Regeltjes

Vandaag had ik een tentamen. Omdat de universiteit bang is dat iemand anders in jouw plaats je tentamen maakt, moet je altijd een studentenpas of andere identificatie meebrengen.

(Want die mensen die andermans tentamens maken bestaan, blijkbaar? Ik snap best dat studenten anderen vragen of ze alsjeblieft hun tentamen willen maken, maar waarom zou die persoon dat doen? Stel je bent bijna afgestudeerd en iemand vraagt om een miezerig eerstejaarsvakje voor hem/haar te halen. Wat doe je dan? Vraag je 50 euro? Of doe je het voor de lol, maar vul je expres allemaal foute antwoorden in om die persoon te treiteren? Of lach je diegene keihard uit en loopt hoofdschuddend weg? Moeilijke kwesties.)

Als gevolg van deze regel heeft iedereen standaard de studentenpas in de portemonnee, en die weer standaard in de tas of broekzak. (En in sommige gevallen zelfs portemonnee en mobiel ineen. Dat schijnt ook hip te zijn. Ik ben al blij als ik na een minuut prutsen mijn telefoon uit zijn hoesje heb, maar anderen hebben blijkbaar geen moeite met een tiendelige uitklapbare telefoonhoes.)

Maar soms gebeurt het dat iemand zijn portemonnee is vergeten. Dat is geen probleem, zou je denken. Die persoon kan gewoon zijn ID-kaart laten zien, of een rijbewijs tevoorschijn halen. Toch? Fout gedacht, want de meesten hebben al hun passen in diezelfde portemonnee zitten.

Wat gebeurt er dan? Nou, vandaag is zo’n portemonneeramp voor onze ogen voltrokken. De hele wiskundeklas kon deze horror van dichtbij meemaken.

Stel je staat om zes uur ’s ochtends op. Je hebt wekenlang keihard geleerd, vertrekt vol goede moed naar school, en vlak voordat je tentamen begint besef je ineens—je bent je portemonnee vergeten!

Je hebt geen manier van identificatie. Dus je stapt af op de verantwoordelijke docent en zegt: “Je ziet toch dat ik er ben. Kun je niet gewoon onthouden dat ik ben geweest?”

En de docent zegt: “Nope, dat is tegen de regels.”

Waarop jij zegt: “Maar, waarom dan? Je kent mij. Je weet mijn naam. Je ziet me elke week in de collegezaal zitten en kunt dadelijk kijken hoe de enige echte _ik _dat tentamen maakt.”

En de docent zegt: “Nope, regels zijn regels. Het spijt me, maar je zult volgend jaar het vak opnieuw moeten doen.”

Dat is toch raar? Iemand heeft hard zijn best gedaan, maar omdat hij iets vergeten is (en te ver weg woont om het te herstellen), mag diegene een paar maanden werk weggooien? Alleen maar omdat de regels vaagjes zeggen dat “een student zich moet identificeren”. Er staat niet eens precies hoe, maar blijkbaar is het niet genoeg als docenten je persoonlijk kennen. Dat is toch onnodig streng? Een school hoort niet te toetsen of iemand op het juiste moment wel de juiste pas bijheeft. Desnoods geef je studenten de voordeel van de twijfel. Je zegt dat ze het tentamen mogen maken, maar dat ze wel voor het eind van de dag moeten terugkomen mét de juiste studentenpas. Alles beter dan iemand weigeren en al het werk in het afvoerputje laten belanden.

Opmerking: het is sowieso belachelijk dat een tentamen (of proefwerk, oid) van een paar uur zoveel uitmaakt. Op de universiteit zijn veel studenten maandenlang nergens te vinden, maar omdat ze gedurende drie uur tijd precies de juiste dingen opschrijven halen ze ineens een vak. Omgekeerd werken sommige studenten zich uit de naad, zijn actief en betrokken, maar omdat ze zich net even niet lekker voelen tijdens het tentamen is alles voor niets geweest.

Het is een beetje alsof je een nieuwe baan hebt. Je solliciteert, krijgt de baan, en werkt er wekenlang keihard voor. Maar dan op een nietsvermoedende vrijdag, stipt 12 uur ’s middags, komt je baas een uur stiekem met je meekijken. Hij ziet dat je twintig minuten koffiepauze hebt gehouden! Belachelijk! Je bent ontslagen. Je pruttelt tegen dat het om 12 uur ’s middags pauze is, maar de baas wil er niets van horen. Je mompelt verbaasd dat het pas je “eerste fout” is, maar nee. “Regels zijn regels” luidt de betekenisloze uitspraak.

School doet hetzelfde, alleen kunnen studenten er niks tegenin brengen. Ze zijn compleet afhankelijk als ze kans willen maken op een diploma en later een baan. We moeten strak luisteren naar de algemene regeltjes van de hele instelling, want het zou toch een ramp zijn als we zelf gaan nadenken en meepraten! Het interesseert school niet wat je instelling is. Of je hard hebt gewerkt of niet. Of je daadwerkelijk de stof begrijpt of de juiste kennis hebt. Ze zijn blijkbaar als de dood dat iemand zijn/haar studentenpas niet bij heeft.

Ik snap niet waarom. Was er twintig jaar geleden een invasie van studenten die valsspeelden bij hun tentamens door gewoon een compleet ander persoon te sturen? Waren mensen vroeger wel altijd, 24/7, 100% scherp en perfect?

Regeltjes moeten er zijn om dingen in het algemeen beter te maken, niet om mensen onnodig te straffen of stressen. Je voorkomt met deze regel inderdaad dat iemand het tentamen van een ander maakt. Maar dat gaat ten koste van iets veel waardevollers: dat (onschuldige) mensen het tentamen kunnen maken. En een regel die meer nadelen heeft dan voordelen is een slechte regel.

(Anders zouden ze ook kunnen zeggen “om te voorkomen dat mensen spiekbriefjes verstoppen moeten ze het tentamen naakt uitvoeren”. Maar daar kleven toch ook te veel nadelen aan. En “om zeker te weten dat mensen hebben geleerd voor dit tentamen willen we een camera in hun slaapkamer ophangen” zal ook wel op tegengas stuiten.)