“Haat”—het zou een titel van een Carry Slee boek kunnen zijn. (Ik moest dubbel checken of het niet daadwerkelijk een boek van haar was, maar ik was in de war met “Spijt”.)
Jammer genoeg, echter, is het geen titel van een goed boek met morele kwesties en interessante situaties, maar de harde werkelijkheid. Onlangs hield een (heel) oud-politicus een speech op tv, over hoe hij bepaalde dingen steeds slechter heeft zien gaan in zijn leven, en waarin hij opriep om samen te werken om de jongeren ook een goede toekomst te geven. Hij noemde klimaatverandering, hoe dat jaren geleden al duidelijk en niet tegen te spreken was, maar mensen er toch steeds minder in zijn gaan “geloven”. Hij noemde vertrouwen, hoe men vroeger bij elkaar zo naar binnen kon stappen en aardig was ongeacht afkomst, maar nu het land met wantrouwen en haat is bezaaid.
Maar het meest ironische is nog, wat er gebeurde in (een deel van) de reacties op die speech. Hij vertelde het heel netjes, heel mooi, heel zorgvuldig, beledigde niemand. Op internet, echter, regende het in de comment-secties van elke website weer hatelijke opmerking. Mensen die hem een jankerd noemden, een hypocriet, mensen die aanhaalden hoe ze vonden dat hij een prutpoliticus was vroeger en nu dus zeker niet dit soort dingen zou mogen verkondigen, mensen die hem afkraakten puur op persoon en niet op inhoud, mensen die zeiden dat dat wantrouwen zijn schuld was.
Dus, iemand met veel ervaring en wijsheid, vertelt op een aardige manier waar de problemen zitten en hoe hij vindt dat die moeten worden opgelost voor de toekomstige generatie. De huidige generatie (van volwassenen/ouderen) walst over hem heen door hem ongegrond te beledigen, terwijl de toekomstige generatie (van jongeren) hem juist bedankt voor de ontroerende speech. Als je het mij vraagt, gaat er hier iets goed mis. De volwassenen zouden beter moeten weten, en een goed voorbeeld moeten geven aan de jongeren. Maar nu gaat het juist andersom: kinderen groeien op in een wereld waarin ze geleerd wordt om mensen af te zeiken, te haten, te beledigen, en niet eens te proberen op een vriendelijke manier verandering te brengen.
Een tweede voorbeeld: “willekeurige” steekproeven. Veel ophef afgelopen jaren over dat het belachelijk is dat mensen met een andere huidskleur veel vaker, en slechts op basis van huidskleur, worden aangehouden en misschien zelfs (op hardhandige wijze) opgepakt. Er is onderzoek naar gedaan[1]; het overgrote deel van de aanhoudingen van mensen met een andere huidskleur is terecht, en verloopt op reguliere wijze. Slechts een aantal keer werd iemand slechts op huidskleur opgepakt, en was het niet terecht. Dus hoe durft ineens het hele land en de media te beweren dat er een gigantisch probleem is? Liegen, haat overdrijven en statistiek expres verkeerd interpreteren. Hoe noemen we dat? Het Diederik Stapel-syndroom (of, nog leuker, de Trump-taferelen)
Ik heb een opleiding statistiek gehad. Ik weet dat je door te kijken naar de hele groep uitspraken kunt doen die best wel wat significantie hebben. Als je de statistieken er bij pakt, zie je dat blanke mensen meer misdrijven plegen dan mensen met donkere huidskleur. Maar, ik weet ook dat gemiddeldes en generalisaties ook ver verwijderd kunnen liggen van concrete gevallen. Uit dezelfde statistieken, kun je zien dat mensen met donkere huidskleur veel vaker misdrijven plegen tegen mensen met blanke huidskleur, dan andersom. Je zou dan kunnen zeggen “die donkere mensen zijn de slechteriken”, maar het zijn hele andere dingen met een hele andere omvang.
Blanke mensen plegen vaker grote misdrijven, en zijn vaker corrupt, verdoezelen geld of ontduiken belasting. Donkere mensen zijn veel meer betrokken bij geweldsdelicten en het illegale (drugs)circuit. Dat zijn de statistieken, maar kun je hieruit concluderen dat elke blanke directeur miljoenen euro’s in eigen zak steekt? Moet je hierdoor bang zijn dat elk donker persoon dat je tegenkomt op straat jou gaat aanvallen? Nee, natuurlijk niet.
Als we zo zouden denken, zou ik juist donkere mensen moeten prijzen als mijn goden en blanke mensen moeten verafschuwen. Ik ben in mijn leven nog nooit lastiggevallen door een persoon met donkere huidskleur, maar toch al zeker tientallen keren door blanke mensen. Poef, statistiek wijst uit dat blanken de slechteriken zijn! Ik ga nu meteen boze open brieven sturen naar iedereen, want ik wil aandacht! Nee. Ik ben opgegroeid in een wijk met voor het overgrote deel blanke mensen. Mensen met donkere huidskleur kunnen me niet lastigvallen als ze er niet zijn.
Het punt is, dat ik alle haat niet begrijp. Mensen zeggen dingen als “ze pakken al onze banen af!” of “ze randen onze vrouwen aan!”, terwijl ze gewoon een baan hebben en hun vrouw nooit is aangerand. Ze zeggen dat alle Marokkanen terroristen zijn, maar laten na te vertellen dat het een Nederlander bleek te zijn die bij hen had ingebroken. Ze roepen dat iemand een leugenaar is, en haat verspreid, zonder zelf de inhoud van iemand’s boodschap te lezen of een vriendelijke verwoording te gebruiken. Bekende Nederlanders met donkere huidskleur roepen allemaal dat ze het zat zijn aangehouden of gediscrimineerd te worden, terwijl ze ook aangehouden worden door agenten met donkere huidskleur, en ik elk jaar toch echt heel veel blanke scholieren aangehouden zie worden zodat de politie kan kijken of ze hun fietsverlichting wel aan hebben.
Statistiek is een manier om een algemene indruk te geven van een situatie, maar men gebruikt het nu te vaak als argument voor hun mening die al van tevoren vast stond. Je moet niet mensen haten omdat anderen zeggen dat je ze moet haten—je moet kijken jaar jezelf, je eigen omgeving, je lokale situatie, en daaruit proberen de meest aardige doch meest veilige route te kiezen. Ja, je mag voorzorgsmaatregelen nemen als je ’s avonds naar huis fietst en je ziet een groepje donkere mensen lopen. Maar als ze je niks aandoen, moet je niet daarna thuis gaan klagen over hoe vreselijk die mensen zijn. Ja, je mag een contract van een dikke directeur wantrouwen en drie keer doorlezen, maar als je geen bewijs vind dat je wordt opgelicht, moet je hem niet het leven zuur gaan maken. Zelfs als mensen je iets aandoen, lost haat niets op. Dus zeker als mensen je niks aandoen, mag je jezelf gewoon niet volwassen noemen als je haat gaat verspreiden.