De Gekleurde Pieten van Nederland

Een stuk of acht zomers geleden had ik een geniaal idee: ik ga het spel weerwolven namaken, maar dan met Sinterklaas en Pieten! Bovendien wilde ik inspelen op de zwartepietendiscussie die toen (ongeveer) voor het eerst oplaaide. Zodoende ontstond mijn zelfgemaakte spel “De Gekleurde Pieten van Nederland”.

Ik zeg dit heel trots, maar eigenlijk was ik allang vergeten dat ik dit had gemaakt. Het spel stamt namelijk uit de 4e klas van de middelbare school. Ik heb toen wekenlang verschillende Sinterklazen en Pieten nagetekend op de computer, vervolgens iets te ingewikkelde spelregels uitgeschreven, en het spel (zonder te testen) laten drukken.

Om de een of andere reden hebben we het toentertijd niet gespeeld. Volgens mij kwam het pakket nét na pakjesavond binnen, maar dat weet ik niet zeker. (Voor hetzelfde geld waren we het vergeten of vonden we een leuker spel waarvan we zeker wisten dat het werkte.)

Nu, acht jaar later, vond mijn moeder het terug. Ze stofte het af en sprak daarbij de woorden: “we hebben hier een vermogen voor betaald, we moeten het toch een keertje met Sinterklaas spelen!”

Ja, het was ongelofelijk duur. Ik had het spel namelijk professioneel laten maken. Ik wilde het uitproberen, en dacht—verkeerd, zo weet ik nu—dat mijn tekeningen en regels een professionele print waard waren. (Overmoedigheid verschijnt makkelijk wanneer ouders voorstellen ergens voor te betalen.)

Voor deze uitgave gebruikte ik de website The Game Crafter. Hier kun je alle componenten voor je spel relatief makkelijk bij elkaar zetten. Je kiest hoeveel kaarten je nodig hebt, de afmeting van de kaarten, en upload de juiste plaatjes (voor- en achterkant). Omdat ze alles voor jouw spel uniek moeten maken, wordt het al snel duur.

(Zeker als je, zoals in mijn geval, ook denkt: “nee nee, we hebben écht 30 houten worteltjes nodig”. Om enkele dagen later te zeggen: “oh ja, en deze houten baksteentjes kunnen wel door voor cadeautjes toch? Doe er maar 30 bij!”)

Als klap op de vuurpijl bevond dit bedrijf zich diep in Amerika. Het spel zelf had (vanwege de vele kaarten en componenten) al een prijskaartje waarvan je dacht “hiermee kan ik ook naar de Efteling”, de verzendkosten + importkosten wisten dat nog eens te verdubbelen.

(Er werd op een dag aangebeld, en ik stond vrolijk klaar om mijn spel eindelijk in ontvangst te nemen, toen de man vroeg: “zijn je ouders ook thuis?” Ik was zo van: “nee … dat is toch niet nodig om een pakket te ontvangen?” En toen zei hij: “ja, ik moet nog X euro verrekenen voor de douane”. Laat ik het zo zeggen: van die X euro had je een heel nieuw, groot spel kunnen kopen.)

Gelukkig leverden ze wel waar voor ons geld. De kaarten, fiches, houten blokjes, etc. zijn allemaal helemaal prima. En verdraaid, dit inmiddels bijna antieke spel ziet er nog professioneel uit ook. (Professioneler dan de camera van mijn telefoon is, heb ik zojuist gemerkt.)

Waarom vertel je dit? Omdat ik het leuk vind om te delen. En om mensen te waarschuwen als ze zelf een spel willen printen. (Test het uitvoerig voordat je print, het kost véél tijd, en het kost véél geld.)

Maar vooral ook omdat ik het fijn vind om dingen af te ronden. Dit spel was ooit gemaakt, maar nooit gespeeld. Ik wekenlang hierop gezwoegd, maar uiteindelijk nooit iets ermee meegedaan. Ik heb succesvol gewerkt naar een doel zonder het doel ooit te bereiken.

