Een tijdje geleden was het boekenweek. Dat is op zich niet zo heel bijzonder, want ik hoor elk jaar wel geruchten dat het weer boekenweek is. Evenals geruchten over de “week van zorg en welzijn”, of de “autismeweek”, of de “week van opvoeding”, of de “week van de weekdieren”, en ga zo maar door. Blijkbaar zijn er veel dingen die een hele week nodig hebben, in plaats van één of twee simpele feestdagen. Dat is op zich grappig, want blijkbaar is opvoeding belangrijker dan Kerst, anders hadden we wel een “week van de Kerstmis” gehad. En nu kun je zeggen dat Kerstmis praktisch samenhangt met andere feestdagen, en dus alles samengenomen ongeveer een week is, maar dan zeg ik dat zo’n redenering haaks staat op feestweek-etiquette. Een week is een week, een dag is een dag, en als je iets van gemiddelde lengte wilt doen dan doe je gewoon net alsof het één dag is. Zo is het morgen de “dag van de architectuur”—met allerlei leuke evenementen zoals “bouw een huis” en “we gaan nóg een kerk grondig bestuderen”—die drie dagen duurt. Het is dus drie dagen dé dag van de architectuur. Als dat mag, dan kan ik het ook: “ja, ik kom voorlopig niet meer naar de universiteit, want ik vier vanaf vandaag tot over drie maanden Eerste Paasdag”
Hoe dan ook, wat wél bijzonder is, is dat het na al die jaren nog bestaat. De boekenweek is namelijk onafgebroken bezig geweest sinds 1932. Zo was er bijvoorbeeld ook een nationale feestweek voor de kroket, maar daar heb ik sindsdien weinig meer van gehoord. (Waar ik best tevreden mee ben, overigens.) Vanaf 1960 is men thema’s gaan verbinden aan de boekenweek, en vanaf 1974 hebben ze elk jaar netjes een ander thema gekozen. Ik heb toch altijd het idee gehad dat in Nederland nog best veel wordt gelezen, dat we hier wel een cultuur hebben waarin het normaal is om in je vrije tijd eventjes een aantal boeken te verslinden. Ik denk dan ook dat het grotendeels te danken is aan die boekenweek. Het is in ieder geval niet te danken aan de politiek, want die sluiten alle bibliotheken, waardoor boeken kopen in de boekenweek zo’n beetje de enige optie is die over blijft. Wat, als je het zo bekijkt, misschien juist weer een slimme zet van ze was.
Wat ik nóg mooier vind, echter, is hoe het wordt uitgedragen. Het is niet gewoon een week waarin men “aandacht vraagt voor boeken”. Er wordt geen giro-nummer geopend, geen reclame gemaakt (“Koop meer boeken! Nu! Heb je dit woord ooit al gelezen? Nee hè? Nou, het staat in dit boek! Koop het snel!”), niks van dat alles. Men heeft een andere, veel slimmere en leukere manier gevonden om mensen te stimuleren boeken te kopen en te lezen. Namelijk, bij besteding van een bepaald minimumbedrag krijg je een boekenweekgeschenk, en op vertoon daarvan kun je één dag gratis reizen met de trein. Vervolgens is het in de trein zó druk en loopt iedereen zoveel vertraging op, dat ze niks beters te doen hebben dan daadwerkelijk dat verdomde boek te lezen waarvan ze vier exemplaren hebben. Briljant! En om te zorgen dat mensen niet door hun trucje heen zien, houden ze een leuk “boekenbal” voorafgaand aan de boekenweek. Dat vind ik oprecht dan wel weer iets exotisch hebben, want het klinkt als iets uit een sprookje. (“En zo kwam Assepoester alsnog bij het boekenbal. Ze dacht dat ze iedereen versteld deed staan door de geweldig moeilijke woorden die ze gebruikte. Au contraire, hautain vond men haar opgeblazen vocabulaire.”)
Misschien komt dit over als kritiek op de boekenweek, en dat zou jammer zijn, want dat is allerminst wat ik bedoel. Ik vind het juist heel mooi dat wij als land zoiets hebben. Dat wij een week hebben waarvoor een speciaal bal wordt gehouden, waarvoor een speciaal boek wordt geschreven, waarin men wordt aangespoord meer boeken te lezen, als wel om op avontuur te gaan door Nederland. Dat is geweldig. Dat heb ik veel liever dan oud en nieuw, waarin iedereen de boel vervuild en daar ook nog eens heel veel geld aan kwijt raakt, zonder dat we echt iets vieren of ergens aandacht voor vragen. Ik zie weinig verschil tussen 31 December en 1 Januari, ik heb niks bijzonders bereikt door de nacht daartussen te overleven, alle betekenis hebben wij zelf bedacht. Maar de boekenweek, die vraagt aandacht voor belangrijke thema’s, dat stuurt mensen om weer eens wat nieuws te doen.
