Er is iets dat middelbare scholen doen, en universiteiten nog veel meer, wat bijzonder vervelend is. Zeer regelmatig moet er weer huiswerk of een verslag ingeleverd worden, en aangezien het meestal niet op één blaadje past, en je een goede indruk wilt maken, doe je het in een map of een snelhechter. Voor de meeste middelbare scholieren is de snelhechter dan ook een beetje het “plastic tasje” van het onderwijs.
Het probleem ontstaat, echter, wanneer je heel veel dingen hebt ingeleverd, maar niks terug krijgt. Als het schooljaar begint heb je vaak net een verse stapel snelhechtertjes (tip voor scrabble) klaarliggen, en kun je zo’n tien projecten er tegenaan. Na een aantal weken heb je allerlei dingen ingeleverd, maar niks terug gekregen, dus zit je zonder snelhechters. Je begint te twijfelen. Je zou toch vast wel binnenkort iets terugzien? Het zou zonde zijn om nu weer helemaal naar de Bruna te gaan en een hele stapel bij te kopen. Dat zou zonde zijn van het zuur verdiende geld na al je vakken-vul-avonturen. Je begint nog meer te twijfelen. Het is toch zonde om dit waardeloze verslag van tien pagina’s in zo’n prachtige, stevige, dure map te doen? Zeker als de kans dat je het terug krijgt nihil is.
Uiteindelijk besluit je de blaadjes maar aan elkaar te nieten. (Of, nog drastischer, je vouwt de hoekjes wel in elkaar.)
De grote vraag is, hoe dan ook, _waar blijven al die dingen? _Heeft elke docent een geheim lade waarin het alle mapjes van alle leerlingen verzamelt? Gooien docenten projecten met mapje en al weg wanneer ze eenmaal het cijfer hebben vastgesteld? Spelen de docenten door het hele land onderling kwartet met alle kleuren, soorten en vormen mapjes? Bewaren docenten alle mapjes voor het geval ze over honderd jaar ineens superveel waard zijn? (“Ziehier, een turquoise snelhechter, van origineel twintigste eeuws plastic, welke ooit de scriptie bevatte die de relativiteitstheorie heeft ontkracht.”) (Wat, overigens, stom is, want de kans dat docenten dan nog leven om het geld te innen, is natuurlijk net zo klein als de kans dat jij je mapje terug krijgt.)
Als je over dat vraagstuk heen weet te komen, blijft er nog een ander (belangrijker) vraagstuk over: waarom doen ze dat? Misschien ben ik een uitzondering (ik denk het niet), maar mijn hele leven hebben docenten ongelofelijk moeilijk gedaan over dingen teruggeven. Alsof ze bang zijn dat je dan misschien iets zou leren van je fouten. Natuurlijk, ik kan wel wat redenen bedenken. Ze zijn bang dat ze je antwoorden geven, waardoor jouw vrienden, of mensen na jou in andere klassen, het ineens heel makkelijk krijgen. Ze zijn bang dat ze iets fout hebben gedaan bij het nakijken, dat jij commentaar gaat leveren op hun nakijkmethodes, je cijfer omhoog probeert te kletsen, en hun credibility ontkracht. Voor zover docenten credibility hebben. Ze zijn misschien zelfs bang dat het ze teveel tijd en moeite kost, dat het veel handiger is om gewoon in het algemeen wat opmerkingen te maken en dan door te gaan met hun leven. (“Iedereen had opgave 5 fout, zo, toedeledokie, fijn weekend”)
Maar dat slaat natuurlijk allemaal nergens op. Ik doe nu wel alsof een snelhechter-schaarste mijn grote probleem is, maar mijn grootste probleem is dat ik gewoon niks kan leren als ze mij geen feedback geven op wat ik heb gedaan. En dan doe je het erg verkeerd als instelling dat als doel heeft mensen zo veel mogelijk te leren. Natuurlijk, er is een kans dat er misbruik wordt gemaakt als je, als docent, vrijuit antwoorden geeft, en iedereen zo veel mogelijk helpt en ondersteunt. Maar die kans is misschien wel groter als je niet doet. Een keer waren mensen uit mijn jaargang op zoektocht naar wat nou eigenlijk de leerstof was voor een bepaalde toets. In plaats daarvan vonden ze de toets, namen foto’s, en iedereen had een goed punt. Als die docent gewoon moeite had gedaan en duidelijk had gecommuniceerd, was het niet gebeurd.
Ander voorbeeld. Een docent is een oud-tentamen aan het bespreken, en maakt bij een bepaalde opgave de opmerking “deze opgave heeft elk jaar bijna iedereen fout, dus let goed op”, met verder totaal geen intentie om de opgave uit te leggen. Nee, dan zou hij teveel van het tentamen weggeven. Dus elk jaar heeft bijna iedereen een veel lager punt dan nodig, en niemand leert er iets van.
Laatste voorbeeld. Ik lever een project in, ik heb geen idee of ik het goed heb gedaan (want nergens was extra uitleg of antwoorden te vinden), maar ik heb echt mijn best gedaan. Ik krijg een 5, ik krijg het project niet terug (geen uitleg waarom), en ik krijg geen opmerkingen. Ik moet alleen op magische wijze vóór de toets uitvinden wat ik blijkbaar zo enorm verkeerd heb gedaan. Wat is dan het doel van zo’n onderwijsinstelling? Jongeren irriteren? Macht uitoefenen? De tijd opvullen? Zo subtiel mogelijk het gemiddelde altijd precies op een 6,0 houden? Door het hele land kwartet spelen met de punten van de leerlingen? (“Hmm, eens kijken, ik mis nog een 4.8 en een 9.4. Eens denken, laatst had Jantje een hoed op in de klas. Belachelijk! Hij krijgt een 4.8.”)
Ik wil mijn mapjes terug. Is het niet omdat het mij anders veel extra geld en moeite kost, dan is het wel omdat ik anders gewoon niet het nut zie van naar een onderwijsinstelling gaan en je best doen. Scholen moeten beseffen dat jongeren nieuwsgierig zijn en dat zij de eer hebben om ze iets te leren, in plaats van jongeren zien als mensen die niks doen, niks willen, en alleen maar misbruik zullen maken van alles. Ze kunnen wel zeggen “maar als we jullie alle antwoorden gaan geven, dan bekijken jullie die, en leren jullie verder niks!” Misschien. Maar de mensen die alleen de antwoorden bekijken, gaan een fatsoenlijk tentamen nooit halen. De mensen die zelf de opgaven hebben gemaakt en ze vervolgens checken aan de hand van de antwoorden, halen het tentamen met gemak omdat ze goed en veel hebben geleerd.
Om na deze wijze les leuk af te sluiten, een anekdote. Toen ik net was begonnen met studeren, had ik al mijn vakken gehaald met goede cijfers. Mijn mentor vroeg hoe. Ik zei dat ik eigenlijk school voor het grootste deel negeerde, maar altijd een hele goede samenvatting maakte die echt tot de kern kwam van wat we moesten leren. Hij lachte me uit, zei dat ik het nooit ging redden met alleen samenvattingen maken, ik zou op een gegeven moment op mijn bek gaan en keihard moeten gaan studeren en colleges volgen en de hele rits rats. Nu lach ik hem uit, want ik doe het nog steeds op dezelfde manier, en ik heb vrijwel alles gehaald, vaak zelfs met goede punten. Er is niet één manier om dingen te leren. School moet geen zwart gat zijn dat onze positieve energie en nieuwsgierigheid (en mapjes) opzuigt, de leerlingen moeten de zwarte gaten zijn die het allerbeste en het allermeeste uit school weten te trekken.