Sterker nog, alle bestanden voor dit spel stonden op mijn oude computer … die inmiddels gecrasht is. Ik had héél veel geluk dat ik een backup had van dit spel op mijn harde schijf. Anders was het voor eeuwig verloren gegaan. (Behalve dan onze eigen peperdure, fysieke kopie.)

Dus bij deze wil ik graag dit spel afronden en vereeuwigen. Ten eerste zal ik kort vertellen hoe het spel ongeveer werkt én of het succesvol was bij ons thuis.

Ten tweede zal ik een link plaatsen naar alle kaartjes én regels. Omdat de regels achteraf nogal wat aanpassingen hebben gehad, zet ik die in een lijst eronder. (Ik zou het originele bestand willen aanpassen … maar dat heb ik niet meer. Ik heb alleen nog de uiteindelijke plaatjes van de spelregels.)

Wat is het idee?

Het spel is eigenlijk een variant op het bekende groepsspel “Weerwolven”. Men speelt afwisselend een “nachtfase” en een “dagfase”, waarbij men ’s nachts de ogen sluit en één voor één hun nachtrol uitvoert, en overdag iedereen in het openbaar zijn dagrol uitvoert. Deze cyclus herhaalt zich totdat een groep het spel wint.

Er zijn slechts enkele belangrijke aanpassingen t.o.v. Weerwolven:

• Iedereen heeft twee rollen: een nachtrol en een dagrol. (Bij Weerwolven heb je alleen een nachtrol.)
• Niemand wordt uit het spel geëlimineerd. Je kunt wel één van je rollen verliezen, maar je blijft altijd meedoen.

Wanneer eindigt het spel? Er zijn drie teams die kunnen winnen.

• De goede pieten (Sinterklaas, Amerigo, etc.) winnen als zij alle slechteriken hebben ontmaskerd. (Er zijn enkele rollen die de mogelijkheid hebben iemands nachtrol te onthullen of zelfs af te pakken.)
• De slechte pieten winnen als zij alle goederen van tafel jatten én kunnen vertellen wie de saboteurs zijn.
• De saboteurs winnen als zij alle goederen van tafel jatten én kunnen vertellen wie de slechte pieten zijn.

Dit betekent dus dat het spel minstens zeven personen nodig heeft: zes spelers en één spelleider. Als maximum kunnen 13 mensen spelen (12 spelers, één spelleider).

Veel meer regels heeft het spel niet. Het grootste deel van de spelregels beslaat wat elke rol precies mag doen (overdag en ’s nachts), maar dat ga ik hier niet uitleggen.

Was het spel een succes?

… soort van wel ja.

Natuurlijk zaten er véél haken en ogen aan, maar in het algemeen was het spel makkelijk uit te leggen/begrijpen, waren er nauwelijks regels in strijd met elkaar, en had iedereen wel plezier. Het Sinterklaasthema zorgt voor extra hilariteit en tegelijkertijd ook voor een makkelijker begrip van de regels. (Het is bijvoorbeeld “logisch” dat Sinterklaas de baas is, en dat de profpiet een experiment uitvoert als dagrol, en dat de keukenpiet iets bakt als zijn dagrol, etc.)

Omdat het spel een variant is op weerwolven snappen de meesten meteen wat ze moeten doen. In tegenstelling tot dat spel, echter, worden rollen uit verschillende groepen allemaal tegelijk wakker. Dus de “goede pieten” doen alledrie tegelijk hun actie, de “slechte pieten” ook, etc. Dit zorgt ervoor dat de nacht extra vlot verloopt. Dat is heel fijn, want het is al lastig genoeg voor mensen om hun ogen dicht te houden en stil te zijn.

In eerste instantie was ik bang dat rollen te makkelijk weggegeven werden. Immers is het lastig om drie “wortels” van tafel te pakken zonder jezelf prijs te geven. (Zeker als je ver van deze voorwerpen af zit.) Gelukkig was hiervan geen sprake. Als de spelleider degene is die spullen pakt, en verplaatst, en als enige lawaai maakt enzo, dan blijft alles keurig geheim.

Het enige nadeel van de nachtfase is dat sommige rollen niet perse iets bijzonders te doen hebben. Bijvoorbeeld, de rol “De Badkuip” mag maximaal 2 wortels van tafel pakken. Uiteindelijk betekent dat gewoon dat diegene elke nacht 2 wortels krijgt. Er hoeft geen moeilijke keuze gemaakt, of meesterplan uitgewerkt. Om dit te verhelpen zou ik deze rollen iets extras moeten geven om te doen (’s nachts).

De dagfase, echter, heeft wel een hoop nadelen. Omdat werkelijk iedereen een eigen, unieke rol heeft duurt het iets te lang en wordt het iets te chaotisch. Ik zie niet direct hoe men dit kan oplossen. Als mensen eenmaal bekend zijn met hun rol (tijdens een 2e of 3e potje) gaat het al veel vlotter. Ik kan hoogstens een paar rollen versimpelen/versnellen.

(De Keukenpiet, bijvoorbeeld, moet iedereen gedekt een fiche geven. Dan bekijkt iedereen zijn fiche, en de persoon met de giftige appel is het slachtoffer. Deze is niet goed bij zijn hoofd en MOET zijn actie vannacht op de persoon rechts doen. Dit is op zich leuk, maar elke speler stuk voor stuk een fiche geven is gewoon saai langdradig werk. Dit moet makkelijker kunnen.)

Bovendien is het spel op dit moment te moeilijk voor de slechteriken. Nou moet ik zeggen dat mijn groep niet heel tactisch speelde en de slechteriken sowieso weinig kans van slagen hadden, maar ik denk toch dat ze vanaf het begin al gedoemd waren.

Dit valt op te lossen door meer slechteriken in het spel te stoppen, maar op zich zijn die er al genoeg (men begint altijd met een meerderheid slechteriken). Een betere oplossing is het aantal spullen in het spel verminderen, en/of meer mogelijkheden aanbieden om spullen te stelen en weer terug te leggen.

Als laatste zijn sommige rollen té krachtig en anderen té zwak.

• De NACHT-sinterklaas is enorm krachtig (kan elke nacht iemand uitschakelen)
• De DAG-sinterklaas is juist een dutje (kan alleen andermans actie eenmaal stoppen/tegenhouden).
• De Hoge Hoogtepiet is bijzonder krachtig (hij mag meekijken met iemand ’s nachts, en leert dus minstens van één iemand de rol elke nacht)
• Terwijl de Coole Piet hoogstens eens in de zoveel tijd de nachtfase kan skippen.

Als het spel wat beter gebalanceerd zou worden kan het denk ik écht een leuk spel zijn. Het is Weerwolven, maar dan met meer mogelijkheden (nachtrol + dagrol, die ook nog eens invloed hebben), geen speler-eliminatie (en in plaats daarvan fysieke voorwerpen stelen; altijd leuker), en een heel sterk thema voor zoiets als een pakjesavond.

Onderaan dit artikel heb ik een lijst met spelregel-aanpassingen die, in mijn ogen, het spel gebalanceerd zouden maken. (Natuurlijk hangt de balans ook heel erg af van de spelers, hun speelwijze/kwaliteit, en de rollen die je kiest. Maar ik doe mijn best om het overal te laten werken.)

Kaarten + Spelregels

Alles van het spel is te vinden in deze Google Drive folder: De Gekleurde Pieten van Nederland

• Alle kaartjes/fiches zitten in de folder FINAL Cards
• Alle spelregels (12 plaatjes voor alle 12 de bladzijden) zitten in de folder FINAL Rules
• De 4 plaatjes die los van deze folders staan, zijn de voor/achterkant van de doos, en de voor/achterkant van de spelerschermpjes.

