Het gebeurt wel eens dat een vriend een verhaal vertelt of antwoord geeft op een vraag, maar dat niemand het eigenlijk begrijpt. Soms vraagt een dappere ziel nog beleefd “sorry wat bedoel je precies?”, soms zegt iemand lomp “waar heb jij het in hemelsnaam over?”, maar meestal knikt iedereen gewoon en gaat verder. In eerste instantie denkt iedereen bij zichzelf “ben ik nou zo dom dat ik niet begrijp wat hij zegt, of wat de grap is?”, maar als de rest ook maar half reageert voelt de hele groep: dit was een onbegrijpelijk verhaal.
Nou is dit nog niet zo erg, want je mist hoogstens een goede grap of intrigerend verhaal. (En soms zit je er goed naast en knik je per ongeluk “ja” wanneer je vriend zegt “dat vond ik zo raar, ik bedoel, heeft een van jullie ooit met een apenknuffel onder de douche het Wilhelmus gezongen, terwijl je salto’s maakte?”). Het jammere is vooral dat dit ook gebeurd op veel grotere niveaus.
Op festivals krijgt de artiest wel eens het idee om met het publiek te gaan praten. Je verstaat er geen reet van, maar iedereen is enthousiast en lacht. In belangrijke vergaderingen komt er altijd het moment dat iemand allemaal onnodige fancy business-termen gaat gebruiken, en iedereen zakt achterover in de stoel en begint hun pen een stuk interessanter te vinden.
In de collegezaal gebeurt het minstens de helft van de tijd dat de professor twee uur praat over iets dat gewoon niet te volgen is. Ik kijk dan altijd om me heen, en zie iedereen aandachtig en geïntrigeerd naar het bord staren, over hun kin wrijvend of druk in hun collegeblok pennend. En ik vraag me dan af: “ben ik de enige die het niet begrijp, of doen zij ook maar net alsof?” Je weet het niet, want in tegenstelling tot die andere situatie, kun je niet merken of anderen het begrijpen of niet.
En dan denk je misschien: waarom vraag je niet gewoon alles wat je niet snapt, je zit toch in de collegezaal voor jóúw educatie! Maar, dan moet je bedenken dat ik er gewoon echt helemaal niks van begrijp. Als ik alles zou gaan vragen, dan zouden we in die twee uur nul komma nul nieuwe stof behandeld krijgen. Ik zou het college ophouden, de andere studenten leren waarschijnlijk niks, vervelen zich, en raken geïrriteerd. Iedereen begint mij te haten, en probeert op sneaky manieren er voor te zorgen dat ik niet meer naar het college kom (“neenee, we hebben écht les in lokaal B deze keer, niet in lokaal A!”). En dat wil ik natuurlijk niet.
Nee, wat ik wil is dat professoren er niet zomaar vanuit gaan dat studenten alwetend zijn en alle benodigde voorkennis al perfect in het hoofdje hebben zitten. Ik wil dat mensen geen onnodig moeilijke termen gaan gebruiken, maar dingen simpel uitleggen en vertellen. Ik wil dat professoren niet het college vol maken “om het college vol te maken”, maar omdat ze daadwerkelijk nog dingen te vertellen hebben. Ik wil dat leraren niet expres informatie achterhouden of strikvragen stellen omdat “leerlingen dan zelf moeten onderzoeken, en daardoor dingen beter begrijpen”, want onderzoek heeft juist aangetoond dat het leerlingen demotiveert.[1]
Dat iedereen maar gewoon stilzwijgend urenlang naar een vent staart die complexe concepten uit de magische hoge hoed tovert, dát is onbegrijpelijk. Dat mensen genoegen nemen met dingen maar tien procent begrijpen, en uren tijd verspillen omdat iets essentieels gewoon nergens is uitgelegd, dat is onbegrijpelijk. Dat ons hele schoolsysteem is gebaseerd op dat je over het algemeen dingen maar zo’n 60% hoeft te kennen, en dan door moet met moeilijkere dingetjes die op die basiskennis voortbouwen, dat is onbegrijpelijk.
Tot die tijd, echter, doen we gewoon allemaal alsof we weten wat we aan het doen zijn, en dan lijken we weer een beetje professioneel en volwassen. Want je hoeft het niet te begrijpen, je hoeft alleen te doen alsof je het begrijpt :p