Door een misplaatste Youtube-aanbeveling kwam ik onlangs een filmpje tegen over Paarse Vrijdag. Ik had geen idee wat het was, maar het klonk spannend. Ik word altijd enthousiast als mensen grootse eigenschappen aan dagen verbinden.
Zo heb je de Blauwe Maandag: traditioneel de meest deprimerende dag van het jaar. (Dit blijkt trouwens bedacht te zijn door iemand die een formule heeft gemaakt om te bepalen hoe deprimerend een dag is.) Zwarte Donderdag is de dag dat de beurs instortte, en Witte Donderdag herdenkt het legendarische laatste avondmaal. (Donderdag is een dag van vele gezichten. Donderdag, wonderdag.)
Op diezelfde manier verwachtte ik dat Paarse Vrijdag een herdenking was van een groots historisch evenement. Herdenkt dit onze bevrijding op 4 mei 1945? Of herdenkt dit de dag dat Nelson Mandela geboren werd, 18 Juli 1918? (Want iedereen weet dat Nelsons bijnaam de Paarse Tijger was, vanzelfsprekend.) Of slaat dit op een of andere legendarische dag waarop paarse marsmannetjes naar de aarde kwamen, maar niemand geloofde hen?
Vertel! Wat is het?
Nope, niks van dat alles.
Op Paarse Vrijdag kan men hun solidariteit tonen met homoseksuelen, biseksuelen, lesbiennes en transgenders. Hoe doe je dit? Door in het Paars naar school (of werk) te komen.
Het schijnt dat meer dan twee derde van de Nederlandse scholen al jarenlang meedoet. Gek genoeg heb ik er nooit iets van meegekregen op mijn middelbare school, terwijl mijn school de meest diverse, open en accepterende school was die ik ooit heb gekend. Misschien hadden ze paarse vrijdag daarom wel niet nodig. (Nu vraag je je af: maar hoeveel scholen heb jij nou gekend? Nou, best veel. Ik ben enkele keren verhuisd, heb veel vrienden gehad op andere scholen, en zelfs mijn eigen familieleden zaten op een andere school.)
Persoonlijk zie ik dus niet de noodzaak van de dag. Natuurlijk ben ik voor acceptatie van bovenstaande groepen, maar in mijn omgeving heb ik niks anders dan acceptatie gezien. Iemand werd vaker lastig gevallen voor het dragen van een bril, of het hebben van een grote lompe rugtas, dan zijn/haar seksuele geaardheid. Maar ik zie geen Doorzichtige Woensdag voor alle mensen met brillen. Misschien hè … zijn sommige mensen, en zeker pubers, gewoon nare mensen die het leuk vinden om anderen te plagen, pesten of lastig te vallen. Maar, laten we het filmpje eens kijken, en dan verdere discussie voeren.
Irrelevante opmerking: Youtube moet echt een keer hun recommendation algorithm verbeteren. Ik krijg regelmatig een filmpje aanbevolen dat echt niks te maken heeft met alles wat ik kijk. Laatst vond ik mezelf ineens de toeschouwer van een filmpje van 10 jaar geleden. Daarin speelde iemand het spel Spore, en had ondertussen droge opmerkingen over het filmpje heen ge-edit. Ook zag ik een hilarische quiz van iemand over tegenstrijdigheden in de Bijbel, en keek ik ineens geïntrigeerd een documentaire over mansplaining (nooit eerder van gehoord). Voordat ik het wist keek ik reacties op dat filmpje, die niet mals waren (maar wel grappig), en daaruit volgde een diepgaande analyse over waarom er meer/betere mannelijke cabaretiers waren dan vrouwelijke. Toen wist ik dat ik moest stoppen voor de rest van de dag.
Het filmpje
00:00—00:30
Het begint met een feestje. Leuk. (Volgens mij zie je daar in de achtergrond een lerares uitbundig dansen. Dat vond ik vooral grappig. Op mijn school was er nog iets van een professionele afstand tussen docent en leerling, maar hé, times are changing.)
Dan vertelt Inge hoe ze op het innerlijk van mensen valt, in plaats van het geslacht. “Er zijn altijd negatieve reacties—dat krijg je overal—maar dat weegt niet op tegen alle positieve reacties en alle mensen die je hier vandaag in het paars ziet. Daar krijg ik een heel goed gevoel van en ik voel me geaccepteerd.”