Spelerschermpjes? Jup. In dit spel moet iedereen geheimhouden hoeveel wortels/cadeautjes hij tot nog toe heeft gestolen. Om dit te bereiken krijgt iedereen een eigen schermpje waarachter die (gestolen) spullen kan leggen.

Om die reden staat dit spel ook niet tussen mijn andere “Print ’n Play” bordspellen. (Ik heb het over deze pagina.) De kaarten/fiches kun je uitprinten, maar de houten figuurtjes (wortels + cadeautjes) en spelerschermpjes moet je zelf zien te regelen. (Op zich kun je hiervoor wel LEGO blokjes gebruiken, of iets dergelijks. Maar het spel is niet “simpel” genoeg dat je het kunt uitprinten, knippen en spelen.)

Ik stel voor dat je eerst de spelregels leest voordat je besluit het spel te printen of proberen. (Dan weet je ook meteen hoeveel je van alles moet printen.) Zelfs als je het spel niet wilt proberen vind ik het nog steeds leuk als je de spelregels leest :p

Er zijn enkele belangrijke aanpassingen aan de originele spelregels. Deze heb ik bedacht nadat ik het spel gespeeld had en grote problemen opmerkte. Ik ben jammer genoeg de originele bestanden kwijt (zoals ik net al zei), dus ik kan geen geheel nieuwe spelregelplaatjes maken. Daarom heb ik hieronder de aanpassingen (“spelregel errata”) op een rijtje gezet.

Voor de mensen die liever complete spelregels lezen, heb ik een tweede (ge-update) versie van de spelregels gemaakt. Dit is het bestand Spelregels 2.0, te vinden in dezelfde DropBox folder.

Spelregels; aanpassingen en verduidelijking

Hieronder volgen de aanpassingen op de originele regels (zoals te vinden in de DropBox folder).

Algemeen

• Tijdens je beurt overdag mag je één van twee acties doen: je dagrol uitvoeren óf spullen van achter je schermpje terug op tafel leggen. (Dit hoeven niet al je spullen te zijn. Zo kun je doen alsof je goed bent, door 2 dingen terug aan de tafel te geven, terwijl je er eigenlijk 8 hebt.)
  • Natuurlijk mag iedereen op elk moment overdag discussiëren, zeggen wie ze verdenken (of niet), hun plan bespreken, etc.
• Je mag nooit vrijwillig aan anderen laten zien hoeveel spullen je hebt (door bijv. je schermpje op te tillen) of welke nachtrol je bent.
• De spelleider regelt de meeste dingen. Als een rol bijv. ’s nachts spullen moet jatten, doet de spelleider dit, en overhandigt de spullen (zo zacht mogelijk) aan desbetreffende speler. Waarom? Nou, als mensen zelf spullen moeten pakken, is al heel snel duidelijk wie welke rol heeft (vanwege het lawaai en de positie waaruit is gepakt). Op diezelfde manier wisselt de spelleider spullen tussen twee personen, laat de spelleider iemands nachtrol zien wanneer gevraagd, etc.
• In de huidige spelregels staat dat men altijd alle spullen gebruikt in een potje. Dat is niet handig. Dan is het met minder spelers véél te moeilijk voor de slechteriken. In plaats daarvan stel ik voor dat elk potje begint met 3 wortels en 3 cadeautjes op tafel.
  • Iedereen begint namelijk al met 2 spullen (1 wortel, 1 cadeau) achter zijn spelerscherm. Dit zorgt ervoor dat er automatisch meer spullen in het spel zijn met meer spelers, en minder spullen als je minder spelers hebt. Bijvoorbeeld: met 4 spelers, heb je dus al automatisch 2*4 = 8 spullen in het spel. Met 8 spelers, heb je standaard 2*8 = 16 spullen in het spel. De moeilijkheidsgraad schaalt netjes met het aantal spelers.
• Wanneer iemand ontmaskerd wordt, onthuld die persoon zijn nachtrol. Hij mag deze niet meer uitvoeren vanaf dat moment. Bovendien raakt hij al zijn spullen kwijt. Nu komt het belangrijke: de helft van de spullen (afgerond naar onder) gaat terug naar de tafel, de andere helft verdwijnt voorgoed uit het spel.
• Voor het geval het niet duidelijk was: het spel begint met de nachtfase.

Rollen

• De Confettifabrikant krijgt een belangrijke toevoeging aan zijn rol. Zijn huidige rol is namelijk zinloos: hij moet elke avond iemand aanwijzen; als dit de Nachtsinterklaas is, levert hij al zijn spullen en zijn rol in; zo niet steelt hij twee spullen van tafel. Op deze manier kan hij gewoon elke nacht zichzelf aanwijzen en blijven stelen.
  De nieuwe rolbeschrijving krijgt de volgende toevoeging: hij moet elke nacht iemand aanwijzen die hij nog nooit eerder heeft aangewezen. Bovendien blijft de Confettifabrikant altijd strijden voor het saboteursteam, ongeacht of hij zijn rol heeft ingeleverd of niet.
• De Hoge Hoogtepiet is op het moment zwaar “overpowered”. Ik verander zijn rol als volgt: overdag legt hij een fiche bij speler X. Als X ’s nachts wakker wordt, tikt de spelleider de hoge hoogtepiet op zijn schouder. Zo weet hij ongeveer wat X is, maar hij weet het niet zeker, en leert verder ook geen informatie.
• De Pietlock Holmes rol wordt compleet herschreven. Hij mag elke nacht ófwel 2 spullen vanachter zijn eigen scherm terug op tafel leggen, ófwel drie personen aanwijzen. De spelleider pakt bij elk van die drie personen één voorwerp achter het scherm vandaan en legt het weer op tafel. (Als die personen niks hebben, leggen ze natuurlijk niks op tafel.)
• Alle rollen die spullen van tafel stelen krijgen een extra optie. In plaats van X aantal spullen achter hun eigen schermpje leggen … kunnen ze ook 1 cadeau/wortel voorgoed uit het spel doen verdwijnen. Op die manier wordt hun nachtfase interessanter. Gaan ze heel snel spullen achter hun schermpje “hoarden”, of gaan ze heel langzaam de stapel voorgoed leegmaken.
• De DAG-Sinterklaas wordt sterker gemaakt. Nu mag hij alleen één actie verbieden per dagronde. In plaats daarvan laat ik hem nu één actie overnemen per dagronde. Dus, de DAG-Sinterklaas, mag bij één iemand zeggen: “nope, jij mag vandaag niet beslissen wat je doet, ik beslis wat jij doet”.
• De NACHT-Sinterklaas wordt afgezwakt. Hij mag niet twee nachten achter elkaar iemand ontmaskeren/uitschakelen. (Er moet dus altijd een nacht tussen zitten waarin hij niks doet.)
• De Hulppiet is vrij krachtig—hij kan eenmalig iemand ontmaskeren! Dit vind ik op zich prima. Ik wil er alleen bij zeggen dat de hulppiet ook de NACHT-Sinterklaas kan ontmaskeren (per ongeluk of niet). Dit kan een situatie opleveren waarin het spel niet te winnen valt voor de goeieriken. (Ze kunnen immers nooit meer alle slechteriken ontmaskeren.) Als dit het geval is, eindigt het spel direct.

Conclusie

Eigenlijk was het best een goed idee, en nog redelijk uitgewerkt ook. Met de aanpassingen erbij wordt het een mooi, speelbaar, Sinterklaas-themed alternatief voor Weerwolven. Misschien, heel misschien, was dat alles het peperdure bedrag wel waard.