regelmatig in de fik. In sommige levels is het al lastig genoeg om één bestelling succesvol af te leveren, laat staan de vele bestellingen die je nodig hebt om die begeerde 3 sterren te halen.
Het resultaat is dan ook een bijzonder, vernieuwend en vooral heel erg leuk spel. Onlangs heb ik Overcooked 2 uitgespeeld (inclusief een deel van de uitbreidingen) samen met mijn zusje, en ik wil nog steeds een keer beter worden en Overcooked 1 kunnen uitspelen. (Ik wil bij de ruimte-levels komen! Laat mij bij de ruimte-levels komen!)
Ik heb ontelbare uren in dit spel zitten, samen met mijn zusje(s), die tot voor kort geen andere spelervaring hadden dan de Sims. (En zelfs in de Sims gebruikten ze steeds cheats om oneindig geld te krijgen, want het spel mocht niet te moeilijk worden natuurlijk :p)
Ik denk zelfs dat ik meer Overcooked heb gespeeld het afgelopen jaar dan Fifa in mijn hele leven. (En ik ben echt veel bezig met voetbal, geloof me.)
Ik heb eindelijk mijn genre gevonden: “couch co-op games”. Dat zijn coöperatieve spellen, wat doorgaans ook meteen betekent dat ze geschikt zijn voor families, kinderen en niet-gamers, die je gezellig samen op de bank kunt spelen. Eindelijk ben ik een spelontwikkelaar die ook daadwerkelijk spellen speelt.
En in deze recensie wil ik u, mijn lieve lezer, overtuigen dat dit ook uw genre is! Overcooked is dé held geworden van de multiplayer spellen, en ik wil niets liever dan nog meer mensen overtuigen om weer samen leuke spelletjes te spelen.
Waarom mensen spellen spelen
Waar mensen vroeger het idee hadden dat computerspellen iets waren voor einzelgängers, dat je het alleen op je zolderkamertje speelde, is dat idee nu veranderd. Steeds meer spellen komen uit met online multiplayer. Sterker nog, de allergrootste spellen van de afgelopen jaren (die echt onvoorstelbaar groot en winstgevend waren), waren spellen waarbij je met 100 mensen tegelijkertijd in een online arena werd gegooid en überhaupt niet in je eentje kon spelen.
Maar online multiplayer is niet de sterkste spelvariant, in mijn ogen. Uiteindelijk zit je alsnog alleen in je kamer. Je kunt niet echt communiceren, tenzij je een hele goede microfoon/webcam koopt, en zelfs dan is het nog houterig.
Nee, spellen zijn gemaakt als sociaal evenement. Spellen zijn ons excuus om tijd door te brengen met andere mensen, om sociaal te zijn en niet alleen te zijn, zelfs als we niks bijzonders te melden hebben of gewoon even willen ontspannen.
In een “couch co-op” (of “locale multiplayer”) is een spel op zijn sterkst. Je kunt direct communiceren op elke denkbare manier: praten, wijzen, rare geluiden maken, elkaar boos aankijken, even snel iemands controller overnemen omdat diegene staat te slapen :p Het is veel leuker, veel directer, en veel echter.
Overcooked 2 heeft ook een online modus, maar die zou ik nooit spelen. Het is voor mij dan geen leuk spel meer. Dan wordt het gewoon een puzzel die twee mensen praktisch in hun eentje aan het oplossen zijn.
Maar, beste Tiamo, waarom vertel je dit allemaal? Dit is denk ik de reden waarom Overcooked overal bovenuit springt. Het raakt iets in de kern van onze menselijkheid, in de kern van ons zijn, door de manier waarop het spel is opgebouwd.
Sterker nog, dat denk ik niet alleen, de paar onderzoeken die zijn gedaan laten zien dat lokale co-op spellen consistent het meest geliefd zijn over alle groepen. (https://quanticfoundry.com/2016/07/21/social-gaming/).
Dus laten we het daar eens over hebben: wat doe je eigenlijk in het spel?
Pakken, rennen, pakken
Een keuken in overcooked bestaat eigenlijk maar uit twee dingen:
- Plekken waar je ingrediënten kunt pakken
- Plekken waar je ze weer neer kunt leggen
Wil je soep maken? Dan pak je drie tomaten, gooit ze in een pan, wacht eventjes, en tada!
Wil je salade maken? Dan pak je een tomaat en een salade, je snijdt ze allebei, en tada!
Is de bestelling klaar? Gooi het op een bord en lever het af op de vaste afleverplek!
Oftewel, het grootste deel van het spel ben je als een kip zonder kop door de keuken aan het rennen (je hebt zelfs een knopje om tijdelijk een “boost” te krijgen), terwijl je overal dingen oppakt en weer ergens anders neergooit.
Dat is nog het makkelijke deel.
Timers
Het moeilijk deel is: wat pak je op, waar gooi je het neer, en wanneer doe je dat precies?
Vrijwel alles in het spel heeft een “timer”:
- Dingen snijden kost een paar seconden
- Als je iets in een pan gooit, duurt het 10-20 seconden voordat het klaar is met koken
- Als je een bord afwast, moet je er ook 10 seconden bijblijven
Dit zorgt ervoor dat je niet direct kunt handelen. Je denkt misschien “ik moet nu die soep afleveren”, maar de soep is nog niet klaar met koken. Maar je wilt ook niet stilstaan en tijd verspillen! Dus wat doe je? Je begint alvast aan de volgende bestelling. Je gaat ergens anders in de keuken helpen.
En voor je het weet ben je de pan vergeten en staat de hele keuken in de fik.
Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk die timers zijn. Als je het spel voor het eerst speelt, kunnen ze ietwat frustrerend zijn. Ik weet nog dat ik dacht “moeten ze dat nou echt doen, 20 seconden vertraging om iets te koken?” Maar na een paar levels raak je eraan gewend en begin je het zelfs in je voordeel te gebruiken.
Zonder timers was dit spel saai en makkelijk geweest. Je voert gewoon het stappenplan uit (ingrediënten pakken, snijden, koken, op bord, klaar is kees) en hoeft nooit vooruit te denken. Maar mét timers … worden zelfs de simpele keukens lastig.
Coöperatieve dwang
Maar dat is nog niet alles. Er is een tweede element dat het spel naar een hoger niveau tilt, en dat is dat het spel van de grond af is opgebouwd voor samenwerking.
Heel veel spellen gooien multiplayer of “co-op” er op het laatste moment bij. Zulke spellen zijn prima speelbaar in je eentje, maar de ontwikkelaars wilden het spel aan meer mensen verkopen, dus voegen ze een tweede poppetje toe wat eigenlijk geen inbreng heeft.
Niet Overcooked. Ik heb onlangs alle levels geanalyseerd (mede omdat ik een eigen couch co-op spel maak; zie de opmerking aan het einde als je hierover meer wilt weten) en vond hetzelfde patroon in bijna 100% van de levels:
De keuken splitst de spelers in twee groepen, die niet of nauwelijks kunnen overlopen.
Een van de eerste levels ziet er zo uit bijvoorbeeld:
De keuken heeft twee duidelijke delen met verschillende functies/mogelijkheden. Je kunt wel heen en weer lopen … maar het pad is smal en het duurt lang. Je moet samenwerken om drie sterren te halen. Je moet tegen mensen zeggen “jij moet nu dit doen, zodat ik hier kan blijven” of “Blijf daar, blijf daar! Ik moet erlangs!”
Een andere techniek voor co-op spellen is het “twee-stappen plan” (zoals ik het zelf noem dan): om iets te bereiken heb je twee mensen nodig. Je kunt het niet in je eentje doen.
In “Overcooked 2 (Carnival of Chaos)” zit bijvoorbeeld een kanon:
Een speler moet erin zitten, iemand anders moet op de knop drukken om je af te vuren. Hoe hard je ook zou willen, je kunt dit niet eens in je eentje doen.
Deze twee technieken zijn aanwezig in bijna alle levels en zorgen ervoor dat je altijd samen moet werken.
Je zou denken dat dit patroon gaat vervelen … maar dat doet het niet. Er zit genoeg variatie in de levels om je te doen vergeten dat elk level dit soort “trucjes” gebruikt om je te laten samenwerken. Over variatie gesproken …
Variatie
Je denkt nu misschien: “na 10 keukens heb ik het wel gezien—wat kun je nou veranderen aan keukens?”
Nou, best wel veel.
Al in de eerste wereld van het eerste spel verander je constant van locatie: dan sta je ineens op een wiebelend schip, dan zit je in een rijdende vrachtwagen, en dan sta je ineens in de ruimte.
Dat niet alleen … de locatie verandert ook gedurende het level! In het ene level ontstaat ineens een aardbeving die de keuken in tweeën splitst, in het andere level val je uit een luchtballon in een nieuwe keuken halverwege het level, en zo gaat het maar door.
Deze variatie is de kers op de taart. Het is nét dat beetje extra dat het spel naar een hoger niveau tilt. Het spel was ook leuk geweest als het allemaal gewoon … keukens waren geweest, maar door zo creatief met het idee om te gaan blijft het altijd verrassend en uitdagend.
Conclusie
Zoals ik al zei aan het begin: ik heb mijn genre gevonden en dit spel is hét toonbeeld voor dit genre. Het zal je dan ook niets verbazen dat ik het spel een perfecte score geef: 10/10
Maar mijn mening maakt natuurlijk niet uit.
Ik hoop dat u, mijn lieve lezer, nu een idee heeft van hoe het spel werkt en waarom het zo goed is. Als ik dit spel speelde, bleef vrijwel iedereen die langsliep even staan om mee te kijken, soms zelfs om te doen alsof ze de keukenbaas waren (“let nou op! die soep is bijna verlopen! ugh, jullie zijn hopeloze koks! *loopt hoofdschuddend verder*).
Het spel heeft een magische aantrekkingskracht op iedereen, mede omdat het zo simpel is en de kern van het ontwerp zo sterk is. Dit spel kan je met iedereen spelen. Dit spel kan iedereen verbinden: jong en oud, gamers en niet-gamers, met je familie om een saai kerstdiner op te fleuren, met je buren om ze beter te leren kennen, alles kan!
Toch één minpuntje
Het enige minpuntje dat ik zou kunnen geven, is dat Overcooked 1 toch behoorlijk pittig is. Dit bedoel ik op twee manieren:
- Ondanks al mijn ervaring met spellen (en Overcooked), heb ik nog steeds niet het spel uitgespeeld omdat latere levels gewoon zo lastig zijn.
- De inleiding van het spel is behoorlijk chaotisch en snel. Dat past goed bij het spel … maar als je nog nooit een controller hebt vastgehouden, bijvoorbeeld, dan gaat het lang duren voordat je de knopjes doorhebt.
Mocht je dit spel willen spelen met niet-gamers, of niet zo heel ervaren gamers, raad ik zeker aan om wat filmpjes te kijken van andere mensen die de eerste levels spelen. En om vervolgens zelf duidelijk de knopjes en het idee van het spel uit te leggen.
Overcooked 2 is, daarentegen, wat simpeler. Je kunt duidelijk zijn dat ze veel geleerd hebben van deel 1 en dat ze een upgrade hebben gekregen (qua visuele effecten en trucjes en alles) dankzij hun succes.
Desondanks raad ik aan om te beginnen met Overcooked 1.
Je kunt het spel downloaden voor spelcomputers (Xbox / Playstation / Switch) of gewoon voor op je computer.
Persoonlijk speel ik al mijn spellen op de computer en heb ik een paar jaar geleden een handjevol goedkope controllers gekocht om mee te spelen.
(Voor 10-20 euro per controller, krijg je er eentje die je in de USB-poort van de PC kunt stoppen. Vanaf dat moment kan je bijna alle spellen ineens met een controller spelen! Kan ik zeker aanraden. Speelt veel beter en makkelijker dan met toetsenbord en muis.)