Top, Inge! Maar als de positieve reacties uitstijgen boven de negatieve reacties, en de negatieve reacties “krijg je altijd”, en je voelt je geaccepteerd … waarom dan nog een paarse vrijdag organiseren? Welk probleem moet er nog opgelost worden?
Daarnaast denk ik ook niet dat er mensen zijn die op iemand vallen op basis van geslacht. “Ik hou van haar want … ze is een vrouw.” Nee, je valt op iemand omdat je dat nou eenmaal zo voelt. Daar gaat die paarse vrijdag toch juist over? Eventueel, als je er dan later over nadenkt, blijkt dat diens uiterlijk en innerlijk je wel aanstaan. Ze vertelt het nu alsof ze een baanbrekende, moreel superieure instelling heeft als het gaat om liefde. Maar, als iedereen moet accepteren dat zij andere gedachten heeft over seksuele geaardheid, moet zij dan ook niet accepteren dat andere mensen wél op een specifiek uiterlijk of geslacht vallen? Door het op deze manier te melden heb ik juist het idee dat er een grotere kloof wordt gemaakt tussen mensen met verschillende gedachten en gevoelens hierover. “Pff, kijk eens naar mij, ik val op het innerlijk van mensen. Ik ben niet zo oppervlakkig als jullie … heteromensen.”
Opmerking: misschien ben ik iets te hard voor Inge. Sorry, Inge. Maar ik heb gewoon genoeg van virtue signaling, en ik zie het jammer genoeg steeds vaker. Bijvoorbeeld bij van die mensen die dan heel “nonchalant” melden dat ze “dus bevriend zijn met iemand van een andere afkomst”. Zelfs als ze eigenlijk een heel ander verhaal wilden vertellen. Zo’n rondje virtue signaling gaat dan een beetje zo:
“Ik was dus laatst ook weer bij de kapper.”
“Oh, die om de hoek?”
“Nee nee. Mijn nieuwe kapper komt uit Marokko.”
“Och wat goed van je.” (je denkt het niet, maar deze dialoog is verdraaid waargebeurd)
“En ik was dus op weg naar de kapper, en toen kwam ik dus langs die bakken bij de supermarkt. Ach, ach, ik had toevallig wat kleding bij, dus dat heb ik opgestuurd naar kindjes in Afrika. En toen zag ik een stel mannen zoenen op het bankje, en die werden lastiggevallen, en toen dacht ik dus bij mezelf: hé, stop daar eens mee.”
“Och, jij goede goederik ook!”
“En toen ik bij de kapper aan het wachten was, las ik op mijn mobiel dat er weer een aanslag was gepleegd. Nou, toen heb ik snel mijn Facebook-foto veranderd om te laten zien hoe enorm ik de slachtoffers steun!”
“… maar heb je ook verder, zeg maar, echt iets gedaan of met mensen over oplossingen gesproken?”
“Nee gekkie, focus nou op mijn verhaal. Ik heb de kapper een hanenkam laten knippen en toen ging ik weg.”
Waarschijnlijk schrijf ik hier in de toekomst nog wel een fatsoenlijk artikel over.
**00:30—01:00 **
“Het woord homo is bijvoorbeeld een van de meestgebruikte scheldwoorden op middelbare scholen”
Wacht eens even … als je acceptatie wilt voor homo’s, op welke manier helpt het dan om hun seksuele geaardheid als een scheldwoord te zien? Om uitspraken te testen vind ik het altijd leuk om ze om te draaien. Stel iemand zou “HETERO!” naar je roepen, zou dat dan een scheldwoord zijn? Of iemand zegt “jij kan ook echt niks van natuurkunde, jij biseksueel!”. Is dat dan een scheldwoord? Het is in feite gewoon een constatering. Die kan best fout zijn, maar men maakt zoveel foute constateringen in het dagelijks leven, en niemand die daar veel om geeft.
“Bij ons op school is het wel zo dat we de seksuele diversiteit belangrijk vinden. En als je dus wordt uitgescholden voor homo, getuigt dat niet van respect.”
Ik vind het altijd leuk als men dat soort uitspraken doet. Alsof er scholen bestaan die in het beleidsplan zetten: “bovendien vinden wij seksuele diversiteit echt hartstikke onnodig, en we zouden het liefst alle vrouwen van school sturen”. Natuurlijk is diversiteit belangrijk! Iedere school vindt dat. Alleen, de manier waarop je het uitdraagt, of probeert te bereiken, kan verschillen.
En nogmaals: is homo een scheldwoord? Hoe wordt dat bepaald? De enige scheldwoorden die ik ken hebben te maken met uitwerpselen, ernstige ziektes, en seksuele lichaamsdelen. (Ik had eerst alleen “lichaamsdelen”, maar dat leek me te ruim. Het is niet alsof je iemand kan uitschelden voor “been” of “gezicht”. Of dit: “En weet je wat ik van jou vind? Je bent me toch een NEUS!”)
Als men collectief zou besluiten dat homo gewoon geen scheldwoord is, kan je er ook niet voor uitgescholden worden. Dan is het niets meer dan een stel mensen die een foute bewering naar jou toe roepen. Men heeft ook wel eens “homo” naar mij toegeroepen, maar ik vond vooral die anderen voor schut staan in die gevallen. Het is een beetje alsof je roept “hé kale!” naar iemand die gewoon haar heeft.
Als laatste: respect moet je verdienen. Het is geen recht. Ik vind het belangrijker dat kinderen leren om voor zichzelf op te komen, om ergens voor te staan, om verantwoordelijkheid te nemen, dan dat ze beschermt worden van de boze buitenwereld omdat iedereen eindeloos respect voor elkaar moet hebben. (Maar dit is een discussie voor een andere keer.)
01:00—01:30
Hier komt weer een legendarisch diepte-interview.
Meisje in de vensterbank: “ik heb wel respect voor iedereen die homoseksueel is, maar ikzelf steun het niet”
Interviewer: “Waarom niet?”
Meisje in de vensterbank: “Ik vind niet dat dat hoort. Voor mijn geloof, zeg maar, is het niet hoe het hoort.”
Nog zoveel mensen kunnen in het paars naar school komen, het verandert niks aan de kleine groep die het niet accepteert. De enige mensen die intolerant zijn jegens homoseksuelen hebben dat geleerd vanuit hun thuissituatie. Doorgaans komt het direct vanuit hun godsdienst. (Hoewel het Christendom wat losser is geworden, is de Islam bijvoorbeeld nog bijzonder sterk tegen homoseksuelen.)
Denkt men echt, dat moslims naar school komen en denken: “goh, dat zijn wel heel veel mensen in het paars, misschien moet ik mijn hele geloof opzij gooien en toch homo’s gaan steunen”? Ik zou het tof vinden als dat gebeurde, maar dat is nou eenmaal niet waar. Paarse Vrijdag is _preaching to the choir (_vergeef me de religieus getinte uitspraak). Mensen die hun hele leven al tolerant zijn, hoeven niet hun steun te betuigen en hebben geen speciale dag nodig. Mensen die het vanuit geloof niet accepteren, zullen eerst hun geloof kwijt moeten raken, en dat vereist veel meer kracht.
Daarna komt nog een veel leuker interview met ook een (waarschijnlijk) Islamitische jongen
Jongen: “Ik was met mijn hoofd niet helemaal bij dat het Paarse Vrijdag was.”
Interviewer: “Had je meegedaan als je eraan gedacht had?”
Jongen: “Misschien wel, misschien niet. Ik heb er niks tegen ofzo. Ik heb er ook niks mee, zeg maar. Ieder zijn ding, toch?”
Ik mag die jongen. Hij maakt vrij duidelijk dat de wereld geen boosaardig plan heeft jegens homoseksuelen, dat de meesten gewoon tolerant en solidair zijn, maar dat ze het ook onzin vinden om speciale dagen op te richten. Ieder zijn eigen ding, inderdaad.
01:30—01:57
Een van de twee meisjes die het feest hadden georganiseerd spreekt nog.
Meisje: “Het is gewoon heel erg lastig … omdat hun daarin geloven … en geloof is moeilijk te veranderen”
Interviewer: “Is er wel begrip voor jou?”
Meisje: “Jahoor. Soms heb ik wel gemerkt, zeg maar, dat er iets anders naar me wordt gekeken. Maar er wordt verder niks gezegd. Dus ik kijk dan niet naar hun, waardoor ik dus niet die blikken ontvang.”
Opmerking: ja, het is “omdat zij daarin geloven” en “dus ik kijk dan niet naar hen”. Ik neem het gewoon direct over uit het filmpje. Laten we niet blijven hangen in technische taaldingetjes!
Ze beaamt precies wat ik hiervoor al zei: als er begrip is, en er zijn geen significante problemen, waarvoor is deze dag dan? Het lijkt nu meer te gaan om een soort zelfverheerlijking, om een onnodige roep om aandacht. En dat is juist het omgekeerde van wat ze willen bereiken. Intolerante mensen zien nu een brigade in paars door de school waggelen en worden alleen maar bozer en gefrusteerder. Ik zou het fijn vinden als men zou aantonen dat er een probleem is en dat Paarse Vrijdag helpt bij het oplossen van dat probleem. Als ze dat kunnen doen, dan doe ik mee. Maar ik denk niet dat het kan. Er is nou eenmaal altijd een laag, koppig niveau van kwaadwillendheid in de wereld.
Ik ken iemand die in elkaar geslagen is puur omdat een groepje jongens daar zin in had. Hij heeft geaccepteerd dat er nu eenmaal klootzakken zijn en heeft zijn best gedaan om door te gaan met leven. Hij had enkele jaren psychologische hulp nodig om eroverheen te komen. Weet je wat hij niet heeft gedaan? Het afgeschoven op een zogenaamd groot tolerantieprobleem, waar we vooral extra aandacht en bijzondere dagen en acties voor moeten regelen. Ik heb bakken met respect voor die gozer en het is altijd een hele lieve jongen gebleven.
Raar nagekeken worden is wel het meest onschuldige, veelvoorkomende probleem dat bestaat op een school. Wie zegt dat het komt door je geaardheid? Het is niet alsof mensen dat kunnen ruiken als je langsloopt. Misschien vindt een groepje jongens een meisje juist knap, of hebben ze zo hun eigen ideeën over haar kledingstijl, of denken ze: “hé, die laarzen heb ik ook!”
En er zijn inderdaad gelovigen die niet gaan veranderen, welke kleur je de vrijdag ook geeft.
Sluitende opmerking:
“De organisatoren hopen dat volgend jaar op Paarse Vrijdag tóch weer wat meer kinderen in het paars rondlopen.”
Het filmpje eindigt gefocust op een groepje leerlingen, wederom gelovig, die niet in het paars zijn. (Of ze troffen toevallig de enige groep meiden in Leiden die voor de lol hoofddoeken draagt.)
Conclusie
Ik denk dat alles samengevat kan worden met de titel van het filmpje:
Paarse Vrijdag op Leidse school: ‘Wie niet in paars komt, wordt geverfd!’
Prima, als men een Paarse Vrijdag wil houden voor meer acceptatie en tolerantie. Maar het is onnodig, je gaat er niet mee bereiken wat je wilt bereiken, en je moet het al helemaal niet forceren.
Het overgrote deel van de mensen heeft nergens problemen mee. Een klein deel van de mensen zal er altijd problemen mee hebben, vanwege veelal religieuze redenen. In beide groepen, echter, zit een groot deel mensen die hun prioriteiten ergens anders hebben liggen. Die hun tijd, geld en energie liever in nuttigere zaken stoppen. Bijvoorbeeld, beter onderwijs. Een algemeen en serieus plan om pesten tegen te gaan. Pogingen om leerlingen kritisch te laten denken, ook over hun eigen geloof. Want dat is waar school voor bedoeld is. Niet om de gewenste instelling omtrent een eventueel maatschappelijk probleem bij jonge leerlingen door de strot te duwen.
Opmerking: bovendien ben ik heel erg van “geen woorden, maar daden”. Als iemand echt zijn steun wilt betuigen, moet hij acties uitvoeren, niet kleding van een bepaalde kleur aantrekken één dag in het jaar. Weet ik veel, doneer aan een vereniging voor lesbiennes, schrijf een goed boek met een homoseksueel in de hoofdrol, doe iets. Dat werkt veel beter denk ik.
Bovendien, als de Paarse Vrijdag dus zijn gewenste effect heeft, komt er een moment dat “uit de kast komen” niet meer bestaat of hoeft. Iedereen wordt automatisch geaccepteerd om zijn geaardheid. Men neemt niet meer aan dat iemand automatisch hetero is. Houdt Paarse Vrijdag dan op met bestaan? Ik kan zo geen voorbeelden bedenken van bijzondere dagen die op een gegeven moment gewoon “ophielden te bestaan” …