Tentamenweek. Het moment waarop er weinig belangrijker is dan de stof goed tot je nemen, goed voorbereid zijn, en goed uitgerust zijn. En toch, wanneer je aan je bureautje gaat zitten en je boek openslaat, is die stip op de muur ineens stukken interessanter dan de rest van je leven. En toch, wanneer je jouw samenvatting er weer bij pakt, raak je intens geïntrigeerd door de kleur blauw van je pen, en besluit van al je pennen in je etui te testen of ze nog werken. En toch, wanneer je braaf op een christelijk tijdstip naar bed gaat, lig je tot 4 uur ’s nachts wakker omdat je ineens terugdenkt aan dat gênante moment van drie jaar geleden, waar jij je nog steeds intens voor schaamt.
Waarschijnlijk ken je dit fenomeen wel van je eigen schooltijd, en zo niet, maakt dat niks uit want het heeft niet bijzonder veel te maken met de rest van mijn verhaal. Waar ik het over wil hebben is namelijk het volgende: het is eigenlijk raar dat het genoeg is om voor een dag een half boek in je hoofd te stampen, en als je dat trucje vaak genoeg herhaalt een diploma in ontvangst te nemen.
Scholen en bedrijven zijn er tevreden mee als je “goed genoeg” werk hebt geleverd, als je net genoeg hebt gedaan, als je precies hebt uitgevoerd wat je gevraagd werd en niet meer dan dat. Vroeger was ik altijd boos dat ik minstens een 6 moest halen voor vakken, aangezien je maximaal een 10 kan halen, en de helft van 10 is 5. Later pas realiseerde ik me dat het a) niet oneerlijk was (aangezien je niet lager dan een één kon halen) en b) raar is dat een 6 eigenlijk al voldoende is.
Stel je wilt wiskundige worden, en je krijgt allemaal vakken over de fundamentele, superbelangrijke, allesbepalende begrippen van de wiskunde, waarom is het dan voldoende om iets meer dan de helft hiervan te kennen of begrijpen? Nog erger, stel je wilt dokter worden, waarom zou het dan voldoende zijn om maar van driekwart van het lichaam de naam te kennen en te weten wat het doet?
Het resultaat is gewoon dat mensen nooit echt weten wat ze doen, en als ze het al weten, dan zijn ze het een week later weer vergeten. Ik heb jarenlang wiskunde gehad (op de middelbare en universiteit), en ik moet nog steeds Google raadplegen voor simpele formules of rekenregeltjes. Nou kan dit duiden op het feit dat ik een slechte wiskundige ben, maar ik ken veel mensen die hetzelfde probleem hebben, en we kunnen niet allemaal een slechte wiskundige zijn! Toch?
Aan de andere kant brengen mensen er vaak tegenin dat “je nooit alles uit je hoofd kan leren” of “dat je echt niet alles nodig hebt, het is gewoon om je een idee te geven” of “dat niks perfect is”. En daar kan ik inkomen, ware het niet voor het feit dat mensen vaak voor eigen projecten of hobby’s wél het beste uit zichzelf halen. Ik besloot jaren geleden om mezelf te leren tekenen. Ik heb er vervolgens een paar maanden na school aan gewerkt, en ik weet wel zeker dat ik nu meer kleine trucjes en regeltjes ken voor tekenen, dan voor wiskunde. Ik heb er meer mijn best voor gedaan, ik wilde ook echt alles weten en begrijpen, en ik heb het veel beter onthouden.
Ander voorbeeld. Ik was in gesprek met iemand die de kaartjes voor het gala moest ontwerpen, en toen ze aan mij vroeg wat ik van het design vond, kon ik zo dertig dingetjes bedenken die het nóg beter zouden maken, plus argumentatie. Niet omdat ik een vak design heb gehad, gewoon omdat het een persoonlijke hobby is. Toen we vervolgens samen huiswerk gingen maken, moest ik mijn samenvatting van week 1 van het eerste vak dat we kregen er bij pakken, omdat we allebei niet uit een heel simpel vraagstuk kwamen.
Dit systeem heeft nu als gevolg dat ik, als ik even geen creatieve inspiratie of energie heb, (school)werk ga doen, omdat dat toch niet perfect hoeft te zijn. Als ik zelf een verhaal schrijf doe ik mijn uiterste best om dit zo mooi en vloeiend mogelijk op papier te krijgen; als ik een verslag schrijf lezen professoren toch over de meest kromme Engelse zinnen heen, dus waarom zou ik moeite doen. Als ik een simulatie zou doen om zelf ergens achter te komen (bijvoorbeeld, de optimale kans dat je een slechterik tegenkomt in een computerspelletje dat ik aan het maken ben) doe ik mijn uiterste best om dit zo nauwkeurig mogelijk te maken; als ik voor studie of werk simuleer probeer ik wat dingetjes uit, en wanneer er een logisch klinkend getal uitrolt, schrijf ik dat op en duik ik tevreden mijn bedje in.
Dat is toch mooi, dat het niet perfect hoeft? Waar maak je je zo druk over? Ik maak me druk over het tweemaal achter elkaar gebruiken van “je” in een zin, maar soms is het niet echt te voorkomen. Waar ik me echt druk om maak, is dat in de huidige samenleving iedereen voor lange tijd op school of werk zit, en dat men een hoge waarde aan diploma’s en werkervaring hangt, maar dat de echte passie en creativiteit moet komen van de kleine projectjes en hobby’s die mensen hebben. Het zou toch mooi zijn als iedereen van datgene dat hij het liefste doet en het meeste zorg voor draagt, zijn werk kan maken.