Sterker nog, ik durf een stap verder te gaan. We moeten meer van dit soort weken hebben. De Tweede Kamer moet er eens voor gaan zitten, moet eens goed nadenken hoe ze die kernwaarden waar ze het steeds over hebben kunnen omzetten in een feestweek. Natuurlijk, je kunt gewoon de kalender pakken, een gaatje zoeken, en zeggen dat we vanaf dan een week lang iets vieren. Maar dat is niet de bedoeling. Nee, ze moeten iets nieuws bedenken om zo’n week interessant te maken, om iedereen geïnteresseerd te maken.
Bijvoorbeeld, ik stel voor, de “week van de je-mag-liefhebben-wie-je-wil”. Of, misschien iets pakkender, de “week van de liefde”. Iedereen die wil kan een button krijgen met daarop een hartje. En elke keer als jij dan iemand anders tegenkomt met zo’n button, geef je elkaar een knuffel. En dan als dat een succes wordt, kunnen we meerdere buttons invoeren. Een hand voor als je alleen maar wil zwaaien of handen schudden, een tsjilpend vogeltje voor als je wilt praten, een mond voor als je voor een kusje gaat. En als dát een succes wordt, kunnen we er een soort gigantisch liefdeskwartet van maken. Eerst maken we een hele hoop buttons met daarop leuke of morele boodschappen (“man of vrouw, het maakt niet uit van welk geslacht je houdt”, of “groot of klein, iedereen vind een lief cadeautje fijn”). Elke boodschap komt maar één keer voor. En als je dan iemand tegenkomt, en je knuffelt of praat met diegene, ruil je elkaars buttons. Vervolgens wint degene die alle buttons heeft gehad. (Wat hij of zij wint moet nog bepaald worden. Ik zat te denken aan een twee meter hoge knuffel teddybeer. Mét gigantische button.)
Voor je het weet wordt er misschien een spin-off gemaakt. De “week van de liefdadigheid”. Bij alles wat men koopt (boven een bepaald minimumbedrag), moet men 1 euro extra betalen. Vervolgens mag men zeggen waar ze het graag aan besteed zien, en dan mag een grote groep mensen dat geld verzamelen en proberen ieders wensen te vervullen. Misschien gaat de ene winkel het geld wel gebruiken om knuffeltjes te kopen en die aan kinderen te geven die langskomen. Misschien verzamelen alle winkels van een dorp het geld, en bouwen een nieuwe speeltuin. Je zult verbaast staan over hoeveel 1 euro per persoon, per aankoop kan doen. Natuurlijk, zoiets bij wet verplichten gaat een beetje ver, maar ik denk dat groepsdruk mensen tot veel in staat maakt. (Als iedereen voor jou in de rij die euro extra geeft, wie ben jij dan om dat niet te doen? Behalve natuurlijk als je echt weinig geld hebt, het moet dan wel de bedoeling zijn dat mensen dat van elkaar begrijpen.)
Je raadt het al, alle publiciteit van deze geweldige acties maakt ons een interessant land. Toeristen vanuit de hele wereld komen hier naar toe om die feestweken mee te maken. Ze doen gezellig mee, het is de snelste en meest effectieve inburgeringscursus die bestaat, en het brengt veel geld in het laatje. Van dat geld kunnen we vervolgens uitbouwen, totdat we van elke week een feestweek hebben gemaakt, met een korte pauze in de zomer, want men moet wel bij kunnen komen. Een “week van het vliegen”, waarbij men bij elke aankoop boven de duizend euro een gratis privé vliegtuigje krijgt. Duur, zeker, maar onderschat onze toeristen niet. Een “week van het onderwijs”, waarin universiteiten en middelbare scholen de leerling eens voorop stellen, in plaats van de leraar en hun regeltjes. Het zou ook fijn zijn als kritisch werd gekeken naar het verouderde onderwijsprogramma, maar misschien moeten we niet te veel vragen. Een “week van de gezondheid”, waarin iedereen een korte workshop kan volgen over gezond leven. Dat niet alleen, naderhand kan men hun kennis en vaardigheden laten testen, en hoe hoger je cijfer, hoe meer gratis Mona pudding je aan kunt vragen! En dan, misschien, als het echt niet anders kan, de laatste week van het jaar tot “week van Kerst en Oud & Nieuw” uitroepen. Maar dan wel iedereen die voor meer dan dertig euro aan vuurwerk koopt verplichten om bij hun hele buurt een lief kaartje in de bus te doen om ze een fijn nieuw jaar te wensen, en te excuseren voor de geluidsoverlast.