Ik ben in het midden van het land geboren, in Gelderland. Van die tijd herinner ik me weinig, want voor ik het wist verhuisden we naar het noorden, Drenthe welteverstaan. En een aantal jaar later verruilden we het frisse noorden voor het warme zuiden—Brabant. Veruit het grootste deel van mijn leven heb ik nu hier gewoond, en ik moet zeggen dat ik niet per se ingeburgerd ben, maar dat ik de cultuur wel beter begrijp. Sommige delen heb ik over genomen, en soms kom ik nog iets tegen dat ik eigenlijk wel kan waarderen.
Zo was het grote ding dat opviel, vlak nadat we in Brabant kwamen wonen, dat mensen het hadden over “ik weet waar je huis woont”. Nou kun je denken (en dat deden wij ook allemaal): die zin klopt niet, en het slaat nergens op. Ik heb het dan ook nooit overgenomen. Maar, het is eigenlijk heel erg poëtisch! Het “ik weet waar je huis woont” is een literair hoogstandje, naast andere grootse zinnen als “de maan lachte vriendelijk in haar vuistje”, “daar waar de wijde weiden wild over de wereld verspreiden”, en “Henk kan niet autorijden, want Henk is een steen”.
Over stenen gesproken, in Brabant bleek het ook hip om het woordje “kei” overal voor te plaatsen. Iets is keiduur, keimoeilijk, en keizwaar. Ik val nog steeds een beetje buiten de boot met dat ik altijd “super” of “heel erg” of gewoon de overtreffende trap gebruik. Dan zeg ik “ja de toets was echt bijzonder lastig, en ook echt super lang”, en dan is de reactie “het was inderdaad een keilange kuttoets”. Mooi toch. Zo lekker beknopt ook.
Andersom was ik van het Noorden gewend om soms wat kortaf dingen te zeggen, of soms ineens een onnodig moeilijk woord of spreekwoord er doorheen te gooien, waarna niemand me meer begreep. Dan zou ik iets zeggen als “dan zitten we op één lijn” of “heb ik gedaan”, en de Brabanders zouden het vertalen met “wij begrijpen mekaar” of “jaaa da heb ik al geregeld, nie zo moeilijk doen”. Wat, op zich, juist is. Maar wederom, ook vaak een stuk vriendelijker overkomt! (Oké mijn voorbeeld is niet perfect, maar ik had even niets beters.) De Brabanders wilden gewoon een beetje zoals de Vlamingen zijn, met hun zachte stem en lieve accent, alleen zijn ze halverwege blijven hangen.
Toen we naar Brabant verhuisden was ik bang dat iedereen er onverstaanbaar zou praten, dat ze alleen maar uit hen nek zouden kletsen en alleen maar dachten aan gezellig doen en feesten. (Weer zo iets trouwens, hier zouden ze eerder je lult uit je nek of er komt alleen maar poep uit je bakkes zeggen, wat misschien nog wel raarder is als je er over nadenkt.)
Maar ik ben het wel gaan waarderen, en ik ben eigenlijk achteraf blij dat ik toen ben verhuisd. Ik heb het idee dat ik er liever door ben gaan praten, en zodoende een gezelliger persoon van ben geworden. Waar ik vroeger stil, verlegen, eenzaam was omdat ik een beetje bang was voor mensen, is hier in Brabant elke zin een uitnodiging tot gezelligheid, vreugde, en filosofische gesprekken. Waar in het Noorden mensen nog wel eens moeite hebben met goedemorgen zeggen, raak je hier voordat je het weet ineens met een wildvreemde aan de praat als je ’s ochtends op de fiets zit.
(Om vervolgens dat rare moment te hebben waarbij die ander een andere afslag moet nemen dan jij, en je geen idee hebt of je nou afscheid moet nemen, en hoe dan, of misschien even stil moet gaan staan om verder te praten. Als je ’s avonds op de fiets naar huis zit is de keuze wel makkelijker; je gaat niet in het donker met een wildvreemde stilstaan.)
Ik wil de mensen in het Noorden van het land niet afvallen, dat zijn ook hele aardige mensen die het vast ook goed bedoelen, maar als je eenmaal anders gewend bent komt dat gewoon niet zo over. (Weer zo iets, ik heb me nu ook aangeleerd overal woordjes zoals “gewoon” en “echt” tussen te plakken.)
Ik ben een tijdje geleden terug geweest bij oude vrienden in mijn vroegere woonplaats, en ik werd oprecht bang van een aantal van hen. Ze praatten zo weinig en zo kortaf, dat was ik niet meer gewend. Nee, geef mij maar de Brabantse poëzie. Daar kan een onschuldig ogenblik bij de kassa ineens uitlopen op dat de man voor je zijn hele levensverhaal verteld, en dat dat oprecht interessant